بریده‌هایی از کتاب در باب عمر فانی

‌هیچ اتفاقی برخلاف انتظار مرد عاقل روی نمی‌دهد. ‌

مردی که با چیزهای بسیاری مشغول است اغلب خود را به دست تقدیر می‌سپارد، ‌

‌از دیدن برخی گروه‌ها ‌که کنار یکدیگر تجمع کرده‌اند ‌، ‌چنان که آتش گرفته‌اند ‌، ‌احساس تاسف می‌کنی؛ ‌اغلب چنان سراسیمه به سمت این تجمعات می‌روند که هم خود و هم دیگران را نقش بر زمین می‌کنند، ‌تمام مدت غیبت می‌کنند، ‌ یا درباره مراسم تشییع کسی که نمی‌شناسند سخن می‌گویند، ‌یا درباره محاکمه فردی که اکنون مدت‌ها‌ست درگیر دعوی قضایی است، ‌یا از نامزدی زنی سخن می‌گویند که مدت‌ها‌ست ازدواج کرده و گاهی توجهشان به کجاوه‌ای ‌که از برابرشان می‌گذرد، ‌جلب می‌شود. ‌سپس به خانه بازمی گردند و بی‌هدف جامه از تن به در می‌کنند و برخودشان که به چه علت بیرون رفته‌اند ‌و یا اصلا کجا رفته‌اند، ‌دشنام می‌دهند‌- ‌و روز بعد از اینکه ‌مجددا همان کار را انجام داده‌اند ‌، ‌شگفت زده می‌شوند.

چیز دیگری که می‌بایست از آن اطمینان یافت این است که نیرویمان را بیهوده و یا بر سر فعالیت‌هایی ‌بیهوده اتلاف ‌نکنیم

به نقل از سیسرو، ‌ما از گلادیاتورهای نفرت پیدا می‌کنیم اگر ایشان شدیدا در پی حفظ جان خود به هر وسیله‌ای ‌باشندو آن‌ها ‌را دوست خواهیم داشت اگر آشکارا نشان دهند که ارزشی برای آن قائل نیستند.

‌من کنایه نمی‌زنم و حاشیه نمی‌روم: ‌مایل هستم که بلادرنگ صاحب آن چیزی شوی که پیش از آن که من هوشیار شوم به من عطا کرده بودی‌- ‌آن را دریاب. ‌"

‌و هرزمانی که به او دستور داده شود که دین خود را بازگرداند از تقدیر شکایت نخواهد کرد، ‌بلکه خواهد گفت"از تو برای تمام چیزهایی که مالک و نگاهدارش بودم متشکرم. ‌ ‌من از دارایی تو برای منفعت بزرگ خویش بهره بردم، ‌اما اکنون به دستورت آن‌ها ‌را در نهایت شکرگذاری و رضا تسلیم می‌کنم. ‌اگر هنوز هم می‌خواهی چیزی برایت نگاهداری کنم، ‌آن را در امان نگاه خواهم ‌داشت؛ ‌در غیر این صورت، ‌من نقره، ‌دو سکه و بشقابم، ‌خانه و اهل بیتم را به تو اعاده و تسلیم می‌نمایم. ‌"

‌ما همگی در یک محبس نگاه داشته می‌شویم و کسانی که دیگران را محبوس می‌کنند خویش محبوسند-مگر اینکه ‌فکر کنید شاید زنجیر همسایه سبک‌تر ‌است. ‌ ‌مردی توسط مقامات اداری در بند است، ‌دیگری با ثروت؛ برخی در برابر دستورات دیگران سرخم می‌کنند و برخی ‌در برابر تمایلات خودشان؛ ‌برخی ‌به‌واسطه‌ تبعید در منطقه‌ای ‌محدود شده‌اند ‌،

‌چهل هزار کتاب در کتابخانه اسکندریه سوزانده شد. ‌ ‌هر کس می‌تواند آن را به‌عنوان ‌بنایی باشکوه و ثروتی شاهانه ستایش نماید، ‌شبیه به تیتوس لیویوس که آن را دست آورد جالب توجه ذائقه نیک و وقف پادشاهان خطاب کرده است. ‌ ‌آن ذائقه نیک یا وقف نبوده بلکه افراط کاری دانش پژوهان بوده است‌- ‌در واقع، ‌نه تنها کار دانش پژوهان، ‌از آن جایی که آن‌ها ‌کتب را نه برای تتبع و پژوهش بلکه برای نمایش گرد آورده بودند. ‌ ‌به همین طریق مردمی را خواهی دید که از کمترین فرهنگ و دانشی برخوردار نیستند اما کتب بسیاری را برای تزیین ‌سالن غذاخوری ایشان گردآورده‌اند.

‌بیاموزیم که بر اعضای بدن خویش بخوابیم و سبک زندگی و شیوه لباس پوشیدن مان را نه با الگوهای مد روز بلکه با سنن پیشینیان مان وفق دهیم. ‌ ‌

‌بنابراین میزان مطلوب ثروت آن مقداری است که نه در فقر در غلتد و نه از آن بسیار دور افتد. ‌

‌آیا می‌اندیشید مردی که خویشتن را از تمام هدایای فانی عاری کرده یا اویی که خود را به خدایان شبیه نموده است، ‌فقیرهستند؟

بگذار به دارایی‌های ‌شخصی بازگردیم، ‌بزرگترین منبع فلاکت انسان‌ها.

‌اما از سوی دیگر علاقه‌ای ‌ندارم که با هیچ کس جز انسان حکیم مصاحبت نداشته باشی. ‌ ‌زیرا کجا می‌توانی او را بیابی حال آن که سال‌هاست در پی او می‌گردیم؟ ‌

بخصوص باید در انتخاب افراد بسیار دقت نماییم و در این خصوص تصمیم گیری نماییم زیرا در هر حال آن‌ها ‌قسمتی از زندگانی ما را به خود اختصاص می‌دهند

‌برخی از افراد خشم خود را مهار کنند و ‌هر احساسی باعث می‌شود که ایشان بی‌ملاحظه زبان بگشایند

‌اگر در سفری ‌خطرناک بودی گاه گاهی بندرگاهی امن ‌بیاب، ‌ و در انتظار این نباش که حیات عامه تو را مرخص کند بلکه خود از ابتدا واختیارانه خویشتن را رها کن. ‌

‌او مرگ واقعی را بر چون مردگان زیستن ترجیح می‌داده است

‌بنابراین می‌توانی درک کنی که در یک حکومت بیدادگر مرد حکیم فرصت این را دارد که حضور موثر خویش را به نمایش بگذارد و ‌ اینکه ‌در حکومتی موفق و کامیاب، ‌ ربا خواری، ‌حسادت و صدها عمل فساد غیر انسانی دیگر حکومت می‌کنند. ‌ ‌از این رو، ‌مطابق مشرب حکومت و تا جائی که محکمه آزادی عمل می‌دهد ‌باید فعالیت‌هایمان را گسترده یا محدود نمائیم؛ ‌بلکه در تمام وقایع می‌بایست خویشتن را به تحرک وا داریم نه اینکه ‌از ترس دچار سکون و رخوت شویم.

سنکا گفت که پادشاه نماینده‌ی خداست و زندگی و مرگ انسان در اختیار اوست اما در عین حال اندرز داد که پادشاه بزرگ باید نجیبانه و بزرگوارانه رفتار کند و همه‌ی قواعدی را که طبیعت مقرر کرده است رعایت نماید. بدین ترتیب سنکا با وجود هواداری از یک حکومت مقتدر، فرمان‌روایان را به میانه‌روی و توجه به سعادتمندی انسان فراخواند.