بریده‌هایی از کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید

اگر فردی خودپرست باشید، ممکن است با شریکی راحت باشید که او را یک پله پایین‌تر می‌ببینید.

بسیاری از افرادی که وارد روابط مازوخیستی (روابطی که فرد در آن بدرفتاری و اذیت‌شدن را تحمل می‌کند) می‌شوند، دچار تلهٔ نقص‌داشتن هستند. اساساً آن‌ها احساس می‌کنند که تمامِ این‌ها حق آن‌هاست.

اگر گرفتارِ تلهٔ نقص‌داشتن هستید، زمانی که احساس جاذبهٔشدیدی می‌کنید مراقب باشید. احتمالاً قوی‌ترین جاذبه‌ها را به سوی افرادی دارید که از شما انتقاد و شما را طرد می‌کنند.

افرادی که در کودکی ترک شده و یا با بدرفتاری و تجاوز مواجه شده‌اند، آسیب‌دیده‌ترین افراد هستند. آن‌ها در هیچ کجا احساس امنیت نمی‌کنند. حس می‌کنند که هر لحظه ممکن است اتفاق وحشتناکی رخ دهد. حس می‌کنند کسی که دوستشان دارد، قصد ترک و یا آسیب‌رساندن به آن‌ها را دارد. آن‌ها احساس آسیب‌پذیری و شکنندگی می‌کنند. به راحتی می‌توان تعادل روحی آن‌ها را بر هم زد. خلق‌وخویی پرتنش و از هم گسیخته دارند و افرادی بی‌فکر و خودنابودگر هستند.

۱. امنیت اولیه (تله‌های مربوطه: ترک‌شدن و بدگمانی و تجاوز) برخی تله‌ها از تله‌های دیگر مهم‌تر هستند. تله‌های مربوط به امنیت اولیه از هر تله‌ای مهم‌تر و اصلی‌تر می‌باشند. حتی یک نوزاد نیز ممکن است گرفتار آن‌ها شود. احساس امنیت برای یک نوزاد، احساسی کاملاً عمده و اساسی محسوب می‌شود. این نیاز برای او همچون مرگ و زندگیست. تله‌های امنیت اولیه به چگونگی رفتار با کودک توسط «خانوادهٔ خودش» مربوط می‌شود. احساس طردشدن و یا بدرفتاری از سوی کسانی به ما تحمیل می‌شود که بسیار به ما نزدیک هستند؛ کسانی که بایستی دوستدار ما باشند و از ما مراقبت و حمایت کنند.

آنچه برای رشد بدان نیز داریم ۱. امنیت اولیه ۲. ارتباط با دیگران ۳. استقلال فردی ۴. عزت نفس ۵. ابراز وجود ۶. محدودیت‌های واقع‌گرایانه

آنچه که یک کودک برای رشد نیاز دارد برای داشتنِ یک بزرگسالیِ سازگار و هماهنگ، نیازی نیست که الزاماً دوران کودکی بی‌نقصی داشته باشیم. دوران کودکی ما تنها باید شبیه به آن چیزی باشد که دی. دبلیو اسکات می‌گوید: «به اندازه کافی خوب باشد.» یک کودک برای رسیدن به امنیت، ارتباط با دیگران، استقلال فردی، عزت نفس، ابراز وجود و محدودیت‌های واقع‌گرایانه، نیازهای اساسی دارد. اگر این نیازها برآورده شوند، کودک می‌تواند از نظر روانشناختی به رشد دست پیدا کند. در زمان کاستی در رفع نیازهای کودکان است که مشکلات گسترش می یابند. منظور ما از تله‌های زندگی نیز همین مشکلات هستند.

محیط و وراثت در تعامل با یکدیگر هستند. تأثیراتِ مخربِ دوران کودکی ما با خلق‌وخوی ما در ارتباط بودند که خود را در قالب تله‌های زندگی بروز می‌دادند. خلق‌وخوی ما تا حدی نشان می‌دهد که والدین ما چگونه با ما برخورد می‌کردند. به‌عنوان مثال، اغلب تنها یک بچه از خانواده با بدرفتاری مواجه شده است. خلق‌وخوی ما نشان می‌دهد که ما چگونه با آن طرز برخورد مواجه شده‌ایم؟ در محیطِ مشابه، دو کودک ممکن است واکنش متفاوتی داشته باشند. ممکن است که هردو با بدرفتاری مواجه شوند، اما یکی از آن‌ها ساکن و بی‌جواب می‌ماند و دیگری می‌جنگد.

در بسیاری از موارد، خانواده در هنگام تولد بیشترین تأثیر را می‌گذارد و با بزرگ‌شدن کودک، این تأثیر نیز آرام‌آرام کمتر می‌شود. در این هنگام است که عوامل دیگر اهمیت پیدا می‌کنند؛ عواملی همچون همسن و سالان، مدرسه و غیره. اما خانواده همچنان جایگاه اولیه را در اختیار دارد. تله‌های زندگی زمانی گسترش می‌یابند که محیط دوران کودکی محیطی مخرب باشد.

مهم‌ترین تأثیری که محیط از ابتدا بر ما دارد، از طریق خانواده اعمال می‌شود. پویایی و تحرک خانوادهٔ ما، تا حد زیادی، تشکیل‌دهندهٔ پویایی و تحرک دنیای ما بوده است. زمانی که در یک تله گرفتار هستیم، گرفتاریِ ما تقریباً همیشه ناشی از ماجراهایی از خانواده ما در دوران کودکی است.

