بریده‌هایی از کتاب عروس بیستم (زندگی پرماجرای مهرالنساء ملکه ایرانی هندوستان)

مهرالنسا در زمانی که هیچ‌کسی نه آوای زن را می‌شنید و نه رخسارش را می‌دید، نقش چهرۀ خود را بر روی سکه‌ها زد و دستور داد پیوند بازرگانی با کشورهای بیگانه و دور پا بگیرد، چند کشتی داشت که همیشه در دریای پارس در رفت‌وآمد بودند، از هنرها پشتیبانی می‌کرد، و باغ‌ها و آرامگاه‌های فراوانی را ساخت که بیشترشان هنوز هم پا بر جا مانده‌اند.

. پادشاه دوست داشت مردم نام مهرالنسا را فراموش نکنند. آیا می‌شد پس از صد سال، سیصد سال، چهارصد سال، کسی پیدا شود و باز نام شاهبانو نور جهان را بر زبان آورد؟

اگر شش پادشاه بزرگ مغول هند را در نگر بکشیم، می‌توانیم کارنامۀ آنها را چنین به دست دهیم: بابر فرمانروایی را پایه‌گذاری می‌کند؛ همایون فرمانروایی را از دست می‌دهد و از هندوستان رانده می‌شود و برمی‌گردد تا آن را دوباره به دست بیاورد؛ اکبر که در سیزده‌سالگی بر تخت می‌نشیند و فرمانروایی را استوار می‌سازد؛ جهانگیر چند قلمرو را به آنچه پدر برایش گذاشته بود می‌افزاید و با ماجراجویی‌های رمانتیک خود، چهره‌ای افسانه‌ای می‌یابد؛ شاه‌جهان تاج‌محل را می‌سازد و اینچنین خود را در تاریخ جاودانه می‌کند؛ و اورنگ‌زیب در دام نرمش‌ناپذیری دینی می‌افتد و مایۀ فروپاشی فرمانروایی و کشور می‌شود.

در بیرون کاخ، یک وان سنگی سیاه که یکی از پشکش‌های داماد بود، گذاشته شده بود و این تاریخ به زبان پارسی رویش کنده شده بود: سوم جوزای [خرداد] سال ۹۹۰. و مهرالنسا در چنین روزی عنوان بسیار درخشان "نور جهان" را هم یافته بود.

لیک نیروی توانایی در دلش می‌خواست وی را بپرماسد

اما او هم لغزش‌پذیر بود... و به‌هرروی یک آدم بود، نه فرشته.

همیشه برای زن مرزهایی می‌گذاشتند: چگونه زندگی کند و چه بخورد، حتی اینکه در بارۀ چه سخن بگوید و در بارۀ چه خاموش بماند و آن را در دل خود زندانی کند

بچه‌ها از فرصت بسیار خوبی برای آموختن برخوردارند. ما نمی‌توانیم راه یادگیری آنها را ببندیم.»

چیزی هست که هیچ نمی‌توان در آن شک کرد. این دختر خانوادۀ غیاث بیگ، لگام همۀ مردها و تاریخ هندوستان را در دست داشته است. مهرالنسا که آیندگانش او را با نام «نور جهان» می‌شناختند، از زمان زناشویی با جهانگیر تا روز مرگش در سال ۱۶۲۷ در اوج قدرت بود.

بزرگان همان گونه که به دیگران یاری می‌کنند، همان گونه هم بزرگوارانه آن را از دیگران می‌پذیرند.

رسوایی می‌خواست زمانی دراز گریبان او را رها نکند، چند ماهی گذشت و بی‌آنکه هیچ نشانی از آبستنی در او پدیدار شود. علی‌قلی یک بار به او گفته بود: «تنها برای این است که تو کژپیمانی. به مرد دیگری می‌اندیشی؟» مهرالنسا با هراس به او خیره شده بود. این درست است؟ آیا تن او برای اندیشۀ سلیم فرزند کس دیگری را در خود نمی‌پذیرفت؟ لیک وی که دیگر به سلیم نمی‌اندیشید. دست‌کم همیشه به او نمی‌اندیشید.

