بریده‌هایی از کتاب جستارهایی در باب عشق

جذاب‌ترین افراد آنهایی نیستند که اجازه می‌دهند فورآ با آنها صمیمی شویم (خیلی زود از چشممان می‌افتند)، یا کسانی که هرگز اجازه نمی‌دهند لمسشان کنیم (خیلی زود فراموششان می‌کنیم)، بلکه کسانی هستند که می‌دانند به چه نحو و دقیقآ به چه میزانی ـ امید و ناامیدی را مدیریت کنند.

حاضر بودم خویشتن را فراموش کنم تا همدلی با او را به حد اعلی برسانم.

اَمن‌تر نیست، برای دوری جستن از خطرات نامرئی بودن، به آغوش کسی پناه ببریم که هویت ما را دقیقآ در خاطرش نگه می‌دارد؟

ـ این جور لطیفه‌ها به طور طبیعی چندان جذابیتی نداشتند. عمدتآ این من و کلوئه بودیم که به آنها توجه داشتیم، دلیلش هم آن معانی جانبی‌ای بود که به آنها اضافه می‌کردیم. با این حال، آن کنایه‌ها بدین دلیل مهم بودند که به ما این احساس را می‌دادند که نسبت به هم بیگانه نیستیم، که با همدیگر ماجرایی را از سر گذرانده‌ایم، و مفهوم و معنای مشترکی را از آنها برداشت می‌کنیم و به یاد می‌آوریم. هر چند که این کنایه‌ها کم اهمیت بودند، ولی مثل سیمان عمل می‌کردند. زبان مشترک و خودمانی‌ای را که می‌آفریدند، یادآور این بود که (بی‌آنکه ناچار باشیم راه خویش را در جنگل بیابیم، اژدها را بکشیم، یا حتی خانه‌مان را با هم قسمت کنیم) من و کلوئه به همراه هم بخشی از دنیای مشترکمان را آفریده بودیم.

بگذارید چند لحظه به ماجرای کفش کلوئه بازگردم، ذکر این نکته قابل ذکر است که نشان دادن آنها با نظر منفی و در عین حال ابراز نظر شخصی‌ام از خصوصیاتش به آخر نرسید.

می‌توان بلوغ را این طور تعریف کرد: «قابلیت و توانایی آنکه به افراد، آنچه را که سزاوارش هستند، وقتی استحقاقش را دارند، بدهیم و هیجاناتی که (به خودمان تعلق دارند) و باید کنترل شوند را با هیجاناتی که باید بی‌درنگ ابراز شوند، جدا سازیم، و این‌طور نباشد که صبر کنیم و بر سر بی‌گناهان از راه رسیده دق‌دلیمان را خالی کنیم.» ما بیشتر وقت‌ها بالغ نبودیم. ۱۸ ـ اگر فیلسوفان از قدیم به گونه‌ای سنتی پیوسته از زندگی مبتنی بر منطق هواداری کرده‌اند و یا زندگی مبتنی بر هوا و هوس را نفی نموده‌اند، دلیلش این است که منطق یک بستر باثبات است.

ما همیشه آرزومند عشقی هستیم که در آن نه هیچ وقت دچار کاستی شویم و نه هیچ وقت دچار سوءتفاهم. ما در برابر طبقه‌بندی شدن توسط دیگران، در برابر برچسب خوردن، (مرد، زن، پولدار، فقیر، یهودی، کاتولیک و غیره) شدیدآ مقاومت می‌کنیم. ما برای خودمان آدمی هستیم برچسب‌ناپذیر. وقتی تنها هستیم همیشه فقط «من» هستیم، و بدونِ پیش‌فرض‌ها و پیش انگاره‌هایی که دیگران به راحتی و بدون هیچ ممانعتی بر ما تحمیل می‌کنند، از یک سو به سوی دیگر جابجا می‌شویم

وقتی عاشق می‌شویم ماهیت تصادفی زندگی طبیعی‌مان را پشت نقاب هدفمندی پنهان می‌کنیم. اصرار می‌کنیم که ملاقات با منجی زندگی‌مان، که اگر واقع‌بینانه فکر کنیم امری است شانسی و بعید، بر روی طوماری ثبت شده بوده که اینک به تدریج دَر آسمان گشوده می‌شود. اما در اصل برای آنکه خودمان را از اضطراب تصدیق اینکه هر اتفاقی در زندگی‌مان، هر چند اندک، حاصل اعمال خود ماست، رها کنیم، دست به ابداع مفهوم «سرنوشت» می‌زنیم، هیچ طوماری (و از این رو هیچ سرنوشت از پیش تعیین شده‌ای) وجود ندارد، در یک کلام، هیچکس داستان زندگی ما را ننوشته یا عشق زندگی ما را تضمین نکرده است.

