بریده‌هایی از کتاب رواقی گری؛ فلسفه زیستن خردمندانه

سنکا می‌گوید: «شکوفایی که بدون هیچ آسیبی به دست آید، حتی در برابر یک ضربه هم دوام نمی‌آورد.» اما انسانی که بدبیاری‌های زیادی را از سر گذرانده است، «پوستش در اثر این رنج‌ها کلفت می‌شود.» این فرد تا سرحد مرگ مبارزه می‌کند و حتی اگر روی زانوهایش باشد باز هم مقاومت می‌کند. او هیچ‌وقت تسلیم نمی‌شود. رواقیون عاشق تشبیهات مربوط به ورزش کشتی بودند. به همین دلیل مارکوس آئورلیوس می‌گوید: «هنر زندگی کردن بیشتر به کشتی گرفتن شبیه است تا رقصیدن.» باید برای حمله‌های ناگهانی آماده باشیم. یک رقصنده هیچ‌گاه مورد حمله قرار نمی‌گیرد. او هیچ‌وقت مانند یک کشتی‌گیر در اثر بدبیاری تا مرز خفه شدن پیش نمی‌رود.

دایمون درون (یا بارقهٔ الهی) همچون یک دانه در دل همهٔ ما قرار گرفته تا همیشه این ظرفیت طبیعی برای تبدیل شدن به عالی‌ترین نسخهٔ خود را داشته باشیم. به عبارت دیگر این در طبیعت ماست که آن‌چه با آن دانهٔ الهی شروع شده را کامل کنیم و ظرفیت‌های انسانی‌مان را وارد زندگی کنیم. بنابراین برای این‌که با دایمون درون ارتباط خوبی بگیریم و هماهنگ با خود آیده‌آلمان زندگی کنیم باید تا جایی که می‌توانیم به آن سطح بالای بالقوهٔ خودمان نزدیک شویم.

هر سردرد فرصتی هست برای حرف زشت نزدن. هر آدم جذاب فرصتی است برای خودداری. هر آدم آزاردهنده فرصتی است برای صبوری، مهربانی و بخشندگی. هر موقعیت چالش‌برانگیز فرصتی است برای پشتکار و سخت‌کوشی.

رواقیون به پرورش این نظریه پرداختند که ما باید نگران بقیهٔ مردم باشیم، به دنبال شکوفایی آن‌ها باشیم و نوعی نزدیکی با بقیهٔ بشر احساس کنیم؛ با غریبه‌ها و حتی آن‌هایی که مخالف ما هستند همچون خویشاوندان، برادران و خواهران، عموها و خاله‌های خود رفتار کنید. ما همه شهروندان یک دنیا هستیم. این نزدیکی مشترک بنیان عشق و دوستی متقابل را شکل می‌دهد.

هدف نهایی زندگی خوش‌روانی است، یک زندگی شاد با جریانی آرام با کامیابی در نمایش لحظه به لحظه خودِ ایده‌آلتان شروع می‌شود.

رواقی‌گری هیچ ربطی به سرکوب یا پنهان کردن احساسات فرد ندارد. این فلسفه برعکس دربارهٔ پذیرش احساساتمان است، این که تفکر کنیم ببینیم چه چیزی باعث بروز آن‌ها شده است و برای بهتر شدن وضعیتمان بتوانیم این احساسات را به سمت دیگری هدایت کنیم.

در یونان به این بهترین نسخهٔ خود دایمون۹ درون می‌گویند، روان درونی یا بارقهٔ الهی. از نظر رواقیون و دیگر مکاتب فلسفهٔ باستان، هدف نهایی زندگی خوش‌روانی است، خوب شدن (eu) با دایمون درون خود (دایمون را با دیمون که روح شر است اشتباه نگیرید).

افرادی که رفتاری برخلاف اخلاق دارند دوست نشوید. اگر مجبورید، مواظب باشید تا سطح آن‌ها پایین نیایید. چون اگر همراهتان آدم کدری باشد، دوستانش هرکاری کنند در نهایت کمی کدر می‌شوند. صرف نظر از این که در ابتدا چقدر تمیز باشند. اپیکتتوس

به این صحبت مارکوس توجه کنید: «من همیشه حیرت‌زده می‌شوم از این‌که ما چقدر راحت خودمان را بیشتر از بقیه مردم دوست داریم ولی بااین‌حال همیشه به نظر دیگران بیشتر از برآوردهای خودمان اهمیت می‌دهیم... ما چقدر به نظر دیگران دربارهٔ خودمان اعتبار می‌دهیم و چقدر به نظرات خودمان کم‌توجهیم!»

ما با هیچ چیز وارد دنیا می‌شویم و با هیچ چیز می‌رویم.

واقعاً مهم نیست چه احساسی سر راهتان قرار می‌گیرد، برای من در بیشتر مواقع ترس است (دارم رویش کار می‌کنم)، برای شما ممکن است خشم، حرص، دلخوری یا غرور باشد. مشکل این احساسات صرف وجود داشتنشان نیست، آن‌ها ما را از پا در می‌آورند، به حدی که در پایان دقیقاً برعکس کاری که می‌خواستیم را انجام می‌دهیم

«وقتی فرزند یا همسرتان را می‌بوسید، به خودتان این جمله را یادآوری کنید؛ دارم یک موجود فانی را می‌بوسم.»

این فلسفه برعکس دربارهٔ پذیرش احساساتمان است، این که تفکر کنیم ببینیم چه چیزی باعث بروز آن‌ها شده است و برای بهتر شدن وضعیتمان بتوانیم این احساسات را به سمت دیگری هدایت کنیم. به عبارت دیگر این فلسفه دربارهٔ رها شدن ما از بردگی احساسات منفی است، هدف بیشتر رام کردن آن‌هاست تا خلاص شدن از چنگشان. تصور کنید احساسات قوی مانند گرگِ درون شما هستند؛ اگر آزاد شوند بسیار قوی هستند و می‌توانند شما را هر جا که دوست دارند دنبال خود بکشند. احساسات یک میل به کنش را در شما فعال می‌کنند.

چیزی که توهین را آزاردهنده می‌کند محتوای آن نیست بلکه تفسیر ما از این توهین‌ها مهم است.

اجازه نمی‌دهیم احساساتمان کنترل همه چیز را به دست بگیرند.

به همین دلیل باید با این نبردی که زندگی می‌نامند درگیر شویم و تمرین کنیم.

«اگر آزمون‌ها را با ذهنیتی آرام تحمل کنید، دیگر اثری از شدت و سختی آن‌ها نخواهد بود.» سنکا

«خوشبختی یعنی زندگی با یک جریان آرام.»

خوش‌روانی بیشتر به کیفیت کلی زندگی شخص اشاره دارد تا یک احساس موقت همچون خوشحالی.

شما تنها زمانی با دایمون خود خوب خواهید بود که کنش‌های لحظه به لحظه‌تان هماهنگ با خود ایده‌آلتان باشند.