بریده‌هایی از کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید

جد از رابطه با زنی به زن دیگر می‌رفت. او به احساسِ نقص، عمق و ریشه داده بود. با اتخاذ نگرشی سطحی و گوشه‌گیرانه، بر احساساتش سرپوش گذاشته بود. کارلتون که برای رضایت دیگران هر کاری می‌کرد نیز احساس نقص می‌کرد. یکی از دلایلی که باعث می‌شود کارلتون نیازهای خودش را نادیده بگیرد این است که احساس می‌کند خودش لیاقت چنین رضایتی را ندارد. آسیب‌های وارده به عزت نفس ما، به احساس «شرمندگی» منتهی می‌شود. شرمندگی، رایج‌ترین و غالب‌ترین احساس در این حوزه است. اگر شما گرفتار تلهٔ شکست و نقص هستید، پس زندگی شما سرشار از شرمندگی نسبت به خودتان است.

مدلین توسط پدرخوانده‌اش مورد تجاوز جنسی واقع شده بود. همراه‌شدنِ بدگمانی و تجاوز و نقص، امر بسیار رایجی است. کودکان تقریباً همیشه خودشان را برای تجاوزی که رخ داده است سرزنش می‌کنند؛ اینکه شاید آن‌ها بسیار بد هستند و یا ارزش دوست‌داشته‌شدن را ندارند و در نتیجه لایق این هستند که مورد تجاز واقع شوند.

تلهٔ نقص شامل این احساس است که شما به شکل مادرزاد دچار نقص هستید؛ بدین‌گونه که یک نفر هرچه بیشتر شما را بشناسد، کمتر شما را مورد محبت خود قرار می‌دهد. تلهٔ نقص معمولاً با تله‌های دیگر همراه می‌شود.

دو تلهٔ موجود در حوزهٔ عزت نفس عبارتند از نقص و شکست. آن‌ها با احساس بی‌ارزشی در زندگی شخصی و کاری در ارتباط هستند. تلهٔ شکست شامل احساس عدم صلاحیت در رسیدن به موفقیت در زندگی فردی و کاری می‌شود. همان احساسی است که باعث می‌شود فکر کنید کمتر موفق هستید و استعداد کمتری دارید و یا نسبت به دیگران از هوش کمتری برخوردارید.

در دوران بزرگسالی نیز ممکن است درمورد ابعاد مختلف زندگیتان احساس بی‌اعتمادی کنید. در عرصه‌هایی که احساس آسیب‌پذیری می‌کنید، از فقدان اعتماد به نفس رنج می‌برید؛ موقعیت‌هایی همچون روابط صمیمانه، موقعیت‌های اجتماعی و یا محیط کاری. در موقعیت‌هایی که آسیب‌پذیر هستید، نسبت به دیگران احساس فرومایگی می‌کنید. نسبت به طردشدن و مورد انتقاد قرارگرفتن بسیار حساس هستید. چالش‌های زندگی شما را بسیار مضطرب می‌سازد که باعث می‌شود یا به کلی از چالش ها دوری کنید و یا به شکلی نامناسب و ناکارآمد آن‌ها را سپری کنید.

عزت نفس عبارتست از احساس ارزشمندبودن در زندگی شخصی، اجتماعی و شغلی. این احساس، از حس احترام و دوست داشته‌شدن در دوران کودکی و از سمت خانواده و دوستان و محیط مدرسه می‌آید. به طور خوش‌بینانه، همهٔ ما دوران کودکی را پشت سر گذاشته‌ایم که از عزت نفس ما حمایت می‌کند. از خانواده‌امان احترام و عشق دریافت کردیم، توسط هم‌سن و سال‌هایمان پذیرفته شده‌ایم و در مدرسه به موفقیت دست پیدا کرده‌ایم. احتمالاً به جای طردشدن و سرزنش‌شدن، ستایش و تشویق شده‌ایم. اما شاید چنین اتفاقاتی برای شما رخ نداده باشد. احتمالاً والدین یا خواهر و برادری داشته‌اید که همواره شما را مورد انتقاد قرار می‌دادند و هیچ‌کدام از کارهای شما مورد پذیرش واقع نشده است. «عشق» را از آن‌ها دریافت نمی‌کردید. احتمالاً توسط هم‌سن و سالان خود طرد شده بودید. باعث شده‌اند که احساسی «ناخوشایند» داشته باشید و یا در مدرسه یا ورزشی که مشغول به آن هستید احساس شکست کنید.