چگونگی شکل‌گیری تله‌های زندگی عوامل بسیاری در گسترش تله‌های زندگی نقش دارند. اولین عامل، تندمزاجی است. تندمزاجیِ ما امری فطری و ذاتی، طبیعتِ احساسِ ما و واکنشی است که نسبت به رخدادها و حوادث از خود بروز می‌دهیم. همچون سایر ویژگی‌های ذاتی، تندمزاجی نیز متغیر و در برگیرندهٔ یک سری از احساسات می‌باشد.

یک تلهٔ زندگی، به شدت برای بقا و ماندگاری تلاش می‌کند. احساس الزامِ شدیدی برای حفظ آن‌ها حس می‌کنیم. تلهٔ زندگی همان چیزی که ما می‌شناسیم. در عین دردناک‌بودن، راحت و آشنا نیز هست و بنابراین تغییر آن نیز امری بسیار دشوار است. علاوه بر این‌ها، تله‌های زندگیِ ما معمولاً در دوران کودکی و به‌عنوان «مصوباتی» مناسب، در خانواده‌ای که در میان آن‌ها زندگی می‌کرده‌ایم شکل گرفته است. این الگوها در دوران کودکی واقع‌گرایانه بوده‌اند؛ مشکل اینجاست که ما به تکرار آن‌ها که دیگر هدف سودمندی نیز نیستند، ادامه می‌دهیم.

یک تلهٔ زندگی می‌تواند به نفس ما، سلامتی ما، روابطمان با دیگران، شغلِ ما، شادیِ ما و حالت روحی ما آسیب برساند. این تله‌ها بر هر جنبه از زندگی ما اثرگذارند.

یک تلهٔ زندگی، الگو و طرحی است که از کودکی آغاز و در طول زندگی تکرار می‌شود. این طرح ممکن است ترک‌شدن یا سوءظن یا کمبود عاطفی و یا هرکدام از مواردی که توضیح دادیم باشد. نتیجهٔ نهایی این است که در بزرگسالی، «به خلق دوبارهٔ شرایط کودکی‌مان که بسیار آسیب‌زننده بودند می‌پردازیم.»

درکِ تله‌های زندگی تله‌های زندگی را می‌توان از طریق سه ویژگی اساسی تشخیص داد: ۱. آن‌ها الگوها و طرح‌هایی همیشگی هستند. ۲. آن‌ها «خود نابودگر» هستند. ۳. آن‌ها برای بقا می‌جنگند.

ضدحمله‌های ما، ما را به انزوا می‌کشاند. آنچنان سرگرم بی‌نقص جلوه‌دادن خودمان می‌شویم که اصلاً توجه نمی‌کنیم که در این مسیر ممکن است چه افرادی را برنجانیم؟ بی توجه به اینکه چه مشکلاتی برای دیگران به بار می‌آورد، همچنان به ضدحمله‌ها ادامه می‌دهیم. بی‌شک در چنین موقعیتی تأثیرات منفی نیز وجود دارند. سرانجام افراد ما را ترک می‌کنند و یا به طریقی با ما مقابل به مثل می‌کنند.

تسلیم‌شدن، به «گسترش» موقعیت کودکیِ ما و بسط‌دادن آن به دوران بزرگسالی می‌پردازد.

زمانی که تسلیم می‌شویم، دیدگاه خود نسبت به شرایط را، در راستای تأیید تله‌ای که گرفتار آن هستیم، به هم می‌ریزیم. هر زمان که تلهٔ ما فعال می‌شود، با حسی شدید واکنش نشان می‌دهیم. شریکی را برمی‌گزینیم و با او وارد موقعیت‌هایی می‌شویم که تله‌ای که در آن گرفتار آمده‌ایم را تشدید می‌کنند.

حق‌طلبی آخرین تله، یعنی «حق‌طلبی»، به توانایی شما در پذیرش محدودیت های واقع‌بینانه در زندگی مربوط می‌شود. افرادی که دچار این تله هستند، احساس «خاص"بودن می‌کنند. بسیار مصر هستند که آن‌ها باید قادر باشند تا هر زمان که می‌خواهند، هرچه می‌خواهند بگویند و یا انجام دهند. آن‌ها آنچه را که دیگران منطقی و ممکن می‌دانند و زمان، هزینه و صبر می‌طلبد را بی‌اهمیت می‌شمارند. آن‌ها با خودفرمانی و انضباط شخصی مشکل دارند. بسیاری از افرادی که دچار این تله هستند، در کودکی بیش از اندازه بها دیده‌اند. از آن‌ها انتظار نمی‌رفته که خود را کنترل کنند و محدودیت‌هایی که برای سایر کودکان وجود دارد را بپذیرند. در بزرگسالی نیز همچنان اگر به آنچه که می‌خواهند نرسند، بسیار عصبانی می‌شوند.

معیارهای غیرواقع‌بینانه اگر گرفتار تلهٔ «معیارهای غیرواقع‌بینانه» هستید، بی‌وقفه در تلاش هستید تا انتظارات بالایی که از خودتان دارید را برآورده سازید. تأکید شدیدی بر موقعیت اجتماعی، پول، موفقیت، زیبایی، رتبه و یا شهرت دارید و این موارد را به قیمت از دست‌دادن شادی، لذت، سلامتی و در گرو احساس کمال‌طلبی و روابط راضی‌کننده می‌خواهید. احتمالاً معیارهای سخت‌گیرانهٔ خود را به دیگران نیز تحمیل می‌کنید و بسیار اهل قضاوت هستید. زمانی که کودک بودید، از شما انتظار بهترین‌بودن را داشته‌اند و آموخته‌اید هرچیزی جز بهترین‌بودن مساوی است با شکست. فهمیده‌اید که هیچ‌کدام از کارهای شما به اندازه کافی خوب نبوده است.