بریده‌هایی از کتاب اضطراب موقعیت

الکسیس دوتوکویل بود. این وکیل و تاریخ‌شناس فرانسوی درحالی‌که در دههٔ ۱۸۳۰، در ایالات متحدهٔ جوان مشغول گشت و گذار بود، بیماری‌ای را تشخیص داد که روح شهروندان جمهوری جدید را در برمی‌گرفت. او مشاهده کرد که آمریکایی‌ها دارایی زیادی دارند، اما وفور نعمت آنها جلوی این را نمی‌گرفت که بیشتر نخواهند یا هر بار که می‌دیدند کس دیگری چیزی دارد که آنها ندارند رنج نبرند.

«این ناسازگاری بزرگ بین ما و دیگران نیست که باعث حسد می‌شود، بلکه برعکس نزدیکی ما به آنهاست. سرباز معمولی در مقایسهٔ خود با گروهبان یا سرجوخه‌اش، هیچ حسدی به فرمانده‌اش نمی‌ورزد.

پیشرفت‌های چشمگیر مادی همزمان شده با آنچه که نیکسون در سخنرانی‌اش در مقابل بینندگان شوروی اشاره‌ای به آن نکرد: افزایش سطح اضطراب موقعیت در بین شهروندان عادی غربی؛ یعنی افزایش سطح نگرانی دربارهٔ اهمیت، دستاورد و درآمد.

اضطراب موقعیت دارای ظرفیتی چشمگیر برای القای غم است. عطش رسیدن به موقعیت، مانند دیگر تمایلات فوایدی هم دارد: به ما مهمیز می‌زند که حق استعدادهایمان را ادا کنیم، برتری را تشویق می‌کند، راه ما را در انجام کارهای بی‌قاعده و زیان‌آور می‌بندد و اعضای یک جامعه را حول نظام ارزشی واحدی نگه می‌دارد. اما مانند دیگر تمایلات حجم زیاد آن می‌تواند کشنده باشد.

خرابه‌ها ما را وامی‌دارند که دست از تلاش و خیالبافی برای رسیدن به کمال برداریم. آنها به ما یادآوری می‌کنند که نمی‌توانیم زمان را شکست دهیم و اینکه ما صرفاً اسباب‌بازی نیروهای نابودگری هستیم که در بهترین حالت می‌توانیم آنها را برای مدتی دور نگه داریم، اما هیچ‌گاه بر آنها پیروز نمی‌شویم.

میل به ماده‌گرایی، کارآفرینی و شایسته‌سالاری که روزنامه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی روزگار ما را پر کرده است، بازتاب پیچیده‌ای از علاقه‌های مسئولان نظامی را نشان می‌دهد که بیشتر مردم زندگی‌شان را زیر نظر آن می‌گذرانند. «ایده‌های حاکم در هر عصر همیشه ایده‌های طبقهٔ حاکم است.»

ما از نتایج کار آگاهیم، نه مراحل سختی که برای رسیدن به آن باید طی کنیم.

جهان معمولاً به نشانه‌های شایستگی پاداش می‌دهد تا خود شایستگی.

هر شکستی که به علت موفقیت احتمالی همتایانمان بر ما تحمیل می‌شود. اضطراب، دست‌ساختهٔ جاه‌طلبی معاصر است

اگر به شکل سنتی، فقر جریمهٔ مادیِ موقعیت اجتماعی پایین است، بی‌توجهی و برگرداندن نگاه، جریمه‌هایی احساسی‌اند که ظاهراً دنیای پر از اشرافی‌گری نمی‌تواند دست از تحمیل آن بر کسانی که موقعیتی ندارند بردارد.

تاریخِ تجملات، داستان حرص و طمع نیست. دقیق‌تر این است که آن را سابقهٔ ضربه‌های احساسی بخوانیم. این تاریخ، میراث کسانی است که به خاطر تحقیر دیگران زیر فشار قرار گرفته بودند تا قدری فراتر از حد معمول به نفس برهنه‌شان اضافه کنند تا نشان دهند که آنها هم مدعی عشق‌اند.

«آدم بهتر است مطمئن باشد که هر نظریهٔ عمومی و هر مفهوم عامه‌پسندی، حماقت است، چرا که توانسته نظر اکثریتی را جلب کند.»

اگر احساسات ما به شیوهٔ خودشان کار کنند، همان‌قدر که می‌توانند ما را به سمت افراط، خشم کنترل‌نشده و خودتخریبی ترغیب کنند، می‌توانند باعث تمایل ما به سمت سلامتی و فضیلت باشند.

