بریده‌هایی از کتاب جامعه مصرفی

بنابراین، نظام تولید تنها به بهای این نابودسازی و «انتحار» حساب‌شده و دائمی اشیا قادر به ادامه حیات است؛ این عملیات، بر «خرابکاری» تکنولوژیک و منسوخ شدن سازمان‌یافته تحت لوای مد استوار است. تبلیغات، این معجزه را با صَرف بودجه‌ای قابل‌توجه تحقق می‌بخشد. هدف از تبلیغات، افزایش ارزش مفید اشیا نیست، بلکه زایل کردن این ارزش است؛ زایل کردن ارزش/عمر اشیا و قرار دادن آن‌ها تحت انقیاد ارزش/ مد یا تعویض سریع

این اسراف تجملی و متعالی كه از سوی رسانه‌های گروهی مطرح می‌شود، در سطحی فرهنگی، همراه با اسرافی بنیادی‌تر و نظام‌مندتر است که مستقیماً در پیوند تنگاتنگ با فرایندهای اقتصادی قرار دارد. اسرافی کارکردی و بوروکراتیک که زاییده تولید و نیز کالاهای مادی است و در آن‌ها ممزوج شده است. بنابراین، اجباراً به‌عنوان یکی از کیفیات و ابعاد شی‌ء مصرفی به‌مصرف می‌رسد. این کیفیت، با شکنندگی، از رده خارج شدن حساب‌شده و محتوم بودن ناپایداری شی‌ء مصرفی ارتباط دارد. آنچه امروزه تولید می‌شود، مبتنی بر ارزش مفید یا طول عمر مفید نیست، بلکه مبتنی بر نابودی آن است و سرعت این نابودی، تنها با افزایش قیمت‌ها برابری می‌کند.

«در خصوص اثربخشی امكانات رفاهی جمعی، تحقیقات موجود نشان‌دهنده «انحراف» مکرر از نیات مقامات مسئول است. هنگامی‌که این امكانات به قصد بهره‌برداری محروم‌ترین اقشار در نظر گرفته می‌شوند، مشاهده می‌شود که به‌تدریج «مشتریان» تنوع پیدا می‌کنند، این امر سبب می‌شود که بیش‌تر به دلایل روانی/ مالی فقرا کنار گذاشته شوند. هنگامی‌که قرار باشد امكانات در دسترس همگان قرار داشته باشد، حذف ضعفا از همان آغاز صورت می‌گیرد. دسترسی همگانی عموماً مفهومی مترادف با تبعیض پیدا می‌کند که بازتاب سلسله‌مراتب اجتماعی است. این امر نشان‌دهنده آن است که در یک جامعه بسیار نابرابر، اقدامات سیاسی با هدف تضمین دسترسی برابر [آن هم] به شکل صوری، اغلب اوقات نتیجه‌ای جز تشدید نابرابری‌ها ندارد»

معجزه‌گر مصرف، مجموعه‌ای از ماکت‌ها و نشانه‌های خوشبختی را فراهم آورده است و (به قول یک معلم خلاق)، نومیدانه انتظار می‌کشد که خوشبختی از راه برسد.

ما در نقطه‌ای قرار داریم که «مصرف بر تمام وجوه زندگی ما چنگ انداخته است. نقطه‌ای که کلیه فعالیت‌ها به‌همان شیوه ترکیبی، منطقاً با یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند. مسیر رضایت‌مندی [نیز] از پیش ‌ترسیم و ساعت به ساعت برنامه‌ریزی ‌شده است و «محیط» [نیز] از هر لحاظ کامل است و کاملاً مناسب و مرتب بوده و جنبه فرهنگی پیدا کرده است. در پدیدارشناسی مصرف، این مناسب‌سازی کلی زندگی، کالاها، اشیا، خدمات، رفتارها و روابط اجتماعی، نمایان‌گر مرحله‌ای تکمیل‌شده و «مصرف‌شده» در یک سیر تکاملی است که از فراوانی صرف آغاز می‌شود، از شبکه‌های مفصل‌بندی‌شده اشیا گذر می‌کند و به ‌شرطی‌شدنِ کامل کنش و زمان و شبکه‌ای از محیط‌های نظام‌مند منتهی می‌شود که شهرهای آینده __ دراگ استورها، «پارلی2» ها یا فرودگاه‌های مدرن __ نمونه آن‌ها هستند.

اگر فروشگاه بزرگ چهره‌ای از یک بازار مکاره را به نمایش می‌گذارد، دراگ ‌استور رسیتالی ظریف از مصرف را عرضه می‌دارد که «هنر» آن دقیقاً بهره‌برداری از ابهام نشانه در اشیا و اعتلای جایگاه آن‌هاست. بدین معنی که جایگاه اشیا که مبتنی بر قرارگرفتن‌ در طبقه خاصی از کالاها و سودمندی‌شان است، در سطحی بالاتر و در فضایی متعالی‌تر قرار می‌گیرد؛ به‌عبارتی، فرهنگ جدیدی عمومیت پیدا می‌کند که در آن فرقی میان یک سوپرماركت شیک و یک گالری نقاشی یا مجله پلی بوی و رساله‌ای در باب دیرینه‌شناسی وجود ندارد.

