کتاب شبگردی‌ها

قایق‌های کوچک بادبانی که در پی تفریح یا انجام کاری مدام در رودخانه بالا و پایین می‌روند، و – همان طور که ذاتا آدم‌های کوچک این گونه‌اند- برای اندک کاری که انجام می‌دهند، هیاهوی زیادی برپا می‌کنند.

خیالی شبانه در سر داشتم که به بهترین وجهی می‌توانستم آن را با دیدن دیوارها و بنای بیمارستان بپرورانم. و خیالم این بود: آیا عاقل و دیوانه شب هنگام و زمانی که عاقل به رویا فرو می‌رود، یکسان و برابر نیستند؟ آیا همه ماهایی که بیرون این بیمارستان هستیم، کمابیش همانند کسانی که آن داخل هستند، هر شب خواب زندگی‌های‌مان را نمی‌بینیم؟ آیا ما شب‌ها، همانند حالات روزانه این بیماران روانی، خود را همراه و هم شأن پادشاهان و ملکه‌ها، امپرتوران و همسران‌شان، و انواع و اقسام بزرگان و سلاطین نمی‌بینیم و نمی‌دانیم؟

میزان قابل توجهی شلختگی و بدتر شدن، که نه فقر است، نه کثیفی، نه مستی، نه از دست دادن سلامتی، بلکه صرفا پوسیدگی است. در پی این حالت نوشیدن الکل صبحگاهی عارض می‌شود؛ در پی، بی‌توجهی به نحوه خرج پول؛ در پی آن، نوشیدن دائمی الکل؛ در پی آن، بی‌توجهی به همه چیز؛ در پی آن، لرزش عضلات، خواب آلودگی، بدبختی، و تکه تکه شدن. همان عوارض پوسیدگی در چوب را در آدمی نیز می‌توان یافت. پوسیدگی با سقوط در ورطه رباخواری تشدید می‌شود. ابتدا تنها یک الوار مبتلا می‌شود و سپس کل ساختار مریض می‌شود.

نخستین نشانه بارز ابتلا به پوسیدگی در میان انسان‌ها پاورچین راه رفتن و بیعاری است؛ این که بی‌هیچ دلیل معقولی در کنج خیابان بایستد؛ هرکجا که پیش آید، برود؛ به برخی مکان‌ها مدام برود و به برخی دیگر اصلا رفت و آمد نکند؛ هیچ کار ملموسی انجام ندهد، جز این که تصمیم بگیرد فردا یا فردای فردا انواع کارهای ناملموس را انجام دهد. وقتی چنین نشانه‌های بیماری رخ نمود، بیننده معمولا آن را با احساس مبهمی که پیشتر در فرد شکل گرفته یا عارض شده مرتبط می‌داند، مثل این که بیمار زندگی نسبتا سختی را پشت سر گذاشته است.

هنگامی که ساعت کلیسایی می‌نوازد، شبگرد آن را نشانه همراهی و خوشامدگویی در دل این ممات شبانه می‌پندارد. اما با اوج گرفتن ضربات ساعت و سپس خاموشی آن‌ها، شبگرد به وضوح در می‌یابد که مرتکب اشتباه شده و هر لحظه حس تنهایی‌اش عمیق و عمیق‌تر می‌شود.

چارلز جان هوفام دیکنز (فوریه ۱۸۱۲ – ۹ ژوئن ۱۸۷۰) برجسته‌ترین رمان‌نویس انگلیسی عصر ویکتوریا و یک فعال اجتماعی توانمند بود. به عقیدهٔ جیمز جویس، نویسندهٔ بزرگ معاصر، از شکسپیر به این سو، دیکنز تأثیرگذارترین نویسنده در زبان انگلیسی بوده‌است.

نخستین نشانه بارز ابتلا به پوسیدگی در میان انسان‌ها پاورچین راه رفتن و بیعاری است؛ این که بی‌هیچ دلیل معقولی در کنج خیابان بایستد؛ هرکجا که پیش آید، برود؛ به برخی مکان‌ها مدام برود و به برخی دیگر اصلا رفت و آمد نکند؛ هیچ کار ملموسی انجام ندهد، جز این که تصمیم بگیرد فردا یا فردای فردا انواع کارهای ناملموس را انجام دهد. وقتی چنین نشانه‌های بیماری رخ نمود، بیننده معمولا آن را با احساس مبهمی که پیشتر در فرد شکل گرفته یا عارض شده مرتبط می‌داند، مثل این که بیمار زندگی نسبتا سختی را پشت سر گذاشته است.

مانده‌ام که خدای متعالی که بر همه چیز عالم است، هنگامی که خواب را مرگ زندگی هر روزه نامید، چرا رویاها را جنون هر عاقلی ننامید.

ای کسی که مرا گم کرده‌ای، از تو معذرت می‌خواهم زیرا می‌دانم به دردسر زیادی افتاده بودی! حتی حالا هم وقتی زیر مجسمه شیر می‌ایستم، تو را می‌بینم که سراسیمه بالا و پایین می‌دوی. من از آن به بعد بارها و بارها به ولگردی پرداخته‌ام و جاهای بیشتری را تجربه کرده‌ام. اما مطمئنا در این ولگردی‌ها بیش از همه مایه آزار و اذیت تو شده‌ام!

مردم اکنون در خیابان‌ها پراکنده شده‌اند، و همان طور که زندگی بیداران با فریادهای مرد کلوچه فروش آغاز شده، شور و هیجان خود را با آتش نخستین صبحانه فروش‌های گوشه خیابان باز می‌یابد. و روز در نهایت سرعت از راه می‌رسد، و من خسته‌ام و می‌توانم بخوابم.