بریده‌هایی از کتاب آدمم یا الاغ؛ دائره‌المعارف خودشناسی

به قول جبران خلیل جبران: ‌ کودکانتان، از آنِ شما نیستند. آن‌ها، پسران و دخترانِ اشتیاقی هستند که زندگی به خود دارد. آن‌ها، از طریق شما می‌آیند، نه از شما؛ و گرچه با شمایند، اما برای شما نیستند. شاید محبت‌هایتان را نثارشان کنید، امّا اندیشه‌هاتان را نمی‌توانید، که آن‌ها خود، اندیشه دارند.

آدمم یا الاغ؟ دائرة المعارف خودشناسی

- کم‌توجهی والدین به استقلال نوجوان، باعث احساس اضطراب و گناه در او می‌شود. - ارزان‌ترین داروی شفابخش برای دوران سرنوشت‌ساز نوجوان، مشغول کردن نوجوان به کار است.

آنتوان چخوف گفته است: زندگیِ معنوی، تنها وجه تمایز انسان از حیوان است؛ و تنها چیزی است که زندگی را با ارزش می‌سازد.

به قول ریچارد باخ: زندگی ناگزیرت نمی‌کند که ثابت‌قدم، بی‌رحم، صبور، مفید، خشمگین، منطقی، بی‌فکر، دوست‌داشتنی، عجول، آزاداندیش، عصبی، محتاط، سختگیر، بردبار، ولخرج، ثروتمند، مظلوم، موقّر، بیمار، ملاحظه‌کار، بامزّه، خرفت، سالم، حریص، زیبا، تنبل، حساس، ابله، دست‌ودل‌باز، در تنگنا، صمیمی، خوشگذران، سخت‌کوش، فریبکار، خردمند، بوالهوس، عاقل، خودخواه، مهربان یا فداکار باشی؛ اما ناگزیرت می‌کند که پیامدِ گزینه‌هایت را بپذیری.

نوجوان، پنج وظیفۀ اصلی و اساسی دارد، که عبارتند از: ۱. کسب استقلال از والدین ۲. سازش یافتن با تغییرات روانی، جنسی و فیزیکی دوران بلوغ ۳. رشد، بسط و توسعۀ نظام ارزش‌ها و احساس هویت ۴. ایجاد روابط کارآمد و مؤثر با همسالان ۵. آماده شدن برای شغل و حرفه در واقع نوجوان با تسلط بر هر یک از این ۵ تکلیف، می‌تواند به بزرگسال موفقی تبدیل شود.

شگفت می‌نماید اما چنین است که: همنشینی با مردمان مضطرب شما را گرفتار می‌سازد. از سویی، همنشینی با مردمان آرام، حتی کوتاه‌مدت، شما را آرامش می‌بخشد.

کودکانمان، سازندگانِ تاریخ‌اند؛ پدر و مادران آینده‌اند و پرورانندۀ کودکانی دیگر؛ هموطنانی هستند که با بیش از یک پدر و مادر در ارتباط خواهند بود؛ و جهانی را تشکیل خواهند داد که ما مربیان آن جهان بوده‌ایم؛ پس باید بکوشیم و کودکانمان را مناسب با جهانی که شاید روزگاری در آن نباشیم و کودکانمان باشند تربیت کنیم. بنابراین: رفتار شخصی پدر و مادر، مهم‌ترین عامل تربیت است

پدر و مادر، در همان اوایل دورۀ زندگی کودک‌شان، سعی می‌کنند و چه مشتاقانه سعی می‌کنند، که به دلبندشان راه رفتن و حرف زدن بیاموزند ولی به محض آموختن، تلاش می‌کنند و چه سخت تلاش می‌کنند، که آنها را سرِ جایشان بنشانند و ساکت‌شان کنند.

چون‌که با کودک سر و کارت فتاد پس زبان کودکی باید گشاد

پدر و مادر، در همان اوایل دورۀ زندگی کودک‌شان، سعی می‌کنند و چه مشتاقانه سعی می‌کنند، که به دلبندشان راه رفتن و حرف زدن بیاموزند ولی به محض آموختن، تلاش می‌کنند و چه سخت تلاش می‌کنند، که آنها را سرِ جایشان بنشانند و ساکت‌شان کنند.

- کودکان، نه به گذشته می‌اندیشند، نه به آینده. آن‌ها در «حال» زندگی می‌کنند؛ پس نباید با نصایح طولانی خود، آن‌ها را از لذت زندگی کردن در «حال» منع

اگر پدر و مادر به کودکانشان عشق بورزند و دائماً با بوسیدن، نوازش کردن و احترام کردن بی‌اندازه، به کودکان اهمیت بدهند، خانواده چنان در رقت قلب و احساسات غوطه‌ور می‌شود که نمی‌تواند واقعیت را درک کند. در چنین شرایطی، کودک در خودخواهی خانوادگی پرورش می‌یابد و در نتیجه: با مردم بیگانه، بیزار از دیگران، خودخواه و غیرصمیمی بار می‌آید.

- اگر پدر و مادر دائماً به پند و اندرز مشغول باشند و بخواهند خیرخواهی خود را در الفاظ بگنجانند، در خانواده، از نشاط و لبخند و ابتکارات کلامی خبری نیست و در نتیجه: کودکی بی‌مسئولیت، خموده، بی‌حوصله، خرابکار و... بار می‌آید.

کودکی، بهترین دورۀ زندگانی کودک است؛ این دوران را نباید برایش تلخ و ناهنجار کرد.

کودک، با رفتار و گفتار مشابه والدین، می‌خواهد به آن‌ها نشان دهد که دوست‌شان دارد. پس والدین باید مراقب اعمال خود باشند.

- کودکان، نه به گذشته می‌اندیشند، نه به آینده. آن‌ها در «حال» زندگی می‌کنند؛ پس نباید با نصایح طولانی خود، آن‌ها را از لذت زندگی کردن در «حال» منع کرد.

- اگر پدر و مادر نسبت به کودک، شیوۀ ارباب و رعیتی را پیش بگیرند و برای آنکه کودکان مطیع باشند، با آنان کمتر صحبت کنند و خود را از آن‌ها دور نگه‌دارند (پدرسالاری یا مادرسالاری)، در کودک، احساس بی‌هویتی پرورش یافته و در نتیجه: بی‌تفاوت، تنبل و حتی گاهی ساده‌لوح بار می‌آیند.

همۀ موجودات این کرۀ خاکی، از تک‌سلولی‌ها به وجود آمده‌اند یعنی تک‌سلولی‌ها، رفته‌رفته و طی میلیون‌ها سال، با توجه به شرایط خاص زندگی، به موجودات متفاوت تبدیل شدند: به ماهی‌ها، دوزیست‌ها، خزندگان، چرندگان، بی‌مهرگان، مهره‌داران، پرندگان و... که «مرغ» در این میان، جزو پرندگان است. هر یک از این موجودات، بسته به شرایط آب‌وهوایی، نوع زندگی، نوع مکانیزم درونی، شکل ظاهری و... فرآیند جفت‌گیری خاص و در نتیجه بارداری و باروری خاصی پیدا کرده‌اند، که مرغ، یا بهتر بگویم، تقریباً تمام پرندگان، تخم‌گذار شدند و بنابراین، فرزندشان، از گوی بیضی‌مانند و شکننده‌ای به نام «تخم‌مرغ» به دنیا آمد.