افراد وابسته اغلب احساس توسعه نیافته و گرفتار شده‌ای نسبت به خود دارند. هویت آن‌ها با هویت والدین یا همسرانشان آمیخته می‌شود. نمونهٔ آن همسری است که کاملاً در زندگی شوهرش تحلیل می‌شود و هویت خودش را از دست می‌دهد. هرکاری را که شوهرش از او بخواهد انجام می‌دهد. هیچ دوستی ندارد، سرگرمی ندارد و نمی‌تواند عقیده و نظر خودش را داشته باشد. زمانی که حرفی می‌زند، آن حرف‌ها در مورد زندگی شوهرش خواهند بود. احساس امنیت برای تعامل با دنیای بیرون، احساس صلاحیت و کفایت و پرورش اعتماد به نفس، عوامل اصلی استقلال فردی هستند.

یکی از عوامل اصلیِ داشتنِ استقلال فردی، داشتن احساس «امنیت» برای تعامل با دنیای بیرون است. احساس «باکفایتی» برای انجام امور روزانه و احساس جدایی و اعتماد به نفس از عوامل دیگر هستند. دو مورد آخر بیشتر به تله‌های وابستگی مرتبط می‌شوند. وابستگی، شما را از داشتن احساس کفایت برای انجام کارها محروم می‌سازد. احتمالاً والدین شما افرادی بوده‌اند که بیش از حد از شما مراقبت کرده‌اند: آن‌ها از جانب شما و برای شما تصمیم می‌گرفته‌اند و مسئولیت‌های شما را عهده‌دار می‌شدند. شاید حتی به صورت نامحسوس به شما آسیب می‌رساندند و هر زمان که در انجام کاری به صورت مستقل شکست می‌خوردید، شما را مورد انتقاد قرار می‌دادند. در نتیجه، به‌عنوان یک بزرگسال در انجام کارها به صورت مستقل و مؤثر و بدون دریافت راهنمایی، توصیه و حمایت مالیِ افرادی که حس می‌کردید از شما قوی‌تر و باهوش‌تر هستند، احساس ناتوانی می‌کنید.

هِدِر، زنی با ترس‌های فراوان که در فصل اول در مورد او خواندیم، در دوران کودکی مورد حمایت بیش از حد واقع شده بود. والدینش مدام دربارهٔ خطرهای احتمالی به او هشدار می‌دادند چرا که خودشان نیز همیشه نگران چنین خطرهایی بودند. آن‌ها به فرزندشان یاد دادند تا در دنیا احساس «آسیب‌پذیری» داشته باشد. والدین هیدِر نیت بدی نداشتند. بلکه خودشان ترسیده بودند و تنها قصد مراقبت از فرزندشان را داشتند. در اکثر موارد همین است. والدینی که بیش از حد از فرزندشان مراقبت کرده‌اند ممکن است بسیار دوست‌داشتنی هم باشند. هِدِر دچار تلهٔ آسیب‌پذیری است. توانایی او در جهت استقلال فردی ضعیف شده چرا که از بیرون‌رفتن و انجام کارهای مختلف هراس دارد.

جِد، فردی که در مورد او در فصل قبل توضیح دادیم و گفتیم که از رابطه با زنی به رابطهٔ دیگر می‌رفت، به شکلی جدی دچار مشکل برقراری ارتباط است. او از برقراری ارتباط «عقب‌نشینی» می‌کند. او حتی نزدیک‌ترین روابطش را سطحی نگه می دارد. زمانی که مراحل درمانش را آغاز کرد، حتی نام یک نفر که با او احساس نزدیکی کرده باشد را نمی‌دانست. جِد در یک خلاء عاطفی بزرگ شده است. پدرش را نمی‌شناخت و مادرش سرد و بی‌مهر بود. هیچ ارتباط عاطفی و جاذبهٔ فیزیکی را تجربه نکرده است. به اعتقاد ما، سه نوع کمبود در دوران کودکی وجود دارد: کمبود تربیت، کمبود همدردی و کمبود راهنمایی و هدایت. جِد از هر سه کمبود رنج می‌برد.

