بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

راه اینکه مستقیماً از خداوند متعال انرژی بگیریم «عبادت» است. عبادت، وصل شدن روح به منبع قدرت و حیات است و تنظیم‌کنندۀ شریان‌های روحی و عصبی انسان است. عبادت حتی بر جسم ما هم تأثیر خوب دارد. با عبادت سلول‌های بدن ما هم با ما مهربان‌تر می‌شوند. چون این سلول‌ها، همه عاشق خدا و تسبیح‌گوی او هستند. عبادت شارژ روح برای قدرت و نشاط بهتر پیدا کردن است. طبیعتاً با عبادت، زندگی و بندگی شیرین‌تر خواهد شد و انسان پس از یک عبادت خوب مانند کودکی که به قدر کافی از آغوش مادر آرامش گرفته است و حالا بهتر آمادۀ تجربه کردن حیات است، سرزنده‌تر زندگی خواهد کرد. اما اگر عبادت ما درست نباشد، هر چقدر هم که در زندگی‌مان لذت وجود داشته باشد و اسباب بهره‌مندی برایمان فراهم باشد، باز هم سرخورده و دمغ زندگی خواهیم کرد. چون خودمان آنچنان که باید سرحال و متعادل نیستیم، هیچ لذتی آنچنان که باید نمی‌تواند ما را سیراب و سرزنده کند. ممکن است نیاز باشد برای بعضی‌ها دلیل بیاوریم که چرا عبادت موجب انرژی و حیات روح آدمی است، پس این سرزندگی‌های ظاهری که در آدم‌های بی‌خدا می‌بینیم

یک روز در خانه با پسرم مشغول توپ‌بازی بودم که وقت اذان شد. به او گفتم: ـ خُب، الان اذان گفتند، باید بروم نماز بخوانم. ـ اِی بابا؛ بیا ادامه بدهیم! ـ نه دیگه، الان اذان شده باید بروم نمازم را بخوانم. بعد می‌آیم ادامه می‌دهیم. ـ من هم بیایم؟! ـ نمی‌دانم. اگر می‌خواهی بیا! ـ آخه الان برایم سخت است نماز بخوانم، بازی شیرین است. ـ اتفاقاً من هم برایم سخت است. من هم بازی برایم شیرین است. ولی چون خدا خواسته، باید بگویم چشم. ـ واقعاً برای تو هم سخت است؟ ـ بله! ـ اگر برایت سخت است، پس چرا الان می‌خواهی بروی نماز بخوانی؟! ـ تا آدم کار سخت نکند که آدم نمی‌شود. می‌خواهم آدم شوم. ـ پس من هم می‌آیم نماز بخوانم. تمام شد؛ ما دیگر در خانه‌مان به کسی نگفتیم نماز بخوان.

«و کان إذا أشکلت علیه مسألة توضأ و قصد المسجد الجامع، و صلّی و دعا الله عزّ و جل أن یسهّلها علیه و یفتح مغلقها له؛ وقتی برای ابوعلی سینا مسأله مشکلی پیش می‌آمد، برمی‌خواست وضو می‌گرفت و به مسجد جامع شهر می‌رفت و نماز می‌خواند و دعا می‌کرد که خداوند آن مشکل را برایش آسان کند و آن مسأله پوشیده را برویش ‌ بگشاید.»(شذرات الذهب/ج ۵/ص ۱۳۳).

رسول گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: «انسان مؤمن تا هنگامی که نمازهای پنجگانه‌اش را سر وقت می‌خواند، شیطان از او می‌ترسد (و نمی‌تواند او را وسوسه کند) اما زمانی که نمازش را ضایع کرد (و اول وقت نخواند) بر او جرأت پیدا می‌کند و او را در گناهان بزرگ وارد می‌کند.»

امام سجاد (ع) می‌فرماید: «خدایا! مرا نسبت به پدر و مادرم مانند عبدی مقابل سلطانِ سخت‌گیر و عطوف قرار ده و در عین حال مرا نسبت به پدر و مادرم، مانند مادری که نسبت به طفل شیرخوار خود مهربان است، مهربان قرار بده.»

امام باقر (ع) فرمود: «مَنْ کسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْیاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَکسَل؛ هرکس در امور زندگی‌اش بی‌حال باشد و سرزنده نباشد در امور اخروی و معنوی‌اش بی‌حال‌تر و کسل‌تر است»

تا دلتان بخواهد از نویسندگان مختلف غربی و شرقی کتاب فارسی چاپ می‌کنند. نویسندگانی که هیچ دینی ندارند اما با خدا حرف می‌زنند و به اصطلاح خودشان، با خدا عشق‌بازی می‌کنند! کتاب‌هایشان پر است از حرف‌های خوب درباره اینکه خدا ناز و مهربان است، خدا حرف ما را می‌شنود، خدا ما را دوست دارد و از این‌جور حرف‌ها. ممکن است سؤال شود که این حرف‌های خوب چه ایرادی دارد؟ می‌دانید مشکل جهان مسیحیت چیست؟ مشکل‌شان این است که خدای آنها عظمت ندارد، فقط مهربان است. تنها کاری که خدایشان بلد است انجام دهد، این است که ببخشد. خدایی که انسان از او حساب نبرد، عاشق او هم نمی‌تواند بشود. مشکل عرفان‌های کاذب این است که خدای آنها مهربان و بخشنده است ولی عظمت ندارد. می‌دانید این چه فاجعه‌ای درست می‌کند؟ خدایی که عظمت نداشت، همه می‌خواهند دوستش داشته باشند، ولی در عمل هیچ کس دوستش نخواهد داشت. همه دوست دارند عاشق این خدای عشق‌پرور باشند، ولی کسی عاشق خدایی که عظمت ندارد، نخواهد شد.

امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: «إِنَّ الْعَاقِلَ یتَّعِظُ بِالْآدَابِ، وَ الْبَهَائِمَ لَا تَتَّعِظُ إِلَّا بِالضَّرْب؛ عاقل با اندرز و آداب پند می‌گیرد، ولی چهارپایان ادب نمی‌شوند مگر با چوب»

امام صادق (ع) می‌فرماید: «إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا عَجَّلَ فَقَامَ لِحَاجَتِهِ یقُولُ اللهُ تَبَارَک وَ تَعَالَی أَمَا یعْلَمُ عَبْدِی أَنِّی أَنَا اللهُ الَّذِی أَقْضِی الْحَوَائِج؛ اگر بنده‌ای عجله کند و (از درِ خانۀ خدا زود بلند شود) تا به دنبال حاجتش برود، خداوند می‌گوید: آیا بنده‌ام نمی‌داند که من باید حوایج را بر آورده کنم؟!»

با چه چیزی عظمت خدا را در دلمان تولید کنیم؟ با حساب بردن از امر خدا؛ با رعایت ادب در نماز. هر چقدر احکام و آداب نماز را بیشتر و بهتر رعایت کردی نشان می‌دهد که از امر خدا حساب برده‌ای و به این ترتیب خدا در دل تو عظمت پیدا می‌کند. نسبت به هر کسی ادب رعایت کنی، ابهتش به دلت می‌نشیند.

گو مؤذن برکشد فریاد را تیشه‌ای ده تیشه‌ای فرهاد را این دل قاسی چو کوهی سنگ شد در فراقت در هزاران رنگ شد این اذان است یا صدای پای یار؟ این نسیم است یا نوای جویبار؟ پر کنید از گوشه‌هایش گوشتان تا کند با نغمه‌ای مدهوشتان گر نوایش بر لب داود بود از سماعش عالمی نابود بود

«یا مَنْ لا یشْغَلُهُ سَمْعٌ عَنْ سَمْعٍ» ای خدایی که هزاران نفر با تو سخن می‌گویند اما تو آن‌طور مشغول نمی‌شوی که نتوانی به بقیه بندگانت توجه کنی.

«معنا ندارد که آدم مثل بقیه باشد

من نه بی‌قدرم که عالم در سجود از برای من به خاک افتاده بود

باید ترکیبی کار کردن و جمع اضداد بودن را یاد بگیری.

باید درک کنی که خدا می‌خواهد با نماز حال تو را بگیرد. حال خودت را بده به خدا، بگو قبولت دارم! می‌خواهد بزند؟ بگذار بزند.

امام صادق (ع) می‌فرماید: «ما یمنَعُ اَحَدَکم اِذا دَخَل عَلَیهِ غَمٌّ مِن غُمُومِ الدُّنیا اَن یتَوَضَّاَ ثُمَّ یدخُلَ مَسجِدَهُ وَ یرکعَ رَکعَتَینِ فَیدعُوَ الله فیهِما اَما سَمِعتَ الله یقُولُ: وَاستَعینوا بِالصَّبرِ وَ الصَّلاةِ؛ چه چیز مانع می‌شود که هر گاه بر یکی از شما غم و اندوه دنیایی رسید، وضو بگیرد و به سجده‌گاه خود برود و دو رکعت نماز بگزارد و در آن دعا کند؟ مگر نشنیده‌ای که خداوند می‌فرماید: "از صبر و نماز کمک بگیرید"؟»

به مجلس ختم که می‌روی، وقتی بچه‌ای سینی خرما را جلوی شما می‌گیرد و می‌گوید «بفرمایید»، بی‌اعتنا از کنارش رد نمی‌شوی، چون بی‌ادبی محسوب می‌شود، هرچند طرف مقابل شما یک بچه است. اگر هم خرما نخواهی، برمی‌گردی می‌گویی: «خیلی ممنون. میل ندارم. تشکر.» بالاخره یک جوابی می‌دهی. حالا خداوند با آن عظمت و جلال، آمده جلوی شما و می‌فرماید: «از من چیزی بخواهید تا به شما بدهم!» اما تو سرت را پایین انداخته‌ای و بی‌اعتنا رد می‌شوی؟ یعنی داری به خدا تکبر می‌کنی؟ محبت خدا را پس می‌زنی؟ بی‌نیازی خودت را اعلام می‌کنی؟! خدا هم با کسی شوخی ندارد.

آنچه موجب می‌شود انسان بتواند از حداقل‌های نعمات دنیا لذت ببرد و احساس نیاز به معصیت پیدا نکند، همین عبادت است. عبادت به معنای خاص کلمه یعنی از همۀ کارها دست برداری و جلوی خدا، هر طور که او گفت بایستی، به فکر او باشی، به ذکر او مشغول باشی و تمام حرکاتت در اختیار اوامر او باشد. عبادت به معنای خاص کلمه یعنی نماز.

بندگی خودش هم لذتی نمی‌برد. خدایا اندوه و افسردگی ما را از بین ببر و نشاط دائم و سرزندگی اصیل و پایدار به ما عنایت فرما! راه رسیدن به قدرت و انرژی روحی و از بین بردن کسالت و دل‌مردگی را به ما نشان بده! ما را مایۀ شادی عمیق و حقیقی دیگران قرار بده! توفیق بندگی شاکرانه در اثر زندگی سرشار از شادی به ما عنایت بفرما! دوست داشتم با موضوع نشاط و شادی مقدمه‌ای برای ورود به بحث نماز ارائه کنم. چون پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: «جُعِلَ قُرَّۀُ عَینِی فِی الصَّلَاة؛ نور چشم من نماز است.» یعنی هرگاه با نماز مواج