ضروری است در اطراف منطقه حفاظت‌شده، نشانه‌های سرنوشت، مصیبت و تقدیر ظهور پیدا کنند تا زندگی روزمره تعالی و شُکوهی را كه فاقد آن است بازیابد.

آرامش در زندگی روزمره، چنانچه دیدیم، نیاز به سرسام واقعیت و تاریخ دارد. این آرامش برای دست‌یابی به میزانی از هیجان نیاز به این دارد که به‌طور دائم به مصرف خشونت بپردازد. این جنبه بی‌شرمانه زندگی روزمره است. زندگی روزمره، مشتاق بروز وقایع و خشونت است، به ‌شرطی که این‌ها را در چاردیواری خانه دریافت کند.

در جوهره این زندگی یک‌دست، در این ملغمه همگانی، دیگر، معنا جایی ندارد. آنچه امکان رؤیاپردازی، شعر و شاعری، مفهوم‌سازی و به‌عبارت دیگر اجرای طرح‌های بزرگ جابه‌جایی و موجز‌سازی، استعاره‌پردازی و تناقض‌گویی را فراهم می‌كرد دیگر وجود ندارد

فرهنگ جدیدی عمومیت پیدا می‌کند که در آن فرقی میان یک سوپرماركت شیک و یک گالری نقاشی یا مجله پلی بوی و رساله‌ای در باب دیرینه‌شناسی وجود ندارد.

فهرست   معرفی نویسنده فصل اول: در ستایش اشیا وفور و مجموعه‌سازی دراگ استور پارلی2 وضعیت معجزه‌آسای مصرف اسطوره محموله سرسام مصرف فاجعه دور باطل رشد مخارج جمعی و بازتوزیع آسیب‌ها

در این شبکه روابط دلهره‌آور که در آن دیگر ارزش مطلقی وجود ندارد و فقط سازگاری کارکردی وجود دارد، دیگر «خود را مطرح‌کردن» و اثبات شایستگی‌ها» (اثبات) محلی از اعراب ندارد، بلکه برقراری تماس و مورد تأیید قرار گرفتن توسط دیگران و درخواست از آن‌ها برای داوری و تمایل مثبت نشان‌دادن، از اهمیت برخوردار است. این راز و رمز گرفتن تأیید دیگران در همه‌جا به‌تدریج جای خود را به اثبات شایستگی‌ها می‌دهد

به‌گونه‌ای که می‌بینیم این سردرگمیِ تقریباً غیرقابل بازگشت تعمیق پیدا می‌کند، زیرا زن هرچه بیش‌تر «آزاد» شود، بیش‌تر با بدن خود اشتباه گرفته می‌شود.

«گرمای» زن مجله ال همان گرمای اسباب و اثاثیه مدرن است: گرمای «محیط». این گرما از صمیمیت و احساس ناشی نمی‌شود، بلکه ناشی از دلالت جنسی حساب‌شده است، احساس گرماست.

عبارت‌هایی که در تبلیغات از آن‌ها استفاده می‌شود، بیان‌‌كننده چیزی نیستند و معنا و مفهومی را نمی‌رسانند و، در نتیجه، نه درست‌اند و نه غلط‌ __ آن‌ها دقیقاً معنا و استدلال را از میان می‌برند.

تمسک به مصرف، عدم پیش‌رفت در سطوح عمودی اجتماع را جبران می‌کند. آرزوهای «مافوق مصرفی» (به‌ویژه در طبقات پایین) در همان‌ حال که بیان‌‌كننده مقتضیات منزلتی‌اند، نشان‌دهنده شکست واقعی ‌این مقتضیات نیز هستند.

«می‌توان تصور کرد که روزی افرادی که کارشان تأمین سلامت و بهداشت مردم است، از افرادی که به کار تولید اشتغال دارند، اهمیت بیش‌تری پیدا کنند.»

ضروری است در اطراف منطقه حفاظت‌شده، نشانه‌های سرنوشت، مصیبت و تقدیر ظهور پیدا کنند تا زندگی روزمره تعالی و شُکوهی را كه فاقد آن است بازیابد.

مفاهیم محیط و فضا، بی‌شک از زمانی رواج بیش‌تری یافته‌اند که درواقع ما از دیگر انسان‌ها فاصله گرفته‌ایم، [در نتیجه] حضور آن‌ها را کم‌تر احساس می‌کنیم و چندان طرف گفت‌و‌گوی آن‌ها واقع نمی‌شویم و در عوض، بیش‌تر زیر نگاه ساکت اشیای مطیع و توهّم‌انگیزی قرار داریم که همواره یک چیز را برای ما تکرار می‌کند و آن چیزی نیست جز بهت و حیرت، فراوانی مجازی و فاصله گرفتن مجازی و نیز فاصله گرفتن از دیگران.

به او کلیه رضایت‌مندی‌های اقتصادی را اعطا کنید، به گونه‌ای که دیگر هیچ کاری جز خوابیدن، خوردن کلوچه، و گذرانیدن عمر نداشته باشد. او را از تمام خوبی‌های روی زمین سرشار کنید، و او را تا فرق سرش در خوشی غوطه‌ور سازید: حباب‌های کوچکِ در سطح این خوشبختی، مانند سطح آب، خواهند ترکید. داستایوفسکی، یادداشت‌های ز‌‌یرزمینی