بریده‌هایی از کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید

پاتریک: او یک پیمانکار سی و پنج ساله است. هرچقدر که روابط همسر او، فرانسیس، با مردانِ دیگر بیشتر می‌شود، پاتریک نیز او را بیشتر طلب می‌کند. پاتریک در تلهٔ «ترک‌شدن» گرفتار شده است. پاتریک به شدت ناراحت و ناراضی است. همسرش همچنان به رابطه به مردان دیگر ادامه می‌دهد. با هر رابطه‌ای که فرانسیس برقرار می‌کند، پاتریک دلسرد و ناامید می‌شود.

اکنون نگاهی می‌اندازیم به چگونگی اثرگذاریِ تله‌های زندگی بر حسِ «جاذبه و کششی» که در روابط عاشقانه تجربه می‌کنیم.

تلهٔ زندگی را اصطلاحاً «پیش‌زمینه» می‌نامند. مفهوم «پیش‌زمینه» از روانشناسیِ شناخت می‌آید. پیش زمینه‌ها، عمیقاً در باورهای ما دربارهٔ خودمان و دنیا، که در اوایل زندگی شکل گرفته‌اند، ریشه دارند. این پیش‌زمینه‌ها هستند که احساس ما را نسبت به خودمان تشکیل می‌دهند. برای دست‌کشیدن از باورهایمان در یک پیش‌زمینه، بایستی از دانستن اینکه چه کسی هستیم و دنیا چگونه است دست بکشیم؛ بنابراین حتی زمانی که باعث رنجش ما می‌شوند، باز هم به آن‌ها متمسک می‌شویم. این باورهای اولیه به ما حس اطمینان و پیش‌بینی می‌دهند. آن‌ها آشنا و آرامش‌بخش هستند. به عبارت دیگر، آن‌ها حسِ بودن در خانهٔ خودتان را به شما می‌دهند. به همین دلیل است که روانشناسانِ شناختی معتقدند که پیش‌زمینه‌ها و یا همان تله‌های زندگی به سختی تغییر می‌کنند.

چرا چنین چیزی رخ می‌دهد؟ چرا درد خود را تکرار می‌کنیم و رنجش خود را به درازا می‌کشانیم؟ چرا با فرار از این الگو، زندگی بهتری را بنا نمی‌کنیم؟ تقریباً همه انسان‌ها، الگوهای منفی کودکی‌شان را به روش‌های خودکوبنده تکرار می‌کنند. این حقیقتی شگرف است که روانشناسان با آن درگیر هستند. ما به نوعی، در دوران بزرگسالی، شرایطی را خلق می‌کنیم که به شکل قابل توجهی شبیه به شرایط ِ نابودکنندهٔ دوران کودکی ما می‌باشند. تلهٔ زندگی همان راهی است که ما الگوهایمان را در آن بازسازی می‌کنیم.

عجیب نیست که هدر بیشتر زمانش را در حالتی عذاب آور از اضطراب سپری می‌کند و تلاش می‌کند تا مطمئن شود که دنیایش جای امنی است. در همین حین، تمام آنچه که در زندگی او لذت بخش می‌نماید، در حال از بین رفتن است.

هِدِر: زنی چهل و دو ساله، با استعدادی خارق‌العاده که به واسطهٔ ترس‌های زمین‌گیر کننده‌اش، در خانه گرفتار شده. هرچند که برای درمان اضطرابش از مسکن‌های آرام‌بخش استفاده می‌کند، اما همچنان در تلهٔ آسیب‌پذیری اسیر مانده است. در واقع هِدِر اصلاً زندگی نمی‌کند. از انجام هرکاری می‌ترسد. زندگی برایش مملو از خطر است. او ترجیح می‌دهد در خانه، محیطی که «امن» است بماند.

این تله‌های زندگی هستند که مشخص می‌کنند ما چطور فکر کنیم، احساس کنیم، عمل کنیم و آن‌ها را به دیگران نیز منتقل کنیم. آن‌ها موجب بروز احساسات قدرتمندی همچون خشم، ناراحتی و اضطراب می‌شوند. حتی زمانی که «ظاهرا» همه چیز داریم (موقعیت اجتماعی، یک ازدواج ایده‌آل، احترام افرادی که با ما صمیمی هستند، موفقیت شغلی)، اغلب طعم شیرین زندگی را نمی‌چشیم و یا نسبت به موفقیت‌هایمان باور نداریم.

یک تلهٔ زندگی، الگویی است که از کودکی آغاز و تأثیرات آن در تمام طول زندگی منعکس می‌شود. آنچه که خانواده‌های ما با ما در کودکی انجام می‌دهند، آغازگر این الگوست. شاید رها شدیم، مورد انتقاد واقع شدیم، مورد حمایت و مراقبت بیش از اندازه قرار گرفتیم، مورد تجاوز واقع شدیم، طرد شده و یا محروم شدیم. به هر حال به طریقی آسیب دیدیم. سرانجام، آن تلهٔ زندگی به بخشی از ما تبدیل می‌شود. مدتی پس از اینکه خانه‌ای که در آن بزرگ شدیم را ترک می‌کنیم، به خلق موقعیت‌هایی ادامه می‌دهیم که در آن‌ها با ما بدرفتاری شده، نادیده گرفته شدیم، سرکوب یا کنترل شدیم و عموماً محیطی را می‌سازیم که پیش از این در آنجا از رسیدن به تمام آنچه که می‌خواستیم، ناکام مانده‌ایم.

