بریده‌هایی از کتاب بدن فراموش نمی کند

تروما نه‌تنها بر کسانی که مستقیماً در معرض آن هستند، بلکه بر افراد مجاور نیز تأثیر می‌گذارد.

پیشگفتار نسخهٔ سوم (دی‌اس‌ام ۳) این کتاب صراحتاً هشدار داد که دسته‌بندی‌های کتاب دقت کافی ندارند و نباید در جرم‌شناسی یا برای اهداف بیمه‌ای به کار روند. باوجوداین، کتاب موصوف به‌تدریج به ابزاری برای اِعمال شدید قدرت تبدیل شد: شرکت‌های بیمه پرداخت هزینه‌ها را به داشتن یکی از اختلالات اشاره‌شده در دی‌اس‌ام منوط کرده‌اند، تا همین اخیراً بودجه‌های پژوهشی همگی براساس این اختلالات داده می‌شد، و پروژه‌های دانشگاهی حول محور دسته‌بندی‌های دی‌اس‌ام سازمان‌دهی شده‌اند. عناوین دی‌اس‌ام خیلی زود راهشان را به فرهنگ عمومی هم باز کردند. میلیون‌ها نفر می‌دانند که تونی سوپرانو از حملات هراس و افسردگی رنج می‌برد و کری متیسون، یکی از شخصیت‌های سریال سرزمین مادری، هم به اختلال دوقطبی مبتلاست.

به‌طور کلی، مغز منطقی می‌تواند بر مغز هیجانی پیشی بگیرد، البته مادامی که ترس بر ما مسلط نشود. (مثلاً ترسی که از اشارهٔ پلیس دارید فوراً به قدردانی تبدیل می‌شود، وقتی که مأمور هشدار می‌دهد جلوتر تصادفی رخ داده است.) اما لحظه‌ای که حس به‌دام‌افتادگی، عصبانیت یا طردشدگی به ما دست می‌دهد، مستعد فعال‌سازی نقشه‌های قدیمی و پیروی از مسیرهایش هستیم. تغییر وقتی آغاز می‌شود که یاد بگیریم «صاحب» مغزهای هیجانی‌مان باشیم. یعنی اینکه بیاموزیم ادراکات دل‌خراش و غم‌انگیزی را که حاکی از تیره‌بختی و تحقیرند، مشاهده و تحمل کنیم. آشتی با هیجاناتی که نقشه‌هایمان را ثابت و تغییرناپذیر نگه می‌دارند، به‌جای محوکردنشان، فقط زمانی میسر است که قادر به تحمل رویدادهای درونی‌مان باشیم.

چنین واکنش‌هایی منطقی نیستند و بنابراین صرفاً با اصلاح باورهای منطقی نمی‌توان تغییرشان داد. نقشه‌های جهان ما در مغز هیجانی رمزگذاری شده‌اند و تغییر آن‌ها به معنای لزوم سازمان‌دهی مجدد آن بخش از دستگاه عصبی مرکزی است،

آن زمان به بعد سعی کرده‌ام به بیمارانم نگویم حسی را که دارند رها کنند. کیتی به من آموخت که وظیفه‌ای بزرگ‌تر دارم: باید کمکشان کنم تا نقشهٔ درونی جهانشان را بازسازی کنند.

«فکر می‌کنم این مرد از خاطرات رنج می‌برد.»

بشر متخصص خوش‌خیالی و پنهان‌سازی حقیقت است.

از بیماران می‌خواهند بخش دخیل در مشکل فعلی، مثل احساس بی‌ارزشی، رهاشدگی یا اشتغال ذهنی به افکار انتقام‌جویانه را شناسایی کنند.

چگونگی کنارآمدن با خودمان عمدتاً به مهارت‌های رهبری درونی‌مان بستگی دارد؛ اینکه چطور به بخش‌های مختلف وجودی‌مان گوش می‌دهیم، از احساس تحت‌مراقبت‌بودنشان اطمینان حاصل می‌کنیم و از اختلال در کار یکدیگر بازشان می‌داریم.

«بزرگ‌ترین منبع رنج‌های ما دروغ‌هایی است که به خودمان می‌گوییم.»

صحبت‌کردن از رنج حتی برای شاهدان بیرونی هم به اندازهٔ کافی دشوار است. بنابراین، عجیب نیست که افراد مبتلا به تروما خودشان طاقت یادآوری آن را ندارند و برای فراموشی آگاهی‌های تحمل‌ناپذیر خود اغلب به موادمخدر، الکل یا خودزنی روی می‌آورند.

ما واقعاً دوست نداریم بدانیم که سربازان در جنگ متحمل چه رنج‌هایی می‌شوند. واقعاً نمی‌خواهیم بدانیم در جامعهٔ ما چند کودک مورد آزار و سوءاستفاده قرار می‌گیرند یا اینکه چند زوج، این‌طور که معلوم است حدود یک‌سوم آن‌ها، در مقطعی از رابطهٔ خود درگیر خشونت می‌شوند. دوست داریم خانواده‌ها را پناهگاه‌هایی امن در جهانی بی‌رحم بدانیم و فرض کنیم کشورمان از آدم‌هایی فرهیخته و متمدن تشکیل شده است. ترجیح می‌دهیم باور کنیم ظلم فقط در جاهای دورافتاده‌ای مثل دارفور سودان یا کنگو اتفاق می‌افتد.

همواره احساس می‌کرد در فضا معلق است و فاقد هرگونه حس هدفمندی یا جهت‌گیری بود.

انگار پیش‌بینی‌اش می‌کرده و حتی از قبل تسلیم شکست شده بود.

بدترین علامت ترومای تام، بی‌حسی عاطفی او بود. او شدیداً می‌خواست به خانواده‌اش عشق بورزد؛ اما هرچه تلاش می‌کرد نمی‌توانست احساسات عمیقی به آن‌ها در خود برانگیزد. به‌لحاظ عاطفی خود را از همه دور می‌دید؛ گویی قلبش یخ زده بود و پشت دیواری شیشه‌ای زندگی می‌کرد. آن بی‌حسی خودش را نیز در بر گرفته بود. به‌جز عصبانیت‌های لحظه‌ای و شرم، به‌واقع نمی‌توانست چیز دیگری حس کند.

هر کاری می‌کرد تا با شیاطینش روبه‌رو نشود.

«فکر می‌کنم این مرد از خاطرات رنج می‌برد.»

وقتی افراد بی‌اختیار و بی‌وقفه به گذشته کشانده می‌شوند، به آخرین زمانی که مشغولیتی شدید و هیجانات عمیق را احساس می‌کردند، از بی‌تخیلی و انعطاف‌ناپذیری ذهنی رنج می‌کشند. بدون تخیل نه امیدی هست، نه فرصتی برای تجسم آینده‌ای بهتر، نه جایی برای رفتن و نه هدفی برای رسیدن.

پس‌از تروما، دنیا به دو دستهٔ مشخص تقسیم می‌شود: آن‌هایی که می‌دانند و آن‌هایی که نمی‌دانند. افرادی که تجربهٔ تروما ندارند، قابل‌اعتماد نیستند؛ زیرا درکی از آن ندارند. متأسفانه، اغلب اوقات همسران، فرزندان و همکاران جزء این افرادند.

همان حادثه‌ای که آن‌قدر برایشان دردآور بود به‌نوعی تنها چیزی بود که برایشان معنا داشت.