بریده‌هایی از کتاب تا این حد مهربان نباش (شخصیت مهربان از منظر روان‌شناسی)

ارائه نصیحت در دو موقعیت مشمول استثناء و جایز بشمار می آید. موقیت نخست عبارتست از زمانی که در حوزه فعالیت حرفه ای، نیروهای تحت امر شما از عهده انجام کاری بر نمی آیند و فرصت نیز تنگ است.

) شخصی که نصیحت بذل و بخشش میکند، انگیزه های پیچیده، متنوع و زیرکانه ای دارد. شاید انگیزه او، جلب توجه دوستان باشد. شاید ما بعنوان نصیحت گوی، قصد داریم دیگران را مدیون خود ساخته یا اعتمادشان را جلب کنیم. گاه هدف آن است که رابطه صمیمانه تری برقرار کنیم و یا آنکه از فرمان دادن به دیگران لذت میبریم. به عبارت دیگر ما در واقع به دیگران نصیحت ارزانی میکنیم زیرا این عمل، منافع و مصالح ما را براورده میکند حال انکه در ظاهر چنین به نظر می رسد که قصد ارائه خدمت به دیگران را داریم! ج) نصیحت گوئی یکی از الگوهای سلطه بر دیگران محسوب می شود. "نصیحت"بذات خود حاوی دستورالعمل های اخلاقی است.

آنچه که دیگران –واقعا- بدان نیاز دارند آن است که اجازه دهیم خودشان تصمیم بگیرند. زیرا انسان نیازمند تقویت و توسعه توانمندی های ذهنی، در مقام مراقبت از خویش است. هنگامی که ما دیگران را به باد نصیحت میگیریم، انان را از مهارت در تصمیم گیری و احساس خوبی که بعد از اتخاذ تصمیم های صحیح نصیب شان می شود محروم میکنیم.

چرا نصیحت پراکنی، خطاست؟ الف) این عادت به معنی تحقیر و تحمیق دیگران است. نصیحت پراکنی بدان معناست که مخاطب شما فاقد توان عقلی یا عاطفی برای حل مشکلات خود قلمداد میشود.

به محض انکه احساس کنیم دیگران دچار مشکل هستند (با نیت خیرخواهانه) شروع به اندرز گوئی میکنیم تا نقش رهبریت را بردوش بگیریم

"شخصیت دائما مهربان" حتی در گیرودار تنگنا های احمقانه نیز از بیان حقائق اباء دارد زیرا او آموخته است که بیان حقائق باعث رنجش دیگران خواهد شد. طبعا در موقعیت های مهم و حساس، بیان حقیقت عاقلانه ترین راهکار است زیرا در برخی موقعیت ها، نتایج پنهان کردن حقیقت بسیار ناگوارتر از صراحت لهجه خواهد بود.

شخصی که دچار حمله خشم شده، ابتدا از نکته ای آزرده شده و سپس کنترل خود را از دست داده است. احساس آزردگی او عینا همان اتهاماتی که به شما وارد میکند نیست. بنابر این شما نباید سرگرم پاسخگوئی به اتهامات شوید. واجب تر آنست که به احساس آزردگی و رنجش طرف مقابل پاسخ دهید.

اگر چه ممکن است طرف مقابل شما، اتهامات بی منطق و بی اساسی را متوجه شما کرده باشد اما این اتهامات از نگاه او دارای معانی خاصی است. متاسفانه شما عادت به رویاروئی با "اختلالات کارکردی دوگانه"ندارید. از سوئی، حمله خشم را بی منطق قلمداد میکنید اما در عین حال میکوشید تا از طریق گفتگوی منطقی، مشکل را حل کنید! اگر بتوانید این رویکرد خود را اصلاح کنید، برخوردی صبورانه تر و موثر تر از خود بروز خواهید داد. بنابر این در برخورد با دوستانی که مایل نیستید آنان را از دست بدهید به این دو نکته توجه خاص داشته باشید.

شخصی که دچار حمله خشم است قصد دارد تا سخن خود را به گوش ما برساند. به ما نشان دهد که آزرده خاطرست و حق دارد خشمگین باشد. اما هنگامی که شما شروع به بیان استدلال هایتان میکنید رفتاری بر خلاف آنچه که که او اتنظار دارد در پیش گرفته اید. او توقعات معینی دارد اما درمییابد که شما به توقعات او پاسخ نمیدهید. به این ترتیب، شما و طرف مقابل از دو زاویه کاملا ناهمگون به ماجرا مینگرید.

"شخصیت دائما مهربان"همواره می کوشد تا دیگران را راضی و خشنود نگاه دارد. بنابر این هیچگاه خشم خود را ابراز نمیکند. او حتی در برابر حملات خشم دیگران، رفتاری انفعالی از خود بروز می دهد. شخصیت دائما مهربان تلاش میکند تا نشان دهد مستحق رفتار غضبناک طرف مقابل نیست. ما از کسی که دچار حمله خشم است توقع داریم تا منطق ما را بپذیرد حال انکه او اساسا در وضعیتی نیست که به منطق پایبند باشد. ما بعنوان شخصیت دائما مهربان بجای انکه او را متوجه اشتباهش کنیم و منطق خشم او را به چالش بگیریم، میکوشیم تا رفتار او را، اندرزگوئی و نصیحت پراکنی قلمداد کنیم بدان امید که امور به مجرای منطقی بازگردد و بتوانیم روابط خود با طرف مقابل را از نو پی ریزی کنیم. آنچه که ما آن را "دفاع منطقی" در برابر حملات خشم دیگران می نامیم، خطائی بیش نیست اما با توجه به آرمان های کمال گرایانه و تخیلی مان، قادر به درک این خطاء نیستیم.