تنها آن آزادی‌ای استحقاق این نام را دارد که خیر ما، به شیوهٔ خودمان به دنبال آن حاصل آید، به شرطی که سعی نکنیم دیگران را از آزادی‌شان محروم کنیم، یا مانع نتیجهٔ تلاش‌های دیگران برای رسیدن به آن شویم

عقل و دانش ما را چگونه رهبری می‌کند؟ به ما فرمان می‌دهد که در جستجوی صلح و آرامش درونی باشیم. یعنی یک زندگی فارغ از اضطراب، ترس، شیفتگی، خیانت، التهاب‌های مضر. بینش به ما اولین انگیزه‌هایی را می‌آموزد که شاید برای همیشه درست نباشند ـ و اگر خرد را آموزش ندهیم تا بین نیازهای بیهوده و اصیل تمایز قائل شویم، امیال و خواهش‌ها ما را به بیراهه می‌کشانند.

آدم موجودی است نمادین و به استعاره روی می‌آورد: چون من نمی‌توانستم خشم خودم را بیان کنم، آن را در مرگ خودم نمایان می‌سازم. من به خودم آسیب می‌زدم، نه به کلوئه. با فنای خودم، کاری را که اعتقاد داشتم کلوئه با من کرده بود به مرحلهٔ اجرا در می‌آوردم.

«برخی افراد اگر از عشق چیزی نشنوند، هرگز عاشق نمی‌شوند.»

شاید کسانی که از همه آسان‌تر عاشقشان می‌شویم افرادی هستند که چیزی درباره‌شان نمی‌دانیم. ماجراهای عاشقانه هرگز به اندازهٔ خیال‌پردازی‌های یک سفر طولانی با قطار نیستند که ما زیر چشمی، فرد زیبارویی را که روبرویمان نشسته و از پنجره به بیرون نگاه می‌کند، را ارزیابی کنیم و وقتی معشوق (خیالی) سرش را برمی‌گرداند و یا با شخص مجاور خود به گفتگوی کسالت‌باری در مورد مثلا قیمت ساندویچ درون قطار می‌پردازد، یا با صدای بلند در دستمالش فین می‌کند، ماجرا به آخر می‌رسد.

بدون عشق، امکان ندارد که ما هویتی مناسب برای خویش به دست آوریم. در عشق همیشه تأییدی بر حضور مدام ما وجود دارد.

ما همیشه آرزومند عشقی هستیم که در آن نه هیچ وقت دچار کاستی شویم و نه هیچ وقت دچار سوءتفاهم. ما در برابر طبقه‌بندی شدن توسط دیگران، در برابر برچسب خوردن، (مرد، زن، پولدار، فقیر، یهودی، کاتولیک و غیره) شدیدآ مقاومت می‌کنیم. ما برای خودمان آدمی هستیم برچسب‌ناپذیر.

من و کلوئه بین خودمان یک شوخی داشتیم که دمدمی مزاجی دلمان را تصدیق می‌کرد، و منکر این می‌شد که انوار عشق باید مثل یک لامپ الکتریکی روشنایی باثباتی داشته باشد.

پاره‌ای از آداب اجتماعی حکم می‌کند، از دیگران نپرسیم که چه معیارهایی باعث شده که عاشق شوند. توفیق رویایی‌اش این است که به هیچ وجه، یک عاشق معیار نداشته باشد، بلکه علت عاشقی خود آدم باشد. در واقع منزلت هستی‌شناختی فراتر از خصوصیات انتسابی است.

وقتی آدم عاشق باشد، طول زمان مهم نیست و اهمیت چندانی ندارد. مهم احساسی است که آدم دارد و کارهایی که انجام می‌دهد و به چشم می‌آید.

عاشق شدن یک نفر فقط زمانی یک عمل اخلاقی است که بدون هیچ چشم داشت و انتظار متقابلی عرضه شود، یعنی در قبالش چیزی خواسته نشود. به عبارت دیگر: یعنی عشق فقط و فقط عشق باشد.

آیا من فقط به خاطر اینکه کلوئه را دوست داشتم، از او بهتر بودم؟ حتمآ جواب منفی است، زیرا با وجود آنکه عشق من نسبت به او حاکی از خودگذشتگی‌های بسیار بود، ولی چون خودم هم لذت می‌بردم، این ایثارها را انجام داده بودم، من خودم را فدا نکرده بودم، من فقط دست به اعمالی زده بودم که کاملا با طبع و خُلقیاتم هم‌خوانی داشتند. چون کارهایم صرفآ یک وظیفه نبودند.