بریده‌هایی از کتاب رواقی گری؛ فلسفه زیستن خردمندانه

تفاقات بر علیه ما رخ نمی‌دهند، آن‌ها تنها رخ می‌دهند.

سنکا معتقد است خشم، این میل به جبران رنج، جنون صرف است. چون یک انسان خشمگین خودفرمانی ندارد، همبستگی را فراموش می‌کند، نسبت به استدلال و توصیه ناشنوا است، چیزهای بی‌اهمیت تحریکش می‌کنند و درست و غلط را نمی‌داند. «خیلی شبیه سنگی است که از بالا می‌افتد و وقتی با چیزی برخورد می‌کند خودش چند تکه می‌شود.»

این نکته را هم در نظر داشته باشید که اتفاقات اطرافتان با هدف مقابله با شما رخ نمی‌دهند. پس این تصور را کنار بگذارید که اشتباهی کرده‌اید. چنین نیست. دنیا علیه شما نیست.

مردم حاضرند هرچه دارند بدهند تا زنده بمانند. ولی وقتی زنده هستند، زمان خود را هدر می‌دهند. نمی‌دانند هر لحظه امکان به پایان رسیدن آن وجود دارد.

ما فراموش می‌کنیم که فانی هستیم. طوری زندگی می‌کنیم که گویی همیشه هستیم. تا این‌که بالاخره می‌فهمیم این‌گونه نیست. آن‌موقع آرزو می‌کنیم کاش زودتر تلاش می‌کردیم که واقعاً زندگی کنیم.

اپیکتتوس معتقد است؛ «فقط یک راه برای رسیدن به خوشبختی وجود دارد، کاستن نگرانی‌مان درباره چیزهایی که فراتر از قدرت ارادهٔ ما هستند.»

سنکا می‌گوید: «ما نسبت به دارایی‌ها و پول‌هایمان خسیس هستیم ولی توجهی به هدر رفتن زمان نداریم، زمانی که اتفاقاً در مورد آن باید خساست بیشتری به خرج دهیم.»

شرارت زمانی پیروز می‌شود که شهروندان خوب از مداخله خودداری می‌کنند. یک جملهٔ مشهور داریم: «تنها شرط لازم برای پیروزی شر این است که آدم‌های خوب کاری انجام ندهند.»

«یادتان باشد که اگر بر اصول ثابت خود پافشاری کنید، همان آدم‌هایی که اول مسخره‌تان کردند بعداً تحسینتان می‌کنند.»

فقدان و عدم تمرین یک فلسفه در زندگی هم هزینه‌ای دارد. ویلیام ایروینِ نویسنده این هزینه را خیلی صریح توضیح می‌دهد: «هزینهٔ این اشتباه این است که روزهایتان را صرف دنبال کردن چیزهای بی‌ارزش می‌کنید و در نتیجه زندگی‌تان تلف می‌شود.»

سنکا می‌گوید: «شناخت کار اشتباه اولین قدم در راه رستگاری است. برای این‌که بتوانید اصلاحش کنید ابتدا باید ببینید کی آن را انجام می‌دهید.»

سنکا می‌گوید؛ «خدا یک آدم لوس را یک آدم خوب نمی‌داند، او آدم خوب را آزمایش می‌کند، به او سختی می‌دهد و او را شایستهٔ خدمات خود می‌کند.»

«اکثریت آدم‌های معمولی فاقد رضایت یا آرامش ذهنی هستند، چون ارزش‌های آن‌ها درهم و برهم هستند و با هم کشمکش درونی دارند. ما زندگی خود را با دنبال کردن خیالی خوشبختی هدر می‌دهیم؛ خیالی که ترکیبی است از خوش‌گذرانی، مادی‌گرایی و خودپرستی. مجموعه‌ای از ارزش‌های خودویران‌گر که از طریق دنیای احمقانه اطرافمان جذب کرده‌ایم.»

پس درس اول این است که هیچ‌وقت آدم‌های دیگر یا اتفاقات بیرونی را عامل احساسات منفی خودمان ندانیم. مسئولیت بپذیریم. از نظر رواقیون این یک نکتهٔ مشخص است که نظر ما نسبت به اتفاقات باعث آشفتگی ذهن ما می‌شود نه خود اتفاقات.

«هرچیزی را می‌توان از انسان گرفت به جز یک مورد؛ آخرین مورد آزادی‌های انسان، نگرش او به اتفاقاتی که در اطرافش رخ می‌دهند.»

مارکوس آئورلیوس به خودش می‌گوید: «سه چیز ترکیب تو را شکل می‌دهند؛ بدن، نفس و ذهن. دو مورد اول مربوط به خودت هستند، در آن حد که باید مراقبش باشی. ولی تنها مورد سوم است که تمام و کمال مال خودت است.» تنها ذهن حقیقتاً مال خودتان است.

تغییر رویدادهای بیرونی غیرممکن است. تغییر نگاه شما به آن‌ها ممکن است. پس چرا تلاش نمی‌کنید چیزی که ممکن است را تغییر دهید؟

رواقیون می‌گویند اتفاقات بیرونی و آدم‌های دیگر شاید این قدرت را داشته باشند که بر روی زندگی شما و نحوهٔ سپری شدنش اثر بگذارند ولی این قدرت را ندارند که این زندگی را خراب کنند. تنها خودتان می‌توانید زندگی خودتان را خراب کنید؛ با وقت تلف کردن با مواردی که تحت کنترلتان نیستند، با ناتوانی در عمل کردن بر اساس توانایی‌هایتان.

در زندگی هم مانند پوکر، شما با هر دستی می‌توانید برنده باشید

پرورش شخصیت تمام چیزی است که برای یک زندگی خوب لازم است.