بریده‌هایی از کتاب قدم زدن روی ماه با اینشتین

زمانی در گذشته، حافظه همه‌چیز بوده است. یک حافظه‌ی تربیت‌یافته تنها یک ابزار دم‌دستی نبود، بلکه وجهی اساسی از هر ذهن باتجربه بود. بالاتر از آن، تربیت حافظه راهی برای شخصیت‌سازی بود؛ روشی برای ایجاد فضیلت تدبیر و به‌معنای وسیع‌تر، اخلاق بود.

حافظه‌های متوسط اگر به‌درستی به‌کارگرفته شوند، به‌طور چشمگیری قدرتمندند

«با تمرکز، انگیزه و بالاتر از همه، صرف زمان، می‌توان ذهن را تربیت کرد تا کارهای خارق‌العاده‌ای انجام دهد. این کشفی بود که به من قدرت بسیار داد و باعث شد این سؤال را از خودم بپرسم: اگر در هر زمینه‌ای شیوه‌ی درست را بیابم و در پیش بگیرم، قادر هستم چه کارهای خارق‌العاده‌ی دیگری را انجام دهم؟».

به‌خاطرسپردن تنها هنگامی اتفاق می‌افتد که شما بیشتر توجه کنید.

هیچ‌گاه یک حافظه‌ی بیرونی به‌خودی‌‌خود نتوانسته لطیفه‌ی بامزه‌ای بسازد، اختراعی کند، دیدگاه و یا اثر هنری را به‌وجود بیاورد. حداقل تاکنون اتفاق نیفتاده است. توانایی ما در خَلق طنز، یافتن ارتباط میان مفاهیمی که باهم در ارتباط نیستند، خلق ایده‌های نو و مشارکت در یک فرهنگ مشترک؛ همه‌ی این فعالیت‌های انسانی، بازده حافظه است.

در این کتاب آمده که «کوروش» پادشاهی بود که نام همه‌ی سربازان ارتشش را می‌دانست و یا اینکه «لوسیوس سیپییو» نام همه‌ی مردمی که در امپراتوری رُم زندگی می‌کردند را می‌دانست و یا «سینیاس» فرستاده‌ی «پیرهوس» روز بعد از ورودش، نام تمامی سناتورها و شوالیه‌های رم را می‌دانست....

دیگر تأکید مدرسه‌ها بر اطلاعات‌خام دانش‌آموزان نبود؛ که البته بیشتر آن‌ها خودبه‌خود درحال فراموش شدن بودند. به‌جای آن، مدرسه‌ها بر نقش خود به‌عنوان پرورش‌دهنده‌ی قوه‌ی استدلال، خلاقیت و تفکر مستقل تأکید می‌کردند. اما آیا ما دچار اشتباهی بزرگ نشده‌ایم؟ منتقد بانفوذ، «ای. دی. هیرش جونیور» ، در سال ۱۹۷۸ نوشت: «ما نمی‌توانیم وانمود کنیم که امروزه جوانان ما دارای همان اطلاعاتی هستند که در گذشته هر آدم باسوادی در هر فرهنگی آن‌ها را دارا بود». هیرش باور دارد که امروزه، دانش‌آموزان وارد دنیای بزرگ‌تر جامعه می‌شوند بدون آنکه از حداقل سواد فرهنگی که مفید برای هر شهروند خوبی است، برخوردار باشند. این چه‌معنایی می‌دهد که دوسوم از جمعیت ۱۷ ساله‌های آمریکایی، نمی‌توانند به شما بگویند که در مدت ۵۰ سال گذشته چه‌زمانی جنگ‌داخلی روی‌داده است؟

قرن گذشته، قرن بسیار بدی برای حافظه و امور مربوط به آن بود. اصلاح‌های تدریجی آموزشی در یک‌صدسال گذشته، با این ایده که حفظ‌کردن مطالب کاری دشوار است و باعث ناکارآمدی ذهن می‌شود، آن را از اعتبار انداخت؛ ایده‌ای که نه‌تنها باعث به‌هدررفتن زمانی شد که صَرف تکمیل این شیوه شده بود، بلکه به‌طور مؤثری به ذهن‌های درحال پرورش صدمه زد.

منطقی است اگر قرون وسطی را به دو دوره‌ی پیش از ابداع فهرست موضوعی و پس از آن تقسیم کنیم. ازآنجاکه با رخداد این ابداع‌ها مراجعه به کتاب برای یافتن موضوع‌های مورد علاقه آسان‌تر و آسان‌تر می‌شد، اهمیت حفظ محتوای کتاب‌ها در ذهن کمتر و کمتر می‌شد. به‌این‌ترتیب، کم‌کم معنای دانشمند هم دچار دگرگونی شد؛ یعنی معنای آن از کسی که اطلاعات را در ذهن درونی خود دارد، به‌سوی کسی متمایل شد که می‌داند در کجای این حافظه‌ی بیرونی، اطلاعات مورد نظر خود را بیابد.

شرط لازم برای به‌خاطرسپردن چیزی یا مطلبی، توجه به آن است. دلیل فراموش کردن نام افراد در بیشتر موارد این است که به‌جای توجه به آن‌ها، ما بیشتر به این فکر می‌کنیم که می‌خواهیم به آن‌ها چه بگوییم. یکی از دلیل‌هایی که باعث می‌شود تکنیک‌های تصویرسازی و کاخ‌حافظه چنین مفید باشند، این است که آن‌ها باعث به‌وجود آمدن توجه و آگاهی‌ای می‌شوند که شخص معمولاً آن را ندارد. شما نمی‌توانید برای کلمه، عدد و یا نام، تصویری در ذهن خود بیافرینید بی‌آنکه به آن توجه کنید و نمی‌توانید به چیزی توجه کنید، مگر آنکه کاری کنید که بیشتر در حافظه‌تان بماند.

