بریده‌هایی از کتاب صدام

یکی از ادعاهای محبوب صدام این بود که «من، خیلی ساده، فقط با نگاه کردن به چشمان فرد می‌توانم تشخیص دهم خائن است یا وفادار.»

صدام هیچ دوست واقعی‌ای نداشت. آدم‌هایی که اطرافش بودند جملگی از او می‌ترسیدند. هر کسی که قرار بود به صدام نزدیک شود باید تمام مدت وفاداری خودش را به او ثابت می‌کرد

‫برای برخورد با خائنان نیازی به روش‌های استالینیستی نداریم. ما به روش‌های بعثیستی نیاز داریم.»

شما برای حفاظت از خودتان به خانواده نیاز دارید نه ارتش یا حزب. ارتش‌ها و حزب‌ها در این کشور تغییر مسیر می‌دهند، اما خانواده نه

«به نظرم این نوع تعامل‌های اجتماعی، فراتر از مداوای دردها و رنج‌های بدنی آدم‌ها، تمام وجود آن‌ها را مداوا می‌کند.»

چنین خصوصیاتی دارد: خودبزرگ‌بینی افراطی، سوءظن بیمارگون، وجدانِ رها از هر قید و بند، همدلی نداشتن با دیگران، و پشیزی احترام قایل نشدن برای حقیقت و راستی.

تداومِ عدم قطعیتِ سیاسی در عراقِ پساصدام بی هیچ شک و تردیدی به نفع آن‌هایی تمام می‌شد که در داخل و نیر خارجِ عراق خواهان شکست تلاش‌های متحدین برای بازسازی کشور، هم از حیث سیاسی هم از حیث اقتصادی، بودند

به «عمامه‌به‌سرها» هرگز نباید اجازهٔ حکومت کردن داد.

صدام مثل بسیاری از پیرمردان که یک‌جورهایی بندهٔ عادت‌هایشان هستند،

او می‌دانست که عدنان، براساس سنت‌های عربی، در هر منازعه‌ای که پای اقوام خونی خودش در میان باشد طرف آن‌ها را خواهد گرفت

از این به بعد، این داستان که صدام خودش هدایت عملیات موفقیت‌آمیز جنگی را بر عهده دارد به آرامی کنار گذاشته شد.

در این زمان که اندکی از تجاوز نظامی صدام به ایران گذشته و فرانسه نخستین محمولهٔ اورانیوم غنی‌شدهٔ خود را به عراق تحویل داده بود، هواپیماهای جنگندهٔ ایرانی به طرز غافلگیرکننده‌ای به مرکز اتمی عراق در التویثه، در جنوب شرقی بغداد، حمله کردند. حمله ناموفق بود، اما اسرائیلی‌ها در هفتم ژوئن ۱۹۸۱ کارِ ناتمام ایرانی‌ها را تمام کردند و با موفقیت کامل مرکز اتمی عراق را بمباران کردند. این در حالی بود که عراقی‌ها فقط یک ماه تا تکمیل پروژهٔ اتمی‌شان فاصله داشتند.

تهران از ژوئن ۱۹۷۹ به مردم عراق __ به ویژه شیعیان که شصت درصد جمعیت عراق را تشکیل می‌دادند __ توصیه می‌کرد قیام کنند و «رژیم صدامی» را پایین بکشند. کارزار ضدصدامی ایرانی‌ها در پاییز ۱۹۷۹ ادامه یافت

یکی از افسران عراقی بعدها به یک ناظر نظامی بریتانیایی گفت که چگونه «ایرانی‌ها همچون سیل جمعیتی که پس از پایان نماز جمعه به بیرون جاری می‌شود به سمت ما می‌آمدند. ما یک‌دفعه به خودمان آمدیم و دیدیم که داریم به آدم‌های مرده شلیک می‌کنیم. بعضی از آن‌ها از سیم‌های خاردار آویزان بودند و برخی دیگر پس از پا گذاشتن روی مین‌ها کشته شده و جنازه‌هایشان روی هم تلنبار شده بود.»

همچنین محدودیت‌های استراتژیک عراق عاملی تعیین‌کننده در جنگ هوایی بود. نیروی هوایی عراق گرچه می‌توانست پالایشگاه‌ها، کارخانه‌ها و دیگر تأسیسات ایران را در خوزستان بمباران کند، اما برای ضربه زدن به دیگر اهداف مهم مجبور بود صدها کیلومتر در آسمان ایران نفوذ کند. در مقابل، نیروی هوایی ایران فقط کافی بود صد تا صدوپنجاه کیلومتر در آسمان عراق نفوذ کند تا به همهٔ اهداف مهمِ مورد نظرش حمله کند.

بی‌تجربگی نظامی صدام باعث نشد که خودش مدیریت مستقیم جنگ را بر عهده نگیرد. او مثل آدولف هیتلر، اهداف جنگی را برای ژنرال‌هایش تعیین می‌کرد و سپس به آن‌ها می‌گفت چه زمانی باید حمله کنند.

کیش پرستش شخصیت صدام به صورت مستمر در حال بسط و گسترش بود و او منطقاً باید اوقات زیادی را صرف حضور در بین ملتش می‌کرد، اما مسئولیت‌های صدام به قدری زیاد بود که وقت کافی برای این کار نداشت. صدام برای حل این مشکل تصمیمی گرفت که نهایتاً باعث شد ریاست‌جمهوری‌اش دارای یک خصوصیت نسبتاً عجیب‌وغریب شود: او تصمیم گرفت برای خودش چند بدل استخدام کند. یک عراقی تبعیدی که خودش را میکائیل رمضان می‌نامد مدعی شده که قبل از فرارش به غرب، برای ده سال بدل صدام حسین بوده است.

این هیجان و هیستریِ صدام‌خواهی حتی به ایالات متحد آمریکا نیز راه یافت و این زمانی بود که تبلیغاتچی‌های صدام، به مناسبت اولین سالروز ریاست‌جمهوری صدام، یک آگهی تبریک تمام‌صفحه‌ای را در شمارهٔ هفدهم ژوئیهٔ ۱۹۸۰ روزنامهٔ نیویورک تایمز چاپ کردند. در این آگهی تبلیغاتی ادعا شده بود که عراق به رهبری صدام حسین در آستانۀ تکرار «شکوه و افتخار دیرینش» است و از این حیث می‌توان صدام را با دو خلیفه و جنگ‌سالارِ بزرگ دوران اولیهٔ اسلام، منصور عباسی و هارون‌الرشید، مقایسه کرد.

وحشتِ نهادینه‌شدهٔ شکنجه‌گاه‌ها در انتظار کسی بود که به خود جرئت می‌داد و با صدام مخالفت می‌کرد. در مقابل، سهمی از شکوه و موفقیتِ عراقِ صدام در انتظار کسی بود که صدام را می‌ستود.

اگر به عراقِ ۱۹۸۰ نظری بیفکنیم می‌بینیم که هر نهاد عراقی، هر ادارهٔ دولتی، هر وجهی از تلاش عمومی، خصوصی و فردی مشغول ستایش از دستاوردهای صدام حسین بود. صدام در اواسط دههٔ ۱۹۷۰ عامدانه تلاش کرده بود نوعی کیش پرستش شخصیت برای خودش در سرتاسر کشور ایجاد کند. اما پس از این‌که صدام در کاخ ریاست‌جمهوری مستقر شد، صدام‌پرستی جان تازه‌ای یافت. در ذیل حکومت صدام، رهبرپرستی از هر نمونهٔ مشابه دیگری در دنیای عرب یا ماورای آن، شاید به استثنای کرهٔ شمالی، سبقت گرفت