بریده‌هایی از کتاب من و کتاب

آب کم جو تشنگی آور به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست

اگر ما می خواهیم یک ملت پیشرو، بافرهنگ، باسواد و طی کنندهٔ راه های میان بر در زمینه های عقب ماندگی داشته باشیم و ادعا می کنیم که خود ملت این ظرفیت استعدادی را از لحاظ نیروی انسانی دارد، که این ادعا هم درست است، ناگزیر باید مسئلهٔ معلومات و مطالعات و اطلاعات عمومی و اطلاعات طبقات خواص در زمینه های مورد ابتلاء و نیازشان، از آنچه که امروز هست، فراتر برود.

اگر کسی اینجا نشسته باشد و در اتاق بغل دستش خبر و چیز تازه و حرف جدیدی باشد، کمتر کسی است که طاقت بیاورد اینجا بنشیند و بلند نشود سر بکشد و ببیند این اتاق بغلی چه خبر است. همهٔ اطراف ما را خبرهای تازه پر کرده است؛ این قدر معلومات، این قدر معارف در همهٔ زمینه ها؛ ما چه طور حاضر نیستیم سرک بکشیم و نگاهی بکنیم و ببینیم چه خبر است و در این دنیای معارف چه می گذرد؟!

همهٔ افراد خانهٔ ما تقریباً، یعنی شاید بگویم هیچ استثنایی ندارد، شب همیشه در حال مطالعه خوابشان می برد. خود من هم همین طورم؛ نه اینکه وسط مطالعه خوابم ببرد؛ مطالعه می کنم، تا خوابم می آید؛ کتاب را می گذارم و می خوابم.

شماها در تابستان که قدری فراغت پیدا می کنید. واقعاً برنامه ریزی کنید و قدری از تاریخ معاصر، از جمله همین قضیهٔ تنباکو را مطالعه کنید. کتاب هایی هم دربارهٔ این موضوع نوشته شده که مناسب است آن ها را بخوانید. البته مطالعهٔ کتاب های امین را می گویم. بعضی ها هستند که چون پای روحانیت و دین در میان است، از عنادی که با دین دارند، حاضر نیستند به افتخار به این بزرگی اعتراف کنند و آن را مطرح نمایند!

باید با کتاب انس پیدا کنند. اگر انس پیدا نکنند، جامعهٔ ایرانی به آن هدف و آرزویی که دارد، حق او هم هست، نخواهد رسید

ما در کشور مشکل کتاب خوانی داریم. مردم حوصلهٔ کتاب خواندن ندارند.

وقتی کسی عادت ناپسندی دارد، کافی نیست که بگوییم آقا این عادت ناپسند است، یا این کار را انجام نده، یا این کار را انجام بده. یک بار تذکر بدهیم و بگوییم ما گفتیم دیگر، تکلیفمان تمام شد؛ نه، این طوری نیست. این، گفتن و بازگفتن و بازگفتن و به زبان های گوناگون گفتن و از همه طرف گفتن و او را با فکر محاصره کردن می خواهد، تا یک عادت از میان برود، یا به وجود بیاید.

پیشرفت بدون هنر ممکن نیست

دو نفر سه نفر آدم می نشینند، یک نفر برایشان کتاب می خواند؛ که اینجا این کارها هیچ معمول نیست. همه که می نشینند، برای خودشان کتاب مطالعه می کنند، اگر اهل کتاب باشند، اما اینکه مادر یا پدر بنشینند کتابی را باز کنند، آن را بلندبلند بخوانند و بچه ها گوش کنند، این بین آن ها ظاهراً معمول است؛ اما اینجا معمول نیست! ...۴۷

از بس دربارهٔ این مسئلهٔ مهم [کتاب خوانی] گفته ام و به من هم گفته نشده که چقدر اثر دارد، حقیقتاً وقتی می خواهم بار دیگر این مسئله را بیان کنم، دچار تردید می شوم که این دیگر جزء گفتار لغو نباشد! من نمی دانم واقعاً این تکرار، اثر کرده، یا نکرده است؛ شما باید آن را بگویید. واقعاً آماری بگیرید، ببینیم کتاب خوانی چقدر رشد می کند. بیایید کاری کنید که مردم کتاب خوان بشوند