مفیدترین ترفند ذهنی که توسط نقالان و شاعران شفاهی مورد استفاده قرار می‌گرفت، آهنگین‌کردن متن‌ها بود. امروزه این نکته مورد تأیید همگان است که هنگامی‌که واژه‌ها را آهنگین می‌شنویم، در ذهن ما بهتر می‌مانند و به‌ندرت از ذهن ما بیرون می‌روند.

«حافظه‌ی طبیعی، حافظه‌ای است که در ذهن ما قرار داده شده و با تفکر زاده می‌شود، اما حافظه‌ی مصنوعی، آن است که با استفاده از نوعی پرورش و سیستمی از قوانین، تقویت می‌شود». به بیان دیگر، حافظه‌ی طبیعی سخت‌افزاری است که شما با آن زاده می‌شوید و حافظه‌ی مصنوعی، نرم‌افزاری است که آن ‌را روی سخت‌افزار خود اجرا می‌کنید.

«ایده‌ی کلی در بیشتر تکنیک‌های حافظه این است که اطلاعاتی که به‌خاطرسپردن آن‌ها برای ذهن ملال‌آور است را تبدیل به اطلاعاتی خوش‌رنگ و لعاب ‌و جذاب‌ برای هر فرد کنیم. به‌صورتی‌که تفاوت این اطلاعات با تجربه‌های پیشین، آن‌اندازه زیاد باشد که هیچ‌گاه آن‌ها را فراموش نکند».

مغز ما در چندین‌سال نخست زندگی به‌سرعت تکامل می‌یابد؛ با پیوندهای عصبی بی‌استفاده‌ای که همواره حذف می‌شوند و پیوند‌های تازه‌ای که به‌وجود می‌آیند. تنها در سن ۳ یا ۴ سالگی است که نئوکورتکس کامل شکل می‌گیرد و این، همان زمانی است که ذهن کودک آغاز به ثبت خاطره‌های پایدار می‌کند.

هنگامی‌که کودک بودم، داستان‌هایی درباره‌ی یهودیان ارتدوکس متعصبی شنیده بودم که ۵۴۲۲ صفحه‌ی کتاب «تلمود بابلیان» را کامل حفظ بودند؛ چنان کامل که اگر یک میخ را در هریک از ۶۳ رساله یا فصل تلمود می‌کوبیدند، آن‌ها می‌توانستند بگویند که در صفحه‌های گوناگون، میخ از کدام کلمه‌ها گذر کرده است! من همیشه فکر می‌کردم که این داستان‌ها دروغ است؛ مانند افسانه‌هایی که میان یهودیان درباره‌ی معلق‌ماندن خاخام‌ها و یا دیگر موارد رواج دارد. اما چنانکه بعدها فهمیدم، این تلمودیت‌های میخ‌کوب همان‌اندازه واقعی و یهودی بوده‌اند که مایتی اتم.

فکر نمی‌کنم که من تنها موردی باشم که کتاب را بد می‌خوانم. باور دارم که بسیاری از مردم و حتی شاید بیشترشان، کتاب را شبیه به من می‌خوانند. ما می‌خوانیم و می‌خوانیم و می‌خوانیم و فراموش می‌کنیم و فراموش می‌کنیم و فراموش می‌کنیم. خُب پس چرا زحمت خواندن چیزی را می‌کشیم؟

«ایده‌ی کلی در بیشتر تکنیک‌های حافظه این است که اطلاعاتی که به‌خاطرسپردن آن‌ها برای ذهن ملال‌آور است را تبدیل به اطلاعاتی خوش‌رنگ و لعاب ‌و جذاب‌ برای هر فرد کنیم. به‌صورتی‌که تفاوت این اطلاعات با تجربه‌های پیشین، آن‌اندازه زیاد باشد که هیچ‌گاه آن‌ها را فراموش نکند».

قاعده‌ای که زیربنای همه‌ی تکنیک‌های حافظه را تشکیل می‌دهد، این است که ذهن ما نمی‌تواند انواع اطلاعات را به یک‌اندازه خوب به ذهن سپارد. ممکن است ذهن ما در به‌خاطرسپردن تصویرها خوب عمل نکند (برای نمونه آزمون تشخیص تصویرهای افراد)، درحالی‌که در به‌خاطرسپردن انواع دیگر اطلاعات مانند فهرستی از واژه‌ها و یا اعداد، عالی عمل کند.

توصیف کرده بود. در توصیف شخصیتش (به‌صورت سوم‌شخص)، گفته بود: «گستاخ، خودنما، آماده برای هرکاری؛ روش آموزشی‌: سحرخیزی، یوگا، طناب‌زدن، خوردن غذاهای مفید (زغال‌اخته، روغن کبد ماهی) ؛ روزانه ۴ ساعت آموزش و نوشیدن انواع نوشیدنی‌های لذت‌بخش در روز؛ هر بعدازظهر ۳۰ دقیقه تفکر هنگام غروب ‌آفتاب و مطالعه‌ی مطلب‌های یک نشریه‌ی آنلاین. او خاطرنشان کرده بود که توانایی‌ منحصربه‌فرد او، تجسم رؤیاهایی واضح و شفاف است.

تعداد بسیار کمی هستند که حاضرند پرهیزهای سخت غذایی که بوزان مطرح می‌کرد را رعایت کنند (یکی از اولین نصیحت‌هایش به من این بود که سعی کنم تناسب‌اندام داشته باشم). هیچ‌کس حاضر نیست روزانه روغن کبد ماهی را سر بکشد و به‌دنبال مکمل‌های اُمگا-۳ باشد.