بریده‌هایی از کتاب نه تنبیه، نه تشویق

دوم، میزان کنترل‌کنندگی تعریف‌وتمجید کمتر است. وقتی از شما تعریف می‌شود کمتر از زمانی که پول می‌گیرید احساس می‌کنید تحت کنترل یا نفوذ دیگری قرار گرفته‌اید. سوم، معمولا آن‌گونه که درمورد پاداشهای مادی معمول است نمی‌توان تعریف‌وتمجید را از قبل وعده داد.

عده‌ای، تحت‌تأثیر مطالعات مثبت یا خنثی، استدلالشان این است که تعریف‌وتمجید به چند دلیل مانند دیگر انگیزه‌های بیرونی زیانبار نیست. اول اینکه مانند آنها بارز و برجسته نیست. تأثیر آنچه می‌شنویم ضعیف‌تر از چیزی است که به‌صورت مادی دریافت می‌کنیم.

تعریف‌وتمجید بعضی دانش‌آموزان را به ارزشیابیهای آموزگار وابسته می‌سازد ـ نکته‌ای که بعدآ به آن خواهیم پرداخت ـ و در این میان اگر «عده‌ای نتوانند خودرا با انتظارات معلمشان وفق دهند درنهایت دست از تلاش خواهندکشید» ۱۲

شعار «این کار را بکن تا آن را به دست آوری» تأثیر مثبتی در پیشبرد اهداف ما ندارد؛ چه هدف ما تغییر رفتار باشد و چه بهبود آن، چه با کودک سروکار داشته باشیم و چه با بزرگسال، و چه پاداش ما نمره باشد و چه پول و مدال یا دیگر انواع رشوه‌هایی که معمولا به آنها متوسل می‌شویم. حتی اگر قیود اخلاقی، ما را از کنترل دیگران منع نکنند حقیقت مسلّم این است که این راهکار به احتمال زیاد نتیجه‌ای معکوس خواهد داشت.

مشوق یا پاداش در دو صورت تأثیری نامطلوب و زیانبار بر عملکرد دارد: اول زمانی که تکلیف به اندازه کافی برای شخص جالب است و ارائه مشوق به‌منظور ایجاد انگیزه امری زائد قلمداد می‌شود؛ دوم زمانی که تکلیف موجود، مسئله‌ای بازپاسخ است و روشهایی که ما را به راه‌حل می‌رساند بلافاصله پیدا نمی‌شوند.

پاداش معمولا عملکرد را در زمینه تکالیف بسیار ساده‌ای بهبود می‌بخشد که نیاز به اندیشه ندارند و حتی در آن صورت نیز فقط جنبه کمّی تکلیف بهبود می‌یابد.

بعضی افراد با وجود پاداش بعضی کارها را بهتر انجام می‌دهند، اما کمتر درباره این مطلب تأمل کرده‌ایم که شرایطی که این موضوع در آن صدق می‌کند چقدر محدود است. پاداش درمورد چه افرادی بیشتر مؤثر است؟ دویچ می‌گوید درمورد افرادی که «نسبت به کار خود بیگانه‌اند» ۲۹. وقتی از شما تکلیفی می‌خواهند که ساده یا احمقانه به‌نظر می‌رسد ] یعنی نسبت به آن احساس بیگانگی می‌کنید [ممکن است فقط زمانی تصمیم به تلاش واقعی بگیرید که امکان کسب چیز دیگری، خارج از خود تکلیف، در کار باشد] یعنی پاداش[.

ترزا آمابایل، یکی از دانشجویان ممتاز در زمینه خلاقیت، با انتشار دو گزارش پژوهشی به پرونده استفاده از پاداش خاتمه داد. در اولین پژوهش، در اشعار نویسنده‌های خلاقی که فقط پنج دقیقه درباره پاداش (کاری که ارائه خواهند کرد) فکر کرده بودند نسبت به اشعار گروه دیگر (که به پاداش فکر نکرده بودند) خلاقیت کمتری به چشم می‌خورد. وانگهی کیفیت کار آنها از کارهایی که قبلا برای خودشان انجام داده بودند نیز کمتر بود. ۲۵ سپس آمابایل مطالعات دیگری، شامل رنگ‌آمیزی و قصه‌نویسی، با کودکان و بزرگسالان ترتیب داد. به بعضی وعده پاداش ـ این بار پاداش واقعی ـ داده شد و به برخی دیگر خیر. و باز پاداش، خلاقیت آزمودنیها را از بین برد، و این ربطی به نوع تکلیف، نوع پاداش، زمان پاداش و سن افراد شرکت‌کننده نداشت.

مشوقها اساسآ نگرش و پای‌بندی عاطفی را که زیربنای رفتار ماست تغییر نمی‌دهند. مشوقها تغییرات عمیق و ماندگار ایجاد نمی‌کنند زیرا هدفشان تأثیر گذاشتن بر عملی است که انجام می‌دهیم.

