بریده‌هایی از کتاب رواقی گری؛ فلسفه زیستن خردمندانه

اشتباه یک رفتار انسانی است. همه اشتباه می‌کنیم ولی فراموش می‌کنیم و وقتی دیگران همان اشتباه ما را تکرار می‌کنند عصبانی می‌شویم.

«هم‌نشینی ما خیلی شبیه یک طاق سنگی است. اگر سنگ‌ها حامی یکدیگر نباشند، طاق فرو می‌ریزد.»

در پوکر هم مانند زندگی، شما با هر دستی می‌توانید برنده باشید. مسلماً ترجیح می‌دهید برگ آس را داشته باشید و همسرتان سالم باشد ولی این‌ها دست شما نیست. چیزی که دست شماست، کنشتان در موقعیت پیش آمده است. وقتی دستتان معلوم شد، تنها می‌توانید چیزی را بپذیرید که دیگر امکان تغییرش وجود ندارد، دیگر نمی‌توانید در آرزوی یک دست بهتر باشید، فقط باید بهترین بازی‌تان را ارائه دهید.

باید این نصیحت اپیکتتوس را با تمام وجود بپذیریم: «دنبال این نباش که اتفاقات همان‌طوری که می‌پسندی رخ دهند بلکه آرزو کن اتفاقات به همان شکلی که باید رخ بدهند و زندگی تو همراه با آن‌ها به آرامی پیش برود.» درکش آسان است (ولی راحت نیست، در بخش ۲ تمرین‌های مختلفی از آن می‌بینیم).

رواقیون برای توضیح این مسئله از یک تشبیه فوق‌العاده استفاده می‌کنند. فرض کنید یک سگ قلاده‌اش به یک گاری در حال حرکت گیر کرده است. قلاده بلند است و سگ دو گزینه دارد؛ ۱. می‌تواند به آرامی دنبال گاری برود. در این حالت کنترلی روی مسیر ندارد اما می‌تواند از مسیر لذت ببرد و محیط اطراف را کشف کند. ۲. می‌تواند لجوجانه با تمام توانش در برابر حرکت گاری مقاومت کند و در نهایت پشت سر گاری کشیده شود. همچون اتفاقی که برای این سگ پیش آمد، در زندگی ما هم اتفاقات زیادی رخ می‌دهد که در کنترل ما نیست. ما یا می‌توانیم شرایط را بپذیریم و تلاش کنیم بهترین نتیجه را از آن بیرون بکشیم یا می‌توانیم مثل یک بچه لجبازی کرده و در نهایت گریه کنیم و به احساس بدبختی برسیم. انتخاب با ماست.

باید رفتارهای بافضیلتی داشته باشید چون کار درست همین است، نه به خاطر این‌که به نحوی از آن سود می‌برید. به دختری که مورد قلدری قرار گرفته کمک کنید چون کار درست همین است، نه به خاطر این بعداً احساس عالی خواهید داشت و شاید حتی با آن دختر قراری هم بگذارید.

تلاش کنید مناسب‌ترین کنش یا واکنش را نشان دهید و سعی کنید آدمی باشید که همیشه دغدغهٔ دیگران و کل طبیعت را دارد. به عبارت دیگر شخصیت خود را پرورش دهید،

یک نفر می‌تواند در آن واحد یک شاعر، سخنور و ژنرال باشد ولی در عین حال او تنها یک شخص است. به همین ترتیب فضیلت‌ها هم در یک مجموعهٔ واحد گرد هم می‌آیند

سخت‌ترین و متداول‌ترین چالشی که در زندگی روزانه با آن روبه‌رو می‌شویم، آدم‌های دیگر هستند. هر روز دست کم یک آدم آزاردهنده پیدا می‌شود که روی اعصاب شما راه می‌رود.

ما وقتی بالغ می‌شویم، متوجه می‌شویم که انجام کار درست و کمک به دیگران کارهایی هستند که باید انجام دهیم. این‌ها وظیفهٔ ما به عنوان انسان‌هایی باهوش، مسئول و پخته است، نه هیچ چیز دیگر. این کاری است که رهبران انجام می‌دهند، آن‌ها به دنبال دیده شدن یا نشان افتخار نیستند.

این‌که بیایید بگویید چه کارهای خوبی انجام داده‌اید رفتار بچگانه‌ای است

آدمی نباشید که وقتی کاری انجام می‌دهد از پشت بام آن را فریاد می‌زند. «خیلی راحت به سراغ کار بعدی بروید، درست مثل درخت انگوری که وقتی فصلش می‌رسد، انگورهای تازه‌ای تولید می‌کند.»

اگر ویژگی‌هایی همچون عدالت، خونسردی، شجاعت، خودفرمانی، مهربانی یا صبوری را پرورش دهید، زیبا می‌شوید. هیچ‌کس نمی‌تواند با فریب خودش به زیبایی حقیقی برسد.

چرا دارید این کتاب را می‌خوانید؟ با یاد گرفتن رواقی‌گری هیچ نشان افتخار یا جایزه‌ای به شما نمی‌دهند. هیچ‌کس اهمیتی نمی‌دهد شما چه کتاب‌هایی می‌خوانید یا از یک فلسفهٔ باستانی چه می‌دانید. خودتان هم این مسائل برایتان مهم نیست، چون این چیزها را برای خودتان می‌خوانید. چون می‌خواهید بهترینِ خودتان باشید. چون می‌خواهید بتوانید تعاملی مؤثر با چالش‌های زندگی داشته باشید. چون می‌خواهید یک زندگی شاد همراه با جریان آرام داشته باشید.

مسئلهٔ اصلی دوری از واکنش‌های احساسی عجولانه است

اگر تصمیم بگیرید به ناراحتی‌های جزئی هیچ واکنشی نشان ندهید، خیلی راحت دیگر اهمیتی نمی‌دهید. گویی اتفاقی رخ نداده است.

اگر بتوانید عجله را از کنش‌های خود دور کنید و خودفرمانی لازم را داشته باشید، به شخصی تبدیل می‌شوید که می‌تواند به چیزهایی نه بگوید که دیگران در برابرشان تسلیم می‌شوند و می‌تواند کارهایی را انجام دهد که دیگران از انجامشان می‌ترسند.

برداشت‌های احساسی ما در دنیای امروز زیان‌بخش هستند. اگر تنها به سراغ چیزهایی برویم که احساس خوبی به ما می‌دهند، در نهایت زندگی‌مان را با تماشای سریال و خوردن و خوابیدن تلف می‌کنیم.

برای رسیدن به زندگی خوب نیازی به هیچ عامل بیرونی نیست؛ نه ویلای کنار ساحل نیاز است، نه حلقه‌های الماس، نه ظروف چینی و کلاً نه هیچ‌چیز دیگری که جایی در ظرفیت طبیعی ندارد.

این رویدادها نیستند که ما را خوشبخت یا بیچاره می‌کنند بلکه تفسیر ما از این رویدادهاست که اهمیت دارد.