بریده‌هایی از کتاب بازرگان اسوه تقوا و صداقت

در سال ۱۹۴۰ (۱۳۱۹ ه. ش) بازرگان در یکی از حلقه های فعال اسلامی به نام “کانون اسلام” با آیت الله سیدمحمود طالقانی آشنا شد. این آشنایی به همزبانی و همکاری عمیقی منجر گردید که تا ۴۰ سال بعد، یعنی تا زمان درگذشت طالقانی در سپتامبر ۱۹۷۹ (شهریور ۱۳۵۷ ه. ش) ادامه یافت.

بازرگان از معدود روشنفکرانی است که تأثیر بسیار عمیقی بر روند شکل گیری افکار، عقاید و اندیشه های دینی، سیاسی بخش قابل توجهی از آحاد جامعه ی ما بر جای گذاشته است.

در آوریل سال ۱۹۷۸، بازرگان در مصاحبه ی خود با یکی از خبرنگاران اروپایی صریحاً اعلام می کند که بودن شاه با آزادی های مردمی در تعارض است. وی در سپتامبر همان سال قبل از هر رهبری در داخل ایران، اعلام می کند که تنها راه نجات کشور رفتن شاه است.

بازرگان انقلاب اسلامی را در دو حرکت توصیف می کند: حرکت اول تحت عنوان شعار “همه با هم” یا به اصطلاح ریاضی حرکت رو به مرکز یا سانتریپت، که در آن همآهنگی، همکاری، ائتلاف، تمرکز رهبری و وحدت حاکم بوده است. حرکت دوم فرار از وحدت یا حرکت گریز از مرکز یا سانتریفوژ است که “شعار همه با من” جای شعار اول رامی گیرد و طی این حرکت جامعه به تدریج از ائتلاف و اتحاد و وحدت کلمه دور شده و هر کس و هر گروهی تنها خود را محق و موظف دانسته و خواسته است با هر زور و تزویری سلطه ی خود را بر دیگری تحمیل نماید و تفرق و تشتت و تخالف و تخاصم و طرد حاکم گشته است

“بیگانه رفت، بیگانگی هم رفت، دیگر یگانه باشیم”

حاصل و دستاورد سفرش به اروپا: “اعتقاد و علاقه ی فزون یافته به اسلام، ولی نه اسلام خرافی و انحرافی، تشریفاتی و فردی، بلکه اسلام اصلی، اجتماعی، زنده و زنده کننده” بود.