ارتباط با دیگران (تله‌های مربوطه: کمبود محبت و طردشدن اجتماعی) برای توسعهٔ احساسِ ارتباط با دیگران، به عشق، توجه، همدردی، احترام، عاطفه، درک و راهنمایی نیاز داریم. به دریافت چنین عواملی چه از سوی خانواده و چه از سوی هم‌سن و سالانمان نیازمندیم.

موقعیت‌های ناپایداری دوران کودکی، خطرناک‌ترین موقعیت‌ها برای تکرارشدن هستند. ممکن است کارتان به رفتن از یک رابطهٔ خودشکنانه به رابطه‌ای دیگر ختم شود و یا به‌طورکلی برقراری رابطه با دیگران را کنار بگذارید.

احساس طردشدن و یا بدرفتاری از سوی کسانی به ما تحمیل می‌شود که بسیار به ما نزدیک هستند؛ کسانی که بایستی دوستدار ما باشند و از ما مراقبت و حمایت کنند. افرادی که در کودکی ترک شده و یا با بدرفتاری و تجاوز مواجه شده‌اند، آسیب‌دیده‌ترین افراد هستند.

دوران کودکی ما تنها باید شبیه به آن چیزی باشد که دی. دبلیو اسکات می‌گوید: «به اندازه کافی خوب باشد.» یک کودک برای رسیدن به امنیت، ارتباط با دیگران، استقلال فردی، عزت نفس، ابراز وجود و محدودیت‌های واقع‌گرایانه، نیازهای اساسی دارد.

گاهی روابط به پایان می‌رسند اما ما باور داریم که بهتر است یک رابطهٔ مایوس‌کننده به بن‌بست برسد تا اینکه شما را در تلهٔ ترک‌شدن گرفتار کند.

دو تله‌ای که به ابراز وجود (یعنی توانایی شما برای برای بیان خواسته‌ها و رسیدن به نیازهای حقیقی‌تان) مربوط می‌شوند: «مطیع‌بودن» و «معیارهای غیرواقع‌بینانه».

دو تله‌ای که به عزت نفس شما مربوط می‌شوند «کمبود» و «شکست» نام دارند.

وابستگی اگر در تلهٔ «وابستگی» گرفتار شوید، قادر نخواهید بود تا به گونه‌ای شایسته و بدون دریافت کمک قابل توجهی از سوی دیگران، از عهده انجام امور روزانه خود برآیید. شما به پشتیبانی دیگران وابسته هستید و به حمایت دائمیِ آن‌ها نیاز دارید. به‌عنوان یک کودک، به گونه‌ای بار آمده‌اید که حس می‌کنید در نشان‌دادن استقلال خود ناتوان هستید. به‌عنوان یک بزرگسال، به دنبال اشخاص قدرتمندی می‌گردید تا به آن‌ها تکیه کنید و به آن‌ها اجازه می‌دهید تا زندگی شما را هدایت کنند. در محیط کار از انجام کارهای خود عقب‌نشینی می‌کنید و نیازی به گفتن نیست که چنین کاری شما را از پیشرفت باز می دارد.

خشم، جزئی از روابط سالم است. خشم یک نشانه است از این که احتمالاً یک چیز درست در سرجایش نیست و طرف مقابل کاری غیرمنصفانه انجام می‌دهد. خشم در اصل باید ما را بر آن دارد که درپی اصلاح شرایط برآییم. وقتی که خشم چنین تأثیری داشته باشد، مفید و خوب خواهد بود.

بسیاری از افرادی که به سرعت به موفقیت می‌رسند و سپس خود ویرانگر می‌شوند، دچار تلهٔ نقص‌داشتن هستند. (به‌عنوان مثال، از طریق استفاده از مواد و الکل). این مسئله اغلب در مورد چهره‌های مشهور، بازیگران و بنیانگذاران شرکت‌ها رخ می‌دهد: موفقیت، کاملاً در تضادِ با احساسی است که آن‌ها دارند و بنابراین در حفظ آن نیز ناتوانند. فشاری که آن‌ها برای حفظ موفقیت تحمل می‌کنند آن‌ها را سردرگم می‌سازد و در نتیجه به هم می‌ریزند.