هیچ نمی‌خواست به خواست و برای سود بالقوۀ رقیه یا پدر یا هر کس دیگری با جهانگیر زناشویی کند. اگر اینک پس از گذشت سال‌ها می‌خواست دوباره عروس شود، این تنها و تنها برای این بود که آن مهری را که از داماد به دل داشت، به هیچ مرد دیگری نمی‌ورزید. وگرنه چند سال بود که از نگاه مادی وابسته به هیچ مردی نبود، هیچ چوب زوری بالای سرش نبود، و هیچ وادار نبود زن کسی شود تا بچه‌دار گردد.

بزرگان همان گونه که به دیگران یاری می‌کنند، همان گونه هم بزرگوارانه آن را از دیگران می‌پذیرند.

برای پادشاه بسیار افت داشت که به جای بزرگان دربار انگلیس، پذیرۀ بازرگانان آنجا شود. مگر انگلستان جز کشتی و ماهی چیز دیگری هم داشت؟ چگونه جزیره‌ای چنان کوچک، چشم داشت که پادشاهی بزرگ پذیره‌اش گردد؟ هندوستان بر پای خود ایستاده بود و به هیچ چیزی نیاز نداشت. این بیگانگان بودند که نیاز به ادویه و کتان و شوره داشتند، چیزهایی که در هندوستان بسیار و فراوان بود.

تورۀ چنگیز یا قانون تیمور را به کار بندد. یعنی علی‌قلی و مهرالنسا را از هم جدا کند تا خودش او را به همسری بگیرد. اندوه، رخسار آن دولتمرد را برداشت. تورۀ چنگیز، قانونی بود که به کار داشته می‌شد، و هر مردی سرفراز می‌شد که پادشاه از او بخواهد همسرش را به وی بدهد.

باز هم یادبودی دیگر برای آیندگان. وی خواهد مرد، استخوان و گوشتش در خاک خواهد رفت، اما پس از گذشت صدها سال، این سکه‌های خوش‌شگون در دستی خواهند درخشید. پادشاه بودن چنین است.

بسیار بسیار پیش از این هم او را اینچنین نگریسته بود. مهرالنسا در آن زمان هم او را فریفته بود و برهنه از وان گرمابۀ خود بیرون آمده بود، با آن پوست خیس و تروتازه،

شنیده بود که جهانگیر از او خشمگین است، چون زنان شبستان از این خودخواهی او بیزارند، چون بزرگان دربار که روزگاری از او پشتیبانی کرده بودند، اینک کردار او را ناشایسته می‌شمارند. این پرده‌دری‌ها مایۀ تنهایی و ترس او شده بود. اما او هم داشت همان کاری را می‌کرد که پدرش پانزده سال پیش کرده بود، او هم آز تاج‌وتخت را داشت. پس چه جای گله بود؟

«مهربانی بی‌کران یزدان را باید سپاس گفت که هنگامی که من سی‌وهشت‌ساله بودم، در ساعتی خوش‌شگون، در روز پنجشنبه، بیستم جمادی‌الثانی ۱۰۱۴ هجری (۲۴ اکتبر ۱۶۰۵) تخت شاهی را در شهر آگرَه به من سپرد.»

پیش از این برای زمانی گذرا، ترس بر او چیره شده بود. سلیم با همۀ آنچه که در زندگی کرده و دیده بود، هرگز آدم ترسویی نبوده بود. تازه اینک دانسته بود که ترس چیست. و خسرو هم با آن رفتارش دل او را سخت به درد آورده بود. دیدن این که خسرو براستی آهنگ جان او را کرده بود، او را از خواب بیدار کرد و به‌خوبی به او دریاباند که خسرو شوخی ندارد و آماده است برای تاج و تخت، پدر خود را بکشد.