بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

یهودی‌ها به جوانان مسیحی یاد داده‌اند که: «پسرها! جلوی باباهایتان بی‌ادب باشید. زن‌ها! جلوی مردهایتان بی‌ادب باشید. مردها! جلوی خانم‌هایتان بی‌ادب باشید. دخترها! جلوی والدین‌تان بی‌ادب باشید. جلوی در و همسایه بی‌ادب باشید.»

با «دلم می‌خواهدِ» خودتان مخالفت کنید، تا از زندگیتان لذت ببرید و عیش‌تان مکدر نشود.

هر کس رعایت ادب نکرد، کارش به جایی می‌رسد که روحش متلاشی می‌شود. او دیگر نمی‌تواند با هزاران معصیت و بدمستی و عربده‌کشی لذت ببرد.

می‌دانید سرانجامِ کسانی که ادب ندارند و هر کاری دلشان بخواهد انجام می‌دهند، چه می‌شود؟ وضع این افراد به جایی می‌رسد که دیگر از هیچ چیزی لذت نمی‌برند. کسی که هر کاری دلش خواست انجام دهد، هر حرفی دلش خواست بزند، بی‌ادبی کند، ناسزا بگوید، دیگران را مسخره کند، داد بزند و...، کم‌کم به جایی می‌رسد که از زندگی هیچ لذتی نمی‌برد، حتی اگر هر روز هزاران حرف زشت و ناسزا بگوید و هزاران نفر را تمسخر کند.

نماز هم در درجۀ اول، مؤدب شدن انسان درِ خانه خداوند است، نه عشق‌بازی با خدا. بعد که مدتی مؤدب بودی، عشق هم تولید خواهد شد. نماز در ابتدا بناست که حال ما را بگیرد

اگر پسر می‌خواهد با پدر راه برود، نباید زیاد عقب بماند، تا پدر مجبور شود برگردد و بگوید: «پسرم زود باش بیا». پسر نباید در راه رفتن از پدرش جلو بزند تا پدر بگوید: «پسرم کمی آهسته‌تر برو تا به تو برسم. من از نفس افتادم». پسر حتی نباید شانه به شانۀ پدرش راه برود، که یعنی من اندازۀ تو شده‌ام. اگر پسر می‌خواهد با پدر راه برود، باید یک قدم عقب‌تر از پدر او را همراهی کند. و موقع نشستن هم قبل از پدرش ننشیند. این یعنی من معاون تو هستم، یعنی من زیردست تو هستم، یعنی من غلام تو هستم.

ادب، کنترل‌کنندۀ هوای نفس آدمی است.

امام صادق (ع) می‌فرماید: «بهترین چیزی که پدرها برای بچه‌ها به ارث می‌گذارند، ادب است؛

غم و غصه‌اش در دلش است، و لبخند روی لب‌هایش است.

کسی که نمازش را دیر می‌خواند و به تأخیر می‌اندازد انگار دارد به پروردگار بی‌احترامی می‌کند.

یکی از نکات مهمی که نشان‌دهندۀ ادب ما نسبت به پروردگار عالم است، خواندن نماز اول وقت است.

هر کسی نمازش را خواند و بدون خواندن تعقیبات بلند شد و رفت، خدا به ملائکه می‌فرماید نمازش را به او پس دهید. من به او گفته‌ام بعد از نماز یک دعای مستجاب داری و هر چه از من بخواهی به تو می‌دهم اما او بلند شد و رفت. کجا می‌رود؟ تعقیبات نخوانده، می‌خواهد کدام امر دنیایش را برود درست کند؟ مگر نمی‌داند همه امورش دست من است. ملائکۀ من! می‌خواهید کارهایش را خراب کنم تا بفهمد که همۀ حوائج و نیازهایش دست خودم است؟!

امام رضا (ع) در این‌باره می‌فرماید: «اگر خواستی نماز بخوانی، با کسالت برای نماز بلند نشو؛ با چُرت نماز نخوان، با عجله نماز نخوان بلکه با سکون و وقار نماز بخوان... وقتی خواستی سرِ نماز در مقابل پروردگارت بایستی، مثل بندۀ گنهکاری که مولایش می‌خواهد او را تنبیه کند، در مقابل خداوند بایست (این ادب نماز است؛ حتی اگر گناهی نکرده باشی). قدم‌هایت را صاف و محکم قرار بده، نفس خودت را اذیت کن، به این‌طرف و آن‌طرف نگاه نکن، با ریش و سایر جوارح خودت بازی نکن، انگشت‌هایت را نشکن، و بدنت را نخاران، به دماغ و لباست دست نزن و بازی نکن، همیشه در طول نماز مادامی‌که در حالت ایستاده هستی نگاهت به محل سجده باشد. با طمع، و خوف و رغبت نماز بخوان.»