رفتارخطاء در برابر احساس خشم "شخصیت مهربان" همواره از چالش آفرینی در مقابل اشخاص نامهربان حذر دارد زیرا: ●والدین مان به ما آموخته اند که ابراز خشم، نوعی رفتار کودکانه و نامقبول است. ●خشم نشانه بی فرهنگی و عقب افتادگی است. ●میل نداریم فرزندان مان چنین رفتاری را از ما بیاموزند. ●احتمالا نسبت به علل برانگیخته شدن احساس "خشم آزار دهنده و توهین آمیز" دچار وسواس هستیم. ●از واکنش احتمالی دیگران در برابر رفتار خشم آگین خود بیم داریم. ما دائما مهربان هستیم و بجای ابراز خشم، تمام توان خود را صرف فروخوردن احساس خشم میکنیم.

گاه "شخصیت مهربان" قادر نیست درخواست های خود از دیگران را بر زبان آورد زیرا بیم دارد که او را "فرصت طلب" قلمداد کنند و به درخواست او پاسخ منفی دهند. از سوی دیگر اگر او خواسته های خود را بیان نکند، دیگران فرض را بر آن قرار می دهند که وی چنین درخواستی ندارد و طبعا در هر دو حالت، شخصیت مهربان به خواسته های خود نخواهد رسید!

اگر مرتکب اشتباه شدید، عذر خواهی کنید و هر گاه برایتان مقدور بود در صدد جبران اشتباه خود برائید. به این ترتیب، رابطه خود با دیگران را از نابودی نجات خواهید داد. اگر در عذر خواهی تعلل و تاخیر کردید، به هر دو اشتباه خود اعتراف کنید وبخاطر خطاء و تاخیر تان پوزش بخواهید.

رفتارتان را متناسب با نوع رابطه تان تنظیم کنید. با هرکس مطابق با نوع پیوندی که با او دارید برخورد کنید.

●خودتان را به چهار میخ نقد نکشید. باور داشته باشید که شما نیز همچون دیگران هر روز مرتکب اشتباه می شوید و اگر بر خلاف میل دیگران رفتار کنید، دنیا به آخر نخواهد رسید

در دوران کودکی، انگیزشی که ما را به دنیای اطرافمان پیوند میدهد، " اعتماد " است. ما بر همین مبنا به والدین، نزدیکان، مدرسه و جامعه متصل هستیم. در دوران نوجوانی از شدت اعتماد کاسته می شود و شخص میکوشد تا استقلال را جایگزین اعتماد کرده و تقریبا در تمامی زمینه ها به خویشتن متکی گردد. از دوران بلوغ به بعد، خصلت اعتماد کودکانه و استقلال طلبی دوران نوجوانی را کنار گذارده و خصلت "اعتماد متقابل" جایگزین آن می شود. به این ترتیب، توازن کنش و واکنش پدید آمده و باعث رشد و سلامت شخصیت فرد خواهد شد. مهربانی مفرط و کمال گرائی افراطی باعث می شود تا شخص در دوران اعتماد کودکانه باقی مانده و از ارزش حقوق و اراده شخص کاسته شود. در مقابل، تلاش برای جلب رضایت دیگران و پذیرفتن اراده جمع، ارزش فراوانی می یابد. به این ترتیب سعادت روانی و عاطفی شما منوط به اراده دیگران خواهد شد.

خصلت "آیده آل گرائی" به معنای: -تلاشی ابلهانه و عقیم برای دستیابی به محالات است. -باعث اضطراب دائم و تبدیل اضطراب به عذاب می شود. -باور داشت انکه: اگر خطائی مرتکب شوم، تو گوئی خواهم مرد! -تلف کردن نیرو و عمر گران بار. -به تأخیر انداختن پیوند های عمیق عاطفی -ناخشنودی ما از کسانی که سعی در جلب رضایت آنان را داریم. -ابتلا به برخی بیماری هائی که ممکن است حیات ما را به مخاطره افکند. -پناه بردن به افراط کاری های بی منتها. -احساس حماقت کردن و انتقاد بیرحمانه از خویشتن. -واگذاردن امور خود به گردن دیگران که ظلمی در حق آنان و ماست.

در واقع بجای انکه به ما بیاموزند چگونه خویشتن را بپذیریم، به ما یاد داده اند که چگونه مورد پذیرش دیگران قرار گیریم و هنگامی که در این کارزار توفیقی حاصل نمی کنیم، دچار عذاب درونی می شویم.

با بزک کردن رویداد ها، از کنار حقائق بسلامت بگذریم.

در ابتدای امر برای شما دشوارست که خشم را یک "انرژی مفید" تلقی کنید زیرا ما همواره آموخته ایم که خشم جزء صفات نکوهیده انسانی است و در مقام سرکوب آن بر آمده ایم. بخاطر داشته باشید که هرگاه شما قادر شوید تا خویشتن و احساس خشم را توأمان، بپذیرید، ترس از ابراز خشم را کاهش داده و یا بکلی رفع خواهید کرد.