تکرارِ مداومِ دردها و رنج‌های کودکی‌مان؛ یکی از آگاهی‌های اصلی در روان‌درمانی با رویکرد روانکاوی است. فروید چنین فرآیندی را «تکرارِ بی‌اختیار» نامیده است. فرزندِ یک فرد الکلی، با شخصی الکلی ازدواج خواهد کرد. فرزندی که مورد بدرفتاری واقع شده، بزرگ می‌شود و با فردی بدرفتار ازدواج می‌کند و یا خودش به فردی بدرفتار تبدیل می‌شود. کودکی که مورد آزار جنسی قرار گرفته، سنش بالا می‌رود و به روسپی تبدیل می‌شود. کودکی که بیش حد کنترل شده، به دیگران نیز اجازه می‌دهد تا او را کنترل کنند.

با تلاش در جهت پیشروی در یک زندگیِ عاری از درد، خودمان را از فرصت تغییرِ آنچه که موجب رنجشمان می‌شود، محروم می‌سازیم.

یک تلهٔ زندگی، الگویی است که از کودکی آغاز و تأثیرات آن در تمام طول زندگی منعکس می‌شود. آنچه که خانواده‌های ما با ما در کودکی انجام می‌دهند، آغازگر این الگوست.

ما به روش‌های مختلفی که با ما رفتار شده و با آن‌ها بزرگ شده‌ایم، عادت می‌کنیم. اگر در خانواده‌ای بزرگ شویم که در آن با ما بدرفتاری شده، نادیده گرفته شدیم، سرمان فریاد کشیده شده، مدام مورد انتقاد واقع شده‌ایم و یا مطیع هستیم، پس همیشه نیز در چنین شرایط و موقعیتی نیز احساس راحتی می‌کنیم. هرچقدر هم که چنین شرایطی ناسالم باشد، اغلب افراد به دنبال خلق موقیت‌هایی هستند که در آن‌ها بزرگ شده‌اند.

«خداوندا به من آرامش عطا فرما تا بپذیرم آنچه را که نمی‌توانم تغییر دهم، شهامتی عطا فرما تا آنچه را که در توانم است تغییر دهم و خِردی ده که که تفاوت میان این دو را درک کنم.»

اگر شخصی را ملاقات کردید که برایتان جذابیت بسیار زیادی داشت، میزان جذابیت را از ۵ تا ۱۰ مشخص کنید. اگر نمره ای که داده‌اید ۹ یا ده باشد، بهتر است درمورد نزدیک‌شدن به این فرد تجدید نظر کنید. گاهی چنین روابطی پس از حجم زیادی از آشفتگی‌ها به نتیجه می‌رسند اما اغلب مواقع جذابیت زیادی که حس می‌کنید بر اساس تله‌ای است که آن‌ها در شما به وجود می‌آورند. این جذابیت از ویژگی‌های مثبت در پایداری روابط نیست.

در سال‌های ابتدایی کودکی، بچه به حضور مداوم تنها یک فرد به‌عنوان مراقب نیاز دارد. این شخصِ مراقب لزوماً نباید پدر یا مادر باشد. هرچند که اگر این شخص مدام تغییر پیدا کند نیز موجب اخلال می‌شود. چنین مسئله‌ای برای کودک، همچون زندگی در دنیای بیگانه هاست.

فرض اولیهٔ شناخت‌درمانی بر این اساس استوار است که روشی که از طریق آن دربارهٔ رخدادهای زندگی‌مان «فکر» می‌کنیم (شناخت)، نشان‌دهندهٔ «احساس» ما نسبت به آن‌هاست (احساسات).

تمامِ ماهیت تسلیم‌شدن همین است؛ تکرار الگوهای کودکی در زندگی.

ما به روش‌های مختلفی که با ما رفتار شده و با آن‌ها بزرگ شده‌ایم، عادت می‌کنیم. اگر در خانواده‌ای بزرگ شویم که در آن با ما بدرفتاری شده، نادیده گرفته شدیم، سرمان فریاد کشیده شده، مدام مورد انتقاد واقع شده‌ایم و یا مطیع هستیم، پس همیشه نیز در چنین شرایط و موقعیتی نیز احساس راحتی می‌کنیم. هرچقدر هم که چنین شرایطی ناسالم باشد، اغلب افراد به دنبال خلق موقیت‌هایی هستند که در آن‌ها بزرگ شده‌اند.

آسیب‌های وارده به عزت نفس ما، به احساس «شرمندگی» منتهی می‌شود. شرمندگی، رایج‌ترین و غالب‌ترین احساس در این حوزه است. اگر شما گرفتار تلهٔ شکست و نقص هستید، پس زندگی شما سرشار از شرمندگی نسبت به خودتان است.

تلهٔ نقص شامل این احساس است که شما به شکل مادرزاد دچار نقص هستید؛ بدین‌گونه که یک نفر هرچه بیشتر شما را بشناسد، کمتر شما را مورد محبت خود قرار می‌دهد. تلهٔ نقص معمولاً با تله‌های دیگر همراه می‌شود. ا