بریده‌هایی از کتاب قدم زدن روی ماه با اینشتین

بر اساس نظر اریکسون، چیزی که ما نام تخصص بر آن می‌گذاریم، در واقع تنها داشتن اطلاعات بسیار در هر رشته، بازیابی آن‌ها به‌صورت طبقه‌بندی شده و مکانیزم‌های برنامه‌ریزی است که با استفاده از سال‌ها تجربه در آن زمینه به‌دست آمده است. در واقع، داشتن یک حافظه‌ی خوب جنبه‌ای از کسب یک مهارت نیست، بلکه اساس آن است.

مغز، عضوی تغییرپذیر در بدن است و این توانایی را دارد که به‌میزان محدود خود را دوباره سازمان‌دهی کند و با داده‌های حسی جدید، خود را وفق دهد؛ پدیده‌ای که از آن با نام انعطاف‌پذیری سیستم‌عصبی یاد می‌کنند.

باوجود تمامی پیشرفت‌هایی که در دهه‌های گذشته روی داده، هنوز کسی نتوانسته است حافظه را در مغز هیچ انسانی ببیند.

مغز به هر چیزی که اندکی توجه کند، آن را در خود ضبط می‌کند و اینکه اثر این ضبط در ذهن، به‌صورت دائم برجای می‌ماند.

«هر چیزی که ما یاد می‌گیریم به‌صورت دائمی در ذهنمان ذخیره می‌شود. گرچه گاهی به جزئیات خاصی از آن‌ها دسترسی نداریم، اما به‌کمک هیپنوتیزم و دیگر تکنیک‌های خاص، می‌توان این جزئیات غیرقابل‌دسترس را بازیابی کرد».

حتی حافظه‌های متوسط اگر به‌درستی به‌کارگرفته شوند، به‌طور چشمگیری قدرتمندند».

دارا بودن حافظه‌ای بهتر، نه‌تنها به‌معنای داشتن اطلاعات بیشتر در مورد دنیاست، بلکه باعث می‌شود ما خود را بهتر بشناسیم.

«با تمرکز، انگیزه و بالاتر از همه، صرف زمان، می‌توان ذهن را تربیت کرد تا کارهای خارق‌العاده‌ای انجام دهد. این کشفی بود که به من قدرت بسیار داد و باعث شد این سؤال را از خودم بپرسم: اگر در هر زمینه‌ای شیوه‌ی درست را بیابم و در پیش بگیرم، قادر هستم چه کارهای خارق‌العاده‌ی دیگری را انجام دهم؟».

کم‌کم معنای دانشمند هم دچار دگرگونی شد؛ یعنی معنای آن از کسی که اطلاعات را در ذهن درونی خود دارد، به‌سوی کسی متمایل شد که می‌داند در کجای این حافظه‌ی بیرونی، اطلاعات مورد نظر خود را بیابد.

در مورد تجربه‌ای که نمی‌توان آن را به‌یاد آورد، آیا می‌توان گفت که اصلاً به‌وقوع پیوسته است؟

«او به قایقی بی‌لنگر می‌مانست و دائم با این انتظار زندگی می‌کرد که چیزی واقعاً خوب در سر راه او قرار گیرد».

تقطیع، روشی است که در آن شما تعداد مواردی که تک‌به‌تک باید به ذهن بسپارید را کاهش می‌دهید، و در مقابل، آن‌ها را در اندازه‌های بزرگ‌تری به‌خاطر می‌سپارید. به دلیل استفاده از همین روش است که برای شما، به‌خاطرسپردن شماره‌های تلفن به‌صورت دو رقم باهم، آسان‌تر است تا اینکه همه‌ی عددهای آن را تک‌به‌تک حفظ کنید و یا اینکه شماره کارت‌های اعتباری، به گروه‌های چهارتایی تفکیک شده است.

