بریده‌هایی از کتاب آدم شدن چه مشکل! (خودسازی و تربیت نفس در کلام و آثار امام خمینی(ره))

بدان که اوّل شرط مجاهدهٔ با نفس و حرکت به جانب حق‌تعالی «تفکر» است

تنها راه غلبه به نفس امّاره و شیطان و راه نجات، بر خلاف میل آن‌ها رفتار کردن است

از همهٔ هجرت‌ها [مهم‌تر]، هجرت از خودبینی و راه افتادن از این انانیّت نفس و هجرت از خود به خدا است.

«ای پسر آدم، همه‌چیز را برای تو آفریدم و تو را برای خود آفریدم» و قلب تو را منزل‌گاه خود قرار داده. تو و قلب تو یکی از نوامیس الهیه هستید. حق‌تعالی غیور است نسبت به ناموس خود

بدان که مسافری و دارای مقصدی. مقصد تو عالم دیگر است و تو را از این عالم خواهی نخواهی می‌برند

بدان که اوّل شرط از برای مجاهد در این مقام و مقامات دیگر، که می‌تواند منشأ غلبه بر شیطان و جنودش شود، حفظ طائر خیال است

انسان باید حتی‌الامکان داخل در معاصی و نافرمانی نشود که اصلاح نفس پس از افساد، از امور مشکله است

در قرآن کریم، این سرچشمهٔ فیض الهی تدبّر کن. هرچند صِرف خواندن آن، که نامهٔ محبوب است به شنوندهٔ محجوب، آثاری دل‌پذیر دارد، لکن تدبّر در آن انسان را به مقامات بالاتر و والاتر هدایت می‌کند.

حکما فرموده‌اند که کشتی بی‌ناخدا که در موج‌های سخت دریا گرفتار شود، به نجات نزدیک‌تر است از انسان در حال غضب.

انسان اگر طمع شفاعت دارد، باید در این عالم با سعی و کوشش، رابطهٔ بین خود و شفعای خود را حفظ کند و قدری تفکر در حال شافعان محشر نماید که حال آن‌ها در عبادت و ریاضت به کجا رسیده بود.

این غروری که در ملّاها هست، چه آن‌هایی که علوم مادی و طبیعی دارند و چه آن‌هایی که علوم شرعی دارند یا علوم عقلی دارند، این، اگر قلب مهذّب نباشد، یک غروری می‌آورد؛ همان غروری که انسان را از خدا به کلی باز می‌دارد.

«در رفع حُجُب کوش نه در جمع کتب».

بیشتر از هرچه، گوش کردن به تغنّیات سلب اراده و عزم از انسان می‌کند.

وصیتی است از پدری پیر که عمری را با بطالت و جهالت گذرانده، و اکنون به سوی سرای جاوید می‌رود با دست خالی از حسنات و نامه‌ای سیاه از سیّئات، با امید به مغفرت اللّه، و رجاء به عفو اللّه، به فرزندی جوان که در کشاکش با مشکلات دهر، و مختار در انتخاب صراط مستقیم الهی (که خداوند به لطف بی‌کران خود هدایتش فرماید) یا خدای ناخواسته انتخاب راه دیگر (که خداوند به رحمت خود از لغزش‌ها محفوظش فرماید).

[مشکل] عمده این است که ما نمی‌شناسیم؛ نه خودمان را می‌شناسیم، نه خدای‌مان را می‌شناسیم.

قید و بندها و اقفال شیطانی اگر در جوانی غفلت از آن‌ها شود، هر روز که از عمر بگذرد، ریشه‌دارتر و قوی‌تر شوند.

اَلعِلمُ هُوَ حِجابُ الأکبَرُ. یک حجاب بزرگ همین علم است؛ سرگرم می‌کند انسان را به همین مفاهیم کلیهٔ عقلیه، و از راه بازش می‌دارد. حجاب است برای اولیاء، و هرچه علم زیادتر بشود، حجاب غلیظ‌تر می‌شود

ای عزیز! بیدار شو و پنبهٔ غفلت را از گوش برون کن و خواب غفلت را بر چشم خود حرام نما، و بدان که تو را خدای تعالی برای خود آفریده، چنان‌چه در حدیث قدسی می‌فرماید: «یَابنَ آدَمَ خَلَقتُ الأشیاءَ لِأجلِک، و خَلقتُک لِأجلی» یعنی «ای پسر آدم، همه‌چیز را برای تو آفریدم و تو را برای خود آفریدم» و قلب تو را منزل‌گاه خود قرار داده. تو و قلب تو یکی از نوامیس الهیه هستید.

جرئت بر معاصی کم‌کم انسان را بی‌عزم می‌کند، و این جوهر شریف را از انسان می‌رباید. استاد معظّم ما (دام‌ظلّه) می‌فرمودند: بیشتر از هرچه، گوش کردن به تغنّیات سلب اراده و عزم از انسان می‌کند.

شب گذشته اسماء کتب عرفانی را پرسیدی، دخترم! «در رفع حُجُب کوش نه در جمع کتب». گیرم کتب عرفانی و فلسفی را از بازار به منزل و از محلی به محلی انتقال دادی، یا آن‌که نفس خود را انبار الفاظ و اصطلاحات کردی و در مجالس و محافل آن‌چه در چَنته داشتی عرضه کردی و حضار را فریفتهٔ معلومات خود کردی و با فریب شیطانی و نفس امارهٔ خبیث‌تر از شیطان، محمولهٔ خود را سنگین‌تر کردی و با لُعبهٔ ابلیس، مجلس‌آرا شدی و خدای نخواسته غرور علم و عرفان به سراغت آمد که خواهد آمد، آیا با این محموله‌های بسیار، به حُجُب افزودی یا از حُجُب کاستی؟