بریده‌هایی از کتاب ویرانه های من

اگر قرار باشد مرزی بسازم برای جوانی و میان‌سالی آن‌جاست که دیگر از صندلی بلند نمی‌شوی تا گلدان روی میز را جابه‌جا کنی، چون فکر می‌کنی جای درستش فقط چند سانتی‌متر آن طرف‌تر است. لحظه‌ای هست که شاید شفاف و واضح نیست، اما هست که آدم می‌فهمد دیگر جوان نیست.

در جوانی فضایی هستیم؛ بی‌پول، بی‌کار، بی‌هدف، سرگردان. هیچ‌چیزِ تثبیت‌شده‌ای در زندگی نداریم و نمی‌دانیم چه چیزی خوشحال‌مان می‌کند، بیش‌تر از همیشه احتیاج به تأیید جماعت داریم. به جماعت نیاز داریم تا احساس درست بودن کنیم و بدتر این‌که دائم توی گوش‌مان می‌خوانند: «وقت نداری… دنیا تنگه… بجنب!» مثل این‌که به جراحی وسط عمل قلب بگویند: «بجنب، وقت نیست!» و او دوتا کوک سرسری بزند و بیمار را بفرستد خانه.

رنج اصلی همین است که آدم بیش‌تر می‌خواهد، از هر چیزی بیش‌ترش را می‌خواهد و این همگانی‌ترین رنج جهان است

رنج اصلی همین است که آدم بیش‌تر می‌خواهد، از هر چیزی بیش‌ترش را می‌خواهد و این همگانی‌ترین رنج جهان است

جای آن‌که با ویرانی مبارزه کنم سعی کنم ویرانه‌ای زیبا باشم.

برای راحتی خیال‌تان باید بگویم پژوهشی هم شده و دکتر بریکمن وقت گذاشته سر این‌که به ما بگوید دنیا یک تردمیل بزرگ رنج و شادی است. نه این احساس رنج دوامی دارد، نه آن احساس شادی عمری. اگر در بخت‌آزمایی میلیون‌ها دلار برنده شوید، خوشی‌اش حداکثر یک سال دوام دارد، و حتی رنج زمین‌گیر شدن و بی‌پایی‌تان یک سال غصه‌دارتان می‌کند. بعد روی این تردمیل می‌دوید و هم به بی‌پا دویدن عادت می‌کنید و هم رنج کشیدن با وجود این‌که پول دارید عادی می‌شود.

فقط می‌خواهم تنها باشم چون فکر می‌کنم در تنهایی قضاوت بهتری از خودم دارم

روز اولی که جدایی را باور کردم درونم تاریک بود، تاریکی‌ای که مدام می‌خواست برود خرید. می‌خواست لیوان‌ها را بشکند تا لیوان نو بخرد، روکش مبل‌ها را دربیاورد، شیر روشویی و دستگیره‌های در را عوض کند. می‌دانستم هر چیزی را اگر دور بیندازم، اگر خانه‌ام را عوض کنم، اگر شهرم را عوض کنم، باز چیزهایی درونم هست که نمی‌شود با آن‌ها کاری کرد.

ویرانه‌های تاریخی را نگه می‌داریم، حراست‌شان می‌کنیم و پاسبان می‌گذاریم و بلیت می‌فروشیم و به تماشای‌شان می‌رویم، اما ویرانه‌های انسانی ردی ندارند. کسی یادش نمی‌ماند وقتی ناخوش و خراب بوده چه شکلی داشته و بعدها هم ترجیح می‌دهد خودش را در روزگار آباد به یاد بیاورد و وقتی مُرد در خاطر دیگران آن آبادانی بگردد و بماند و تا وقتی هنوز آن‌هایی که خاطره را حمل می‌کنند نمُرده‌اند این آبادی دست‌به‌دست شود

برای من جوان نبودن عادت کردن به ناراستی است.

موفقیت آدم‌ها را با کارهای به‌سرانجام‌رسیده‌شان می‌سنجند، نه با چیزهایی که در سرشان است.

تنهایی برای هر کسی صورت خودش را دارد. برای من شبیه وارد شدن به اتاق دادگاه است.

ویرانه‌های تاریخی را نگه می‌داریم، حراست‌شان می‌کنیم و پاسبان می‌گذاریم و بلیت می‌فروشیم و به تماشای‌شان می‌رویم، اما ویرانه‌های انسانی ردی ندارند. کسی یادش نمی‌ماند وقتی ناخوش و خراب بوده چه شکلی داشته و بعدها هم ترجیح می‌دهد خودش را در روزگار آباد به یاد بیاورد و وقتی مُرد در خاطر دیگران آن آبادانی بگردد و بماند و تا وقتی هنوز آن‌هایی که خاطره را حمل می‌کنند نمُرده‌اند این آبادی دست‌به‌دست شود. اما این آبادی‌ای که در سرمان می‌گردد، این آبادانی‌ای که خیال می‌کنیم هستیم، حقیقت نیست یا لااقل همهٔ حقیقت نیست.

چه‌طور با چیزهای تکراری زندگی کنار آمدی؟

ویرانی ما چیزی است که لاجرم اتفاق می‌افتد، حتی اگر پسش بزنیم.

رشت برای همه مکان است برای من زمان، زمان از دست دادن چیزهایی که دوست‌شان داشتم.

خانم‌جان با این‌که خودش زن بود ترجیح می‌داد کنار استبداد مردانه بایستد و زن‌های مستقل را مسخره کند. خانم‌جان فکر می‌کرد می‌داند جهان چه‌طور کار می‌کند و چه چیزهایی بر هم اثر می‌گذارند و به این می‌گفت عقل و با این عقل به دیگران برچسب می‌زد.

سال‌ها بعد باز کنار هم نشستیم، روی همان نیمکت، اما تغییر کرده بودیم. من همان‌قدر اتفاقی که میکروب کسی را بیمار می‌کند نویسنده شده بودم، آن لحظه که زیبایی خلق را دیده بودم شیفته‌اش شده بودم،

بجنگ یا بمیر. جوانی برای من این‌طور بوده.

در جوانی فضایی هستیم؛ بی‌پول، بی‌کار، بی‌هدف، سرگردان. هیچ‌چیزِ تثبیت‌شده‌ای در زندگی نداریم و نمی‌دانیم چه چیزی خوشحال‌مان می‌کند، بیش‌تر از همیشه احتیاج به تأیید جماعت داریم. به جماعت نیاز داریم تا احساس درست بودن کنیم و بدتر این‌که دائم توی گوش‌مان می‌خوانند: «وقت نداری… دنیا تنگه… بجنب!» مثل این‌که به جراحی وسط عمل قلب بگویند: «بجنب، وقت نیست!» و او دوتا کوک سرسری بزند و بیمار را بفرستد خانه.