معمولا برای تعریف‌وتمجید سه هدف برمی‌شمارند: تقویت و بهبود عملکرد (یادگیری، کسب مهارت و غیره)، تقویت رفتار مناسب یا ارزشهای مثبت و کمک به فرد برای آنکه احساس خوبی درباره خود داشته باشد. و اما تعریف‌وتمجید از دیگران ـ دست‌کم به‌شکلی که معمولا صورت می‌گیرد ـ در بلندمدت هیچ‌یک از اهداف فوق را تأمین نمی‌کند و حتی ممکن است تأثیر عکس هم داشته باشد.

باید بین اَشکالِ مختلفِ بازخوراند مثبت تمایز قائل شد: به این صورت که اطلاعات روشن و صادقانه درباره نحوه انجام کار یا تشویقی را که موجب حس استقلال و خودگردانی شخص شود در یک‌سو، و پاداشهای کلامی را که بوی کنترل می‌دهند و فرد را وابسته به تأیید دیگران می‌سازند ـ و به‌طورکلی تأثیر زیانبارشان کمتر از محرکهای بیرونی نیست ـ در سوی دیگر نهاد.

۶: اِشکال تعریف‌وتمجید کودکان میلی ذاتی به یادگیری دارند. تنها اثر تعریف‌وتمجید و کنترل غیرمستقیم این است که این انگیزه طبیعی را می‌کشد و پیروی کورکورانه ]= شیوه‌ای ماشینی[یا مخالفت علنی با مرجع قدرت را جایگزین آن می‌سازد. رندی هیتزو آمی دریسکول

سعی کنید افراد را در مقابل تأثیر زیانبار پاداش بر انگیزه مصون سازید. در برخی شرایط می‌توان انگیزه درونی افراد را آن‌قدر تقویت کرد که بیشتر بتوانند در مقابل تأثیر منفی پاداش مقاومت کنند.

*تا جایی که ممکن است پاداش را به‌صورت یک کار یا تکلیف درآورید. پاداشهای به‌اصطلاح درون‌زاد، شکاف بین کار شخص و پاداش دریافتی برای آن را کاهش می‌دهد. ۶۲ اگر احساستان این است که مجبورید در قبال خواندن کتاب توسط کودک جایزه‌ای به او بدهید کتاب دیگری را به‌عنوان جایزه انتخاب کنید. * حتی‌الامکان افراد را در چگونگی استفاده از پاداش دخالت دهید. هرچند پاداش دادن اساسآ شیوه‌ای برای کنترل دیگران است اما با دخالت دادن دریافت‌کنندگان احتمالی پاداش در جریان تصمیم‌گیری درباره نوع، نحوه پرداخت و نامزدهای آن، می‌توان پیامدهای منفی آن را به کمترین میزان رساند. حداقلش این است که آنها در ارزیابی کیفیت آنچه انجام داده‌اند نقشی اساسی داشته باشند. درعین‌حال م

*هرگز دریافت پاداش را به‌صورت مسابقه درنیاورید.

*هرگز دریافت پاداش را به‌صورت مسابقه درنیاورید.

راهکارهای پیشنهادی ما برای محدود ساختن تأثیر زیانبار پاداش در بلندمدت از این قرار است: *از نمایش دادن پاداش بپرهیزید.اگر قرار است پاداشی داده شود از برجسته ساختن آن خودداری کنید. تحقیقات نشان می‌دهند که هرچه محرک بیرونی برجسته‌تر باشد انگیزه درونی بیشتر تحلیل می‌رود. ۵۸ مسئله مهم این است که تا می‌توانیم از تعداد و اندازه پاداشها بکاهیم و از ارائه آنها در ملأ عام و بزرگ کردن موضوع خودداری کنیم.

یک قانون ساده به‌منظور متعهد ساختن مردم نسبت به کاری که انجام می‌دهند این است که استفاده از راهکارهای کنترل‌کننده را به حداقل برسانیم. دچی و همکارانش یک راهکار سه وجهی برای این کار پیشنهاد کرده‌اند: اول، از دیدگاه فردی که قرار است کار را انجام بدهد به تکلیف نگاه کنید و صادقانه بگویید که تکلیف مورد نظر چندان هم جالب نیست. دوم، دلیلی منطقی بیاورید که لزوم انجام کار را توجیه کند و به برخی از مزایای این کار در بلندمدت، یا نقش آن در نیل به اهداف بزرگ‌تر اشاره کنید. و بالأخره، حتی‌المقدور فرد را در شیوه انجام کار آزاد بگذارید. ۵۳ سومین وجه این راه‌حل ما را به خانه اول متوجه می‌سازد، زیرا علت زیانبار بودن محرکهای بیرونی همانا سلب استقلال و خودمختاری فرد است. تأکید فراوان بر حق انتخاب و اختیار انسانها محور اصلی سه بخش آخر این کتاب است. در این سه بخش، روشهای عملی کسب ویژگیهای مثبتی ذکر می‌شود که تحقق آنها از طریق اصول رفتارگرایی میسر نمی‌گردد.

«خطر معادل دانستن روابط میان‌فردی انسانها با تعاملات بازاری این است که با وارد شدن ارزشهای اقتصادی در این روابط، عواطف انسانی از آن رخت برمی‌بندد

مهم‌ترین علت شیوع و رواج رفتارگرایی این است که اِعمال آن به‌طرز گول‌زننده‌ای ساده است.