سقراط وقتی در بازار به وی توهین شد و کسی از او پرسید: «نگران این نیستی که روی تو اسم بگذارند؟» پاسخ داد: «چرا؟ مگر وقتی خری به من لگد بزند باید دلخور شوم؟»

در تمام جوامع به دست آوردن موقعیت و به طور مشخص‌تر «آبرو» وظیفهٔ اصلی هر مرد بالغی است. چه مانند جوامع روستایی یونان آن را مجال بنامند، چه مانند جوامع مسلمان شرف و چه مانند هندوها عزت، در تمام موارد انتظار می‌رود که خشونت حامی آبرو باشد.

شکست‌های ناگهانی و قطعی محصولات و خدمات به سبب ایجاد محصولات و خدمات جدید تقریباً در تمام زمینه‌های اقتصادی اتفاق افتاده است. برای مثال آبراه‌ها با اختراع راه‌آهن منسوخ شدند، کشتی‌های مسافربری با معرفی موتور جت، اسب‌ها با پیشرفت ماشین و ماشین تایپ با تکثیر کامپیوترهای شخصی. اشتیاق بازار به حرکت و تغییر می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای گسترش محصولات بر دوش شرکت‌ها بگذارد؛ هزینه‌هایی آن‌قدر سنگین که بقای آنها باید به معرفی موفق یک کالای واحد به بازار وابسته باشد. مانند قمارباز هیجان‌زده‌ای که به جای اینکه اجازه داشته باشد بعد از چند دست بازی موفق پولی که برده را بردارد و برود، به زور اسلحه مجبورش می‌کنند با ریسک به زندگی‌اش ادامه دهد.

طی مدت زیادی در تاریخ، دورهٔ زندگی کالا و خدمات از طول زندگی انسان‌هایی که آنها را تولید و مصرف می‌کردند طولانی‌تر بود. در ژاپن، کیمونو و جینبااوری چهارصد سال بدون تغییر باقی ماند. در چین مردم قرن هجدهم دقیقاً همان چیزی را می‌پوشیدند که اجدادشان در قرن شانزدهم به تن می‌کردند. بین سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۶۶۰، طراحی خیش در سرتاسر اروپای شمالی تغییری نکرد. چنین ثباتی در محصولات باید به صنعتگران و کارگران حس اطمینان‌بخشی می‌داده که کارشان از خودشان بیشتر زنده می‌ماند. هرچند از میانهٔ قرن نوزدهم طول عمر محصولات به شدت کاهش یافت و این روند اعتماد به نفس کارگران را به دوام طولانی‌مدت شغلشان از بین برده است.

دستگاه خودپرداز یا ATM را در نظر بگیرید که در سال ۱۹۶۸ ساخته شد و سال بعد، زمانی که یک واحد از آن در سوراخی در دیوار یکی از شعبه‌های بانک کمیکال منهتن کار گذاشته شد از آن رونمایی کردند. در طول یک دهه در سرتاسر جهان پنج هزار دستگاه خودپرداز نصب شد. تا سال ۲۰۰۰، این رقم به صد هزار رسید. اما دستگاه‌های خودپرداز هرقدر هم که از نظر تکنولوژی تأثیرگذار بودند، چیز زیادی برای شادی کارمندان واقعی بانک نداشتند. خیلی زود تحقیقات نشان دادند که یک دستگاه خودپرداز می‌توانست کار بیش از سی و هفت کارمند بانک را انجام دهد (و در مقایسه به ندرت بیمار می‌شد). در ایالات متحده به لطف اختراع این دستگاه‌های کارآمد، حدود نصف کسانی که در شعبه‌های کوچک بانک‌ها استخدام بودند (حدود پانصد هزار نفر) بین سال‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۵ کار خود را از دست دادند.

شما انسانی صادق هستید و این را به خود مربوط ندانید که افراد خاصی را خوشحال می‌کنید یا نمی‌کنید. شما صرفاً به اربابتان و وظیفه‌تان مرتبط هستید. همین و بس. برویر در باب نیاز به تهدید: مطمئن‌تر این است که از شما بترسند تا اینکه به شما عشق بورزند. عشق با قدردانی پایدار است و از آنجا که انسان‌ها به شدت خودخواه‌اند، هرگاه فرصتی برای سود رساندن به خود ببینند این قید شکسته می‌شود. اما ترس با وحشت از تنبیه پایدار است که همیشه اثر می‌کند. ماکیاولی

اگر به شکل سنتی، فقر جریمهٔ مادیِ موقعیت اجتماعی پایین است، بی‌توجهی و برگرداندن نگاه، جریمه‌هایی احساسی‌اند که ظاهراً دنیای پر از اشرافی‌گری نمی‌تواند دست از تحمیل آن بر کسانی که موقعیتی ندارند بردارد.