مردم را معتاد کنید من جوانان بسیاری را دیده ام، حالا افراد مسن که جای خود دارد، که حتی مطالعهٔ کتاب رمان را هم میل ندارند! کتاب رمان را یک هفت هشت ده صفحه می خوانند و می گویند حوصله نداریم؛ درحالی که حاضرند بیست دقیقه، یا نیم ساعت بنشینند و تبلیغات تلویزیون را، که قبل از شروع فیلم سینمایی پخش می شود، تماشا کنند! حاضر نیستند در این بیست دقیقه، حتی همان کتاب رمان را بخوانند؛ حالا نمی گوییم کتاب اجتماعی، کتاب سیاسی، یا کتاب علمی، این ناشی از چیست؟ ناشی از عدم اعتیاد به کتاب است. مردم میل به کتاب خوانی ندارند؛ برای این باید فکری بکنید.۱۲

برای یک ملت، خسارتی بزرگ است که افراد آن با کتاب سر و کار نداشته باشند؛ و برای یک فرد، توفیق عظیمی است که با کتاب مأنوس و همواره در حال بهره گیری از آن، یعنی آموختن چیزهای تازه، باشد.

امروز کتاب خوانی و علم آموزی نه تنها یک وظیفهٔ ملی، که یک واجب دینی است

چنانچه شما در قصه یک نکته را درشت کردید و مشخص شد که جهت گیری قصه به سمت آن است، قصه خراب خواهد شد.۸

من می بینم با اینکه درس های موجود از لحاظ حجم و محتوا خیلی سنگین نیست، اما بعضی از جوانان ما فرصتی برای خودشان نمی بینند که بتوانند مطالعات جنبی بکنند؛ درحالی که به نظر من جوان می تواند هم درس بخواند، هم مطالعه کند و هم ورزش کند

کتاب، دروازه ای به سوی جهان گستردهٔ دانش و معرفت است و کتاب خوب، یکی از بهترین ابزارهای کمال بشری است

این انقلاب، با این عظمت و ابعاد و آثار علمی، از لحاظ ارائهٔ مبانی فکری خودش، یکی از ضعیف ترین و کم کارترین انقلاب ها و بلکه تحولات دنیاست! ... وقتی انقلاب اکتبر تحقق پیدا می کند، در طول ده پانزده سال، آن قدر کتاب و فیلم و قصه و جزوه در سطوح مختلف، راجع به مبانی فکری این انقلاب نوشته می شود که در کشورهایی که باد آن انقلاب به آن ها رسیده، دیگر مردم احتیاجی ندارند که از کتاب های آن ها استفاده کنند! آن قدر فضای ذهنی پ‌ُر شده است که روشنفکرهای خود کشورها می نشینند راجع به مبانی ارزشی و فکری آن ها کتاب می نویسند! در سه چهار دههٔ گذشته، چقدر ایرانی ها دربارهٔ مبانی فکری انقلاب شوروی، به زبان فارسی کتاب نوشتند؛ چون دیگر اشباع شده بودند؛ یعنی آن ها آن قدر نوشتند که همهٔ روشنفکرهایی که به نحوی از لحاظ فکری با آن ها ارتباط پیدا می کردند، از لحاظ فکری اشباع می شدند و بعد یک آدم مثلاً دست به قلم و بافکر و روشنفکری، خودش می جوشید و مطالبی، غیر از ترجمه های فراوانی که از آثار آن ها می شد، می نوشت. ما چه کار کرده ایم؟ کاری که ما در این زمینه کرده ایم، واقعاً خیلی کم است. گاهی انسان دلش نمی آید که بگوید در حد صفر، چون واقعاً کسانی با اخلاص کارهایی کرده اند؛ اما اگر نخواهیم ملاحظه این جهات عاطفی را بکنیم، باید بگوییم یک ذره بیشتر از صفر!

اسلام پرچم دار کتاب خوانی است.

کتاب، دروازه ای به سوی جهان گستردهٔ دانش و معرفت است و کتاب خوب، یکی از بهترین ابزارهای کمال بشری است. ... کسی که با این دنیای زیبا و زندگی بخش، دنیای کتاب، ارتباط ندارد، بی شک از مهم ترین دست آورد انسانی و نیز از بیشترین معارف الهی و بشری محروم است. برای یک ملت، خسارتی بزرگ است که افراد آن با کتاب سر و کار نداشته باشند؛