اما به‌نظر می‌آید که عدد جادویی ۷، ظرفیت حافظه‌ی کوتاه‌مدت در مورد بیشتر مردم جهان است. از این بدتر آنکه این ۷ چیز، تنها به‌مدت چند ثانیه در ذهن ما می‌مانَد و اگر حواس ما به چیز دیگری معطوف شود، از ذهن ما پاک می‌شوند. این محدودیت که در مورد همه‌ی ذهن‌ها مصداق دارد، دلیلی است برای آنکه شاهکارهای قهرمانان حافظه در نظرمان این‌اندازه جالب باشد.

مغز، عضوی تغییرپذیر در بدن است و این توانایی را دارد که به‌میزان محدود خود را دوباره سازمان‌دهی کند و با داده‌های حسی جدید، خود را وفق دهد؛ پدیده‌ای که از آن با نام انعطاف‌پذیری سیستم‌عصبی یاد می‌کنند.

هر معنی و مفهومی که ما به‌خاطر می‌سپاریم و هر فکری که به سرمان می‌زند، باعث بروز دگرگونی‌هایی در این شبکه‌ی عظیم می‌شود و مغز ما را دگرگون می‌کند. برای نمونه، خواندن همین‌خط از این پاراگراف، باعث تغییرهای فیزیکی در مغز شما خواهد شد.

«هر چیزی که ما یاد می‌گیریم به‌صورت دائمی در ذهنمان ذخیره می‌شود. گرچه گاهی به جزئیات خاصی از آن‌ها دسترسی نداریم، اما به‌کمک هیپنوتیزم و دیگر تکنیک‌های خاص، می‌توان این جزئیات غیرقابل‌دسترس را بازیابی کرد».

اینکه ذهن ما وظیفه‌ی لعنتی خود را بسیار خوب انجام می‌دهد. با همه‌ی غُرولُندهایی که در طول روز برای به‌یاد نیاوردن بعضی چیزها به خود می‌کنیم، مانند دسته‌کلیدی که گم کرده‌ایم، نامی که فراموش کرده‌ایم یا جزئی از آن نوک زبانمان است، شاید بزرگ‌ترین کوتاهی‌مان این باشد که فراموش می‌کنیم چقدر به‌ندرت چیزها را فراموش می‌کنیم.

اگر حافظه ابزاری است برای حفظ و نگهداری هر آنچه که با ارزش می‌دانیم، از آن‌سو به شکلی دردناک با فناپذیری ما در ارتباط است. از یک‌نظر، سیستم پیچیده‌ی حافظه‌ی بیرونی که انسان اختراع کرده، راهی است برای دفع فناپذیری خودش. این سیستم، کمک می‌کند که ایده‌های انسانی در بستر زمان و مکان جاری شوند و شکل‌گیری یک ایده بر اساس ایده‌ای دیگر، تحقق یابد که این امر در حالت انتقال از طریق ذهن‌های انسانی شدنی نبود؛ زیرا در مورد ذهن‌های انسانی، یک فکر باید از یک مغز انسانی به مغز دیگر انتقال یابد تا پایدار باقی بماند.

ادبیات، موسیقی، قانون‌ها، علوم و ریاضیات ازجمله‌ی این موارد هستند. در واقع، فرهنگ ما بنایی است که بر پایه‌ی حافظه‌هایی ساخته‌شده که تبلور آن‌ها در جهان بیرونی است.

بوزان معتقد است که سیستم آموزشی کنونی مدرسه‌ها کاملاً اشتباه است. در سیستم‌ آموزشی کنونی، مقدار زیادی از اطلاعات را در ذهن دانش‌آموز می‌ریزند، اما به او آموزش نمی‌دهند که چگونه آن‌ها را در ذهن خود نگاه دارد. به‌همین‌دلیل، حفظ‌کردن مطلب‌ها مورد نکوهش قرار می‌گیرد؛ چراکه به‌نظر احمقانه می‌آید که با استفاده از آن، اطلاعات را تنها تا گذراندن امتحان در ذهن خود نگاه ‌دارند.