بریده‌هایی از کتاب بینوایان (جلد اول)

کیست که در عالم به همه آرزوهای خود جامه عمل پوشانده باشد؟

هیهات! پروردگار هوا را به انسان ارزانی داشته، اما قانون آن را برای مردم‌فروشی کرده است. من اتهامی به قانون نمی‌زنم، اما خدا را ستایش می‌کنم.

راست یا دروغ، بیهوده‌گویی درباره مردم، در روال زندگی و به ویژه سرنوشت آنان درحد کارکرد آنان موثر است.

آنان که صاحب نبوغند دراعماق بی‌کرانه تفکرات نظری و تجریدی که به اصول و احکام بادیده تهدیدگری می‌نگرند اندیشه‌ها و کشفیات خود را به خدا وا می‌نهند و نیایش وندبه آنها شکل گفت‌وگویی جسارت‌آمیز به خود می‌گیرد. نیایش آنها توام با پرسش است و مذهبشان بدون واسطه مستقیم در ارتباط با خدا است و هر کس در چنین راه مخاطره‌آمیزی گام نهد، باید با مسئولیت و دلهره دست وپنجه نرم کند.

تاکنون ندیده‌ام گرگی خود را فدای گرگ دیگر کند. ما بر ستیغ کمال ایستاده‌ایم و باید به والاترین فلسفه‌ها باور داشته باشیم. در اوج بودن به چه کار می‌آید وقتی جلوتر از نوک دماغ خود را نبینیم؟ به شادی زندگی کنیم، زندگی ودیگر هیچ! این گونه باورها؛ که انسان در آن یا در بالا یادر پایین یا در جایی دگر آینده‌ای دگرگون دارد، در ذهن انسان هوشمند جای نمی‌گیرد.

ظلم از ظالم جدا نمی‌شود و همه جا همراه اوست. برای یک انسان بدبختی بزرگی است که پس از خود ظلمتی را به جا نهد که بی‌شباهت به او نیست.

در میان دو نوع روشنایی، بیشتر دوست داشت چراغی روشن نماید تا آتشی برپا کند. شاید با آتش زدن، می‌شود شعله‌های تابناکی همانند برآمدن خورشید ایجاد کرد، اما باور داشت که باید صبوری کرد و در انتظار برآمدن صبح نشست.

در تاریخ جهان، هیچ چیز شورانگیزتر از جان باختن با شور و هیجان نیست.

مقصر آن نیست که در مغاک تیره گناه درمی‌غلتد، بلکه آن است که جامعه را مالامال از تاریکی کرده است.

به استقبال خطر می‌روم چون من برای حفاظت جان خود زاده نشده‌ام، کار من حفظ جان دیگران است.

فقر خودخواسته، چه جلال وشکوهی دارد.

رسیدن به درجه قدیسان امری به غایت دشوار است، اما انسان می‌تواند خویشتن دار و پارسا باشد، می‌توانید خطا کنید؛ سست باور باشید؛ در دام گناه فرو افتید، اما در هر حال بکوشید منصف و عادل باشید.

او دو مدرسه در این بخش شهر ساخت، یکی دخترانه، دیگری پسرانه و به معلمان این دو مدرسه دوبرابر حقوق دریافتی آنها از دولت از جیبش کمک هزینه می‌پرداخت. یک روز در پاسخ کسی که از کار اواظهار شگفتی کرده بود، گفت: «در کشور بیش از هر چیز باید به مربی ومعلم توجه کرد.»

گاه راهبه‌ای از لباسش می‌گوید: «لباس ما»، گاه خواهری روحانی به چیزی کوچک نظیر کتاب دعا یا تمثال یا مدال مقدسی دلبسته می‌شود، اما تا به وجود چنین علاقه‌ای در وجودش آگاهی یافت، از آن چیز کوچک با وانهادن آن به دیگری چشم می‌پوشد. در این باره، داستان مادر ترِزا مقدس را برای هم بازگو می‌کنند که بانویی متشخص قصد پیوستن به راهیان او را داشت. درنخستین روز، به مادرمقدس گفته بود: اجازه دهید تا بفرستم «انجیل خودم» را که به آن علاقه بسیار دارم بیاورند... مادر مقدس گفته بود: «آشکار است به چیزی علاقه مندید، در این صورت از پیوستن به طریقه ما خودداری کنید!»

هر گاه کسی به شما پناه آورد از نامش مپرسید، کسی که از بیان نام خود ابا دارد، بی‌برو برگرد در جست وجوی سرپناهی است

«هر آنچه آموخته‌اید به آنان که نمی‌دانند آموزش دهید، جامعه‌ای که در آن آموزش رایگان وجود ندارد مقصر است. اجتماعی که نادانی در آن پرده‌ای از تیرگی کشیده باشد، تقصیر دارد. مقصر آن نیست که در مغاک تیره گناه درمی‌غلتد، بلکه آن است که جامعه را مالامال از تاریکی کرده است.»

«تویی که نگاهت پرتوافکن بر من است تویی که تصویر دلربایت به رویاهایم جان می‌بخشد تویی که چون در تاریکی گام می‌نهم دستانم را می‌گیری و پرتوی آسمانی از چشمانت مرا تابناک می‌کند دعایت حامی سرنوشت من است و هر گاه فرشته نگهبانم دیده برهم گذارد، دعای تو پشتیبان من خواهد بود. قلبم آن هنگام که آوای دوست داشتنی و پرغرور تو را می‌شنود، در کار زار زیستن، غیرتم را برمی‌انگیزد من تو را همانند موجودی فرازمینی، همانند جده پیری که پیشگوی آینده تابناک نوه‌اش باشد، همانند فرزندی که در هنگامه پیری نصیب مردی شود، دوست می‌دارم.»

هیچ قدرتمندی در جهان نیست که عده‌ای زیر علمش گرد نیایند و هیچ صاحب مالی نیست که دم و دستگاهی برایش مهیا نکنند.

ستمگر سلطنت را ایجاد می‌کند و سلطنت قدرتی است بن گرفته از باطل. حال آنکه دانایی وآگاهی نیروی خود را از حقیقت می‌گیرد، انسان باید زمام امور خود را به دانش بسپارد.

به باور ما، اگر درون وروح آدمی با چشم قابل رویت بود هرکس متوجه این مسئله عجیب می‌شد، که هریک از طبایع انسانی، در باطن خود شبیه به جانوری است. این رازی است که بر اندیشمندان جهان پوشیده نیست، از صدف تا عقاب و از خوک تا ببر را می‌شود در نهاد آدم یافت. در وجود همه افراد بشر می‌توان جانوری را یافت وگاه در نهاد یک آدم چند جانور با هم حضور دارند.