بریده‌هایی از کتاب تربیت بدون فریاد

شما هرگز نباید به دلیل ترس واکنش نشان دهید

آنچه کودکان بیش از همه نیاز دارند، والدینی است که به آنها نیاز نداشته باشند.

مهم‌ترین عامل رشد فرزندانتان، تداوم و استمرار رشد خودتان به عنوان یک والد است

زمانی می‌توانیم خود را فردی رشدیافته بدانیم که بدون مقصر دانستن موقعیتها، دیگران، یا تجربه‌های کودکی مسئولیت اشتباهات خود را بپذیریم. اما این کار فقط زمانی رخ می‌دهد که خود را «تحت کنترل» درآوریم.

پسر بزرگ‌تر با نی مشغول درست کردن حباب در نوشابه‌اش شد. این بار پدر با فریاد دقیقا این کلمات را به زبان آورد: «کم‌کم داری منو از کوره درمی‌بری!» اما چطور می‌شود باور کرد که یک کودک ده‌ساله آن‌قدر قدرت داشته باشد که یک مرد بالغ و بزرگسال را از کوره درببرد

ـ ادوین. اچ. فردمان، قصه‌های فردمان آنچه کودکان بیش از همه نیاز دارند، والدینی است که به آنها نیاز نداشته باشند. می‌دانم که این جمله کمی آزاردهنده است، از این رو یک بار دیگر آن را بخوانید. حال اجازه دهید کمی آن را باز کنیم. آنچه کودکان بیش از همه نیاز دارند این است که والدینشان اولین افرادی باشند که آنها را فردی مستقل، دارای زندگی و قدرت تصمیم‌گیری و آینده‌ای مجزا بدانند.

در اینجا از شما می‌خواهم که عملاً با صدای بلند بگویید: «مسئولیت من نسبت به فرزندم این است که، صرف نظر از رفتار او، مراقب رفتار خود باشم»

همه درگیر واکنش‌های احساسی و نسنجیده هستیم. ممکن است فریاد بکشیم، خشونت به خرج دهیم، با سیاست کودک را وادار به رفتار دلخواه خود کنیم، او را نادیده بگیریم، از او فاصله بگیریم یا حتی محبت خود را از او دریغ کنیم. تمام این مثالها از جمله واکنش‌های احساسی به شمار می‌روند.

اکثر مردم تربیت را این‌طور تعریف می‌کنند: «وظیفه والدین است که فرزندان خود را طوری بارآورند که درست فکر کنند، درست احساس کنند و مهم‌تر از همه درست رفتار کنند. این وظیفه ماست که فرزندان خوبی تربیت کنیم.» البته این تعریف صحیح است، این‌طور نیست؟ خیر، این‌طور نیست.

والدین احساس می‌کنند بیش از اندازه تحت فشارند، بیش از اندازه مسئولند، آمادگی لازم را ندارند و آن‌طور که باید از آنها قدردانی نمی‌شود.

تغییر واژه‌ها روشی باورنکردنی برای دفاع از فرزندانتان در مقابل هجوم القاب است. کلمات خشنی مانند «همیشه»، «هرگز»، «تمام مدت» و «مرتبا» را برای همیشه از گنجینه لغات خود حذف

تربیت بدون فریاد طی کردن مسیر صداقت و صلابت است، اینکه یاد بگیریم طبق اصول زندگی کنیم نه بر اساس فوت و فنهای گوناگون. این شیوه تربیتی سفری است همیشگی در مسیر یادگیری و رشد مستمر، بی‌آنکه گمان کنیم به پایان راه رسیده‌ایم یا دیگر چیزی برای یادگیری نمانده است.

«تربیت یک سری راهکار یا ترفند نیست که برای کنترل یک انسان دیگر طراحی شده باشد. بلکه نوع خاصی از ارتباط بین والد و فرزند است.»

مسئول بودن به معنای واقعی یعنی قدرت ایجاد رشدی پایدار و مستمر، نه اِعمال قدرت یا تحکم به اطاعت. مسئول بودن یعنی ترغیب و تشویق فرزندان؛ طوری که آنها به صورت خودانگیخته رفتار کنند.

گر بر آن باشید که توان خود را در جهت کنترل دیگران به کار بگیرید، محکوم به ناکامی و سرخوردگی خواهید شد. کافی است در مخالفت با دیگران یک نه بگویید تا کنترل خود را از دست بدهید. شما کنترل خود را از دست می‌دهید چون می‌خواهید کنترل چیزی را در دست بگیرید که به شما مربوط نمی‌شود.

در روابطی که با دیگران داریم در آنِ واحد فقط می‌توانیم یک کنترل را در دست بگیریم. به محض آنکه بخواهیم کنترل فرد دیگری را در دست بگیریم، ناخودآگاه کنترل خود را به دست آنها می‌دهیم. باور نمی‌کنید؟ وقتی از دخترتان می‌خواهید که بعد از انجام کارش اتاقش را مرتب کند و او جواب منفی می‌دهد، چه اتفاقی می‌افتد؟

شخصی که خود را دوست دارد نیازی ندارد دیگران او را تأیید کنند یا حتی خوبیهایش را جبران کنند تا به کار خود ادامه دهد. او از خود مراقبت می‌کند تا دیگران، به‌ویژه فرزندانش، مجبور نباشند این کار را برای او انجام دهند. البته که دوست داشتن واقعی این است، هم در مورد خودتان و هم در مورد دیگران

اگر شما خود نتوانید نفس بکشید، نمی‌توانید به هیچ شخص دیگری کمک کنید. اما لزومی ندارند که حتما وضعیت بحرانی هواپیما را تجربه کنید تا دستورالعمل حکیمانه آن را در زندگی به کار بندید. شما نمی‌توانید از خانواده خود مراقبت کنید مگر آنکه ابتدا به خود توجه کنید. به همین سادگی. البته این کار برای سلامت همه اهمیت حیاتی دارد. شما نمی‌توانید از خانواده خود مراقبت کنید مگر آنکه ابتدا به خود توجه کنید.

اگر شما خود را کاملاً مسئول بدانید که فرزندتان را با زور به سوی خوب بودن سوق دهید، آنگاه کاملاً جا دارد که برنامه یا ساختاری نظام‌مند هم برای این کار در نظر بگیرید. هرچند این روش موجب می‌شود والدین خود را مهم و مسلط احساس کنند، اما کودکان احساس ضعف و بی‌کفایتی می‌کنند.

من این بخش از کارتون نِمو را خیلی دوست دارم که پدر نمو در غم گم کردن پسرش گریه می‌کند. او به دوری که در پیدا کردن پسرش به او کمک می‌کند می‌گوید: «اما من به او قول داده بودم که هیچ اتفاقی برایش نیفتد!» دوری بعد از یک مکث جالب جواب می‌دهد: «اما این کار عاقلانه‌ای نبود.»