«فَمَنْ یعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیراً یرَهُ وَ مَنْ یعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یرَهُ؛ هر کس ذره‌ای کار خوب انجام بدهد نتیجۀ آن را می‌بیند، و هر کس ذره‌ای کار بد انجام بدهد، نتیجۀ آن را می‌بیند.»

حتماً دیده‌اید مادری که بچه‌اش ترسیده است، سریع او را بغل می‌گیرد و نوازش می‌کند، خداوند هم مانند همان مادر، وقتی ببیند بنده‌اش از او حساب می‌برد، شروع به نوازش کردن می‌کند که «بندۀ من نترس!» و سریع مهر خودش را در دل بنده‌اش خواهد گذاشت و محبتش را به او می‌چشاند.

رسول اکرم (ص) فرمود: خداوند در مورد کسی که بعد از نماز تعقیبات نمی‌خواند و از خدا چیزی نمی‌خواهد، به ملائکه‌اش چنین می‌فرماید: «ملائکه من، این بندۀ مرا نگاه کنید. امر مرا انجام داد ولی از من حاجتی نخواست. انگار از من بی‌نیاز است. نمازش را بگیرید و به صورتش بزنید»

می‌دانی چرا نمازی که تعقیبات نداشته باشد قبول نیست؟ چون خدا بعد از نماز به تو می‌فرماید: «بنده من نماز خواندی؟ از من حساب بردی؟ امر مرا اجرا کردی؟ احسنت! حالا تو یک دعای مستجاب پیش من داری، از من بخواه تا به تو بدهم.» بعد یک دفعه‌ای خدا نگاه می‌کند می‌بیند که بنده‌اش بدون اینکه چیزی بخواهد، دارد از سر سجاده بلند می‌شود و می‌رود! این کار معنایش چیست؟ آیا بی‌اعتنایی به خدا نیست؟ آیا تکبر و اعلان استغناء و بی‌نیازی از خدا نیست؟

خداوند با آن عظمت و جلال، آمده جلوی شما و می‌فرماید: «از من چیزی بخواهید تا به شما بدهم!» اما تو سرت را پایین انداخته‌ای و بی‌اعتنا رد می‌شوی؟ یعنی داری به خدا تکبر می‌کنی؟ محبت خدا را پس می‌زنی؟ بی‌نیازی خودت را اعلام می‌کنی؟! خدا هم با کسی شوخی ندارد.

یک آیۀ قرآن هست که نیمۀ اولش را همه شنیده‌اند: «اُدْعُونی أَسْتَجِبْ لَکمْ؛ مرا بخوانید، جوابتان را می‌دهم.» این قسمت از آیه را همه بلد هستند چون پر از مهربانی است، معمولاً همۀ ما هر چه آیۀ محبت‌آمیز هست بلدیم. اما بقیه این آیه را خیلی‌ها بلد نیستند. چرا؟ چون بقیۀ آیه از عظمت خدا صحبت می‌کند

رسول خدا (ص) صدا زد: «خدایا، روز قیامت روز رسوایی است، می‌شود امت مرا رسوا نکنی؟ اینها پیروان من هستند، من از تو می‌خواهم گوشه‌ای از صحرای محشر به اعمالشان رسیدگی کنی که فقط من و تو گناهانشان را بفهمیم، و کسی خبردار نشود.» ببینید چقدر رسول خدا (ص) ما را دوست دارد. خداوند متعال هم صدا زد: «یا حَبیبی أنا اَرأفُ بِعبادِی مِنکَ اُحاسِبُهُم وَحدی بِحَیثُ لایطَّلِعُ عَلی أثَراتِهِم غَیری» یعنی ای حبیب من، عزیز دلم، من به بندگان خودم مهربان‌تر از تو هستم. اصلاً این محبتی که تو نسبت به امت خود داری منبعش خودم هستم. حالا که این حرف را زدی، من امت تو را به گوشه‌ای از صحرای محشر می‌برم که فقط خودم بفهمم، به تو هم خبر نمی‌دهم اینها چه کرده‌اند که آبرویشان پیش تو هم نرود.