کتاب شمع جمع: آیت‌الله ملا حسین قلی همدانی

در هر مجلس که مظن‌ء[ = گمان ]وقوع در معصیت است، البته، البته، البته اجتناب نماید؛ بلکه مجالست با اهل غفلت به غیر شغل ضرورۀ[ = مگر در موارد لزوم ]مضرّ است؛ اگر چه از معصیت خالی باشد. کثرت اشتغال به مباحات، شوخی بسیار کردن، لغو گفتن و گوش به اراجیف دادن، قلب را می‌میراند.

همیشه متوجه باش که او بزرگ است و تو کوچک؛ او والا است و تو پست؛ او عزیز است و تو ذلیل؛ او بی‌نیاز است و تو نیازمند. و از زشتی غفلت از او غافل مشو که او همیشه به تو توجه دارد. در برابر او چون بندۀ خوار و ناتوان قرار گیر، و زیر پای او بسان سگی ناتوان چاپلوسی نما

مرحوم آخوند، همچنین بر صد مرتبه قرائت سوره قدر در شب و عصر جمعه تأکید داشتند. مرحوم علامه طباطبایی که از سالکان این طریق بود نقل می‌کند: اکثر افرادی که موفق به نفی خواطر شده و توانسته‌اند ذهن خود را پاک و صاف نموده و از ظواهر مصفا کنند، و بالاخره، سلطان معرفت برای آنان طلوع نموده است، در یکی از این دو حال بوده است: اوّل، در حین تلاوت قرآن مجید و التفات بر خواننده آن که چه کسی درحقیقت قاری قرآن است. آن وقت بر آنان منکشف می‌شده است که قاری خدا جل جلاله است و دوم از راه توسل بر حضرت اباعبدالله الحسین‌ (ع) ، زیرا آن حضرت را برای رفع حجاب و موانع طریق، نسبت به سالکین راه خدا عنایتی عظیم است. هرقدر بتوانی روزه بگیر، به‌شرطی که شب، جای روز را پر نکنی.

حال که دانستی ترک گناه آغاز دین و انجام آن، ظاهر دین و باطن آن است؛ پس به مجاهده و تلاش مبادرت ورز و با جدیت تمام، از لحظه‌ای که برمی‌خیزی تا زمانی که به خواب می‌روی، مراقب خویش باش؛ و ادب را در محضر مقدس او رعایت نما. و بدان که تو با تمام اجزا و ذرّات وجود، اسیر قدرت اویی؛ و احترام حضور گرامی او را رعایت نما. چنان عبادتش کن که گویی او را می‌بینی؛ و اگر تو او را نمی‌بینی او تو را می‌بین

مرحوم ملکی می‌گوید: من از یکی از مشایخ بزرگوار خود که حکیم عارفی و معلم خبیری و طبیب کاملی بسان او ندیدم، (مقصود ملاحسین‌قلی) سئوال کردم که کدامین عمل از اعمال جوارح را در قلب کارسازتر یافته‌اید؟ فرمود: سجده طولانی در دل شب که یک ساعت و لااقل سه ربع ساعت به درازا کشد و در آن گفته شود: لا اله الاّ انت سبحانک انی کنت من الظالمین، که با تلاوت این آیه انسان به زندانی بودن خود در زندان طبیعت و گرفتار بودنش در دام اخلاق زشت و منزه بودن حضرت ذوالجلال از هر ظلم و ستمی نسبت به بندگان گواهی می‌دهد و ظلم نفس خود را برخود و افکندن خویشتن را در این مهلکۀ عظیم در نظر می‌آورد.

اگر خدای نخواسته معصیت کردی، زود توبه نما، و دو رکعت نماز به جا آور. و بعد از نماز، هفتاد مرتبه استغفار کن، و سر به سجده بگذار، و در سجده از حضرت پروردگار عفو بخواه، امید است عفو بفرماید. معاصی کبیره که در بعض رسالۀ عملیه ثبت شده، یاد بگیر و ترک نما. و زنهار پیرامون غیبت، دروغ و اذیت مرو.

این که می‌بینی معصیت در نظرت سهل شده به جهت اموری چند است، که بعض آن‌ها را ذکر می‌کنم: اولاً؛ فکر خود را تماماً متوجه به دنیای دنی کرده، و از این جهت بالمرّة از نفع و ضرّ اخروی غافل شده‌ای. نمی‌دانی چه بسیار بسیار، منافع و سعادت ابدیه از تو فوت شده و چه‌قدر ضررهای بزرگ و بسیار به خود زده‌ای.

کسی که مراقب اعمال و رفتار خود باشد، هیچ گاه ذکر دنیا را به آخرت مقدم نمی‌دارد.

چنانچه شخصی یک سال، شب‌ها در سجده چهار صد بار بگوید: لا اله الاّ انت سبحانک انّی کنت من الظّالمین از عالم طبیعت خارج می‌شود.

گذر ز دانه و دام جهان و خویش مباز که مرغ با پر آزاد می‌کند پرواز ز من بنوش و میاسا در این دو روز جهان که پیش روی تو راهی‌ست، سخت دور و دراز