بریده‌هایی از کتاب دل شکستگی

نیچه نیرومندی و رواقی‌گریِ طبیعیِ حیوانات را ناشی از جهل آن‌ها به گذشته می‌داند. فیلسوف چنین می‌اندیشید که اگر یک گاو از همه‌ی اتفاقاتی باخبر بود که بر اجدادش رفته است، دیگر زندگی برایش ناممکن می‌شد. به همین قیاس این ایده را طرح کرد که چه‌بسا به این دلیل کودکان این‌قدر دوست‌داشتنی‌اند که بار خاطرات و حسرت‌هایی را به دوش نمی‌کشند که روحیه‌ی هر انسانی را پس از بیست‌و‌پنج سالگی به زوال می‌کشاند؛ برای خردسالان هنوز چندان اتفاقی نیفتاده است، و از همین رو به نظرشان امکان‌های زندگی بس بسیار بیشترند.

زندگی از جهات مختلف سرشار از خسران است؛ این تجربه‌ی فراگیرِ همه‌ی نسل بشر است ـ و اگر این واقعیت را به خاطر داشته باشیم می‌توانیم اندوهی را که در تنهایی تجربه می‌کنیم با مصیبت‌های بشریت به‌طور‌کلی پیوند بزنیم. دل‌های انسان‌ها مدام به شیوه‌های فراوانی از جانب واقعیت شکسته می‌شود. چنان‌که گویی جهان بر دل‌شکستگی بنا شده است؛ از همین رو، وقتی در عشق دست رد به سینه‌مان می‌زنند، صرفاً این نیست که دچار اندوهی در تنهایی خودمان شده باشیم، بلکه در مصیبت‌های بنیادینی با همه انسان‌ها شریک شده‌ایم که ناشی از وضع بشرند

هیچ انسانی نیست که وقتی از فاصله‌ی نزدیک‌تر بررسی شود موجودی نومیدکننده از آب در نیاید. هرکسی که با او وارد زندگی مشترک شویم در مقطعی معلوم می‌شود چقدر دیوانه‌کننده است، و گاهی اوقات آرزو خواهیم کرد کاش اصلاً به دنیا نیامده بود. آن معشوق جدید هر قدر هم جذابیت‌های جدید به شریک سابق زندگی‌مان ارائه کند، در‌نهایت در رابطه با او نیز با مجموعه‌ی کاملی از ویژگی‌های آزارنده‌ی جدید مواجه خواهد شد، که درنهایت به همان اندازه باعث سرخوردگی‌ای خواهد شد که در رابطه با ما تجربه کرده بود؛

وقتی عاشق کسی هستیم، با بدترین احوالاتمان، با نامنصفانه‌ترین اتهام‌هایمان و با آزارنده‌ترین توهین‌هایمان به خدمتش می‌رسیم. همیشه این معشوقمان است که بابت هر مشکل و معضلی در زندگی‌مان هدف انگشت اتهام ما قرار می‌گیرد؛ از او انتظار داریم همه‌ی حرف‌هایمان را بفهمد بی‌آنکه برایش توضیح دهیم؛ و او تنها کسی است که در برابر کوچک‌ترین خطاها یا سوءفهم‌هایش با خشم و اوقات‌تلخی واکنش نشان می‌دهیم.

بهترین راه فراموشی صرفاً گذر زمان نیست، بلکه به معنای دقیق‌تر اتفاقات و رویدادها است. برای اینکه خود را از چیزهایی در گذشته رها کنیم که گریبانمان را گرفته‌اند، باید اطمینان حاصل کنیم که می‌توانیم لایه‌ی ضخیمی از رویدادهای نو را بین خودمان و آن گذشته بکشیم؛ خلاصه اینکه نیاز داریم اتفاقات جدیدی در زندگی‌مان رخ دهند.

اگر در رابطه‌ای هستیم که دیگر عشقی در آن نیست، نباید تصور کنیم زندگی را باخته‌ایم، یا ناکام مانده‌ایم، بلکه صرفاً با تقدیری روبه‌رو شده‌ایم که بسیار معمول و فراگیر است، اما کمتر به زبان آمده است.

متأسفانه در قلمرو روابط، دست‌کم نیمی از افراد مسائل روان‌شناختیِ واکاوی‌نشده و فراوانی را وارد رابطه‌ها می‌کنند و حتی تحت تأثیر آن‌ها عاشق می‌شوند؛ مسائلی که باعث می‌شود به قدر کافی پیش‌بینی‌پذیر نباشند و به رابطه‌ی خود تعلق صحیح نداشته باشند. اغلب، عشقی که ظاهراً در جستجویش هستند دقیقاً همان عشقی است که در بلندمدت نمی‌توانند پذیرای آن باشند، زیرا حس می‌کنند برایشان ناآشنا است، تهدیدی برای سازوکارهای دفاعی‌شان است و استحقاق چنین عشقی را ندارند. نزاعی وجود دارد بین آنچه در حرف‌هایشان در‌موردِ شریک زندگی مطلوبشان می‌گویند، و چیزی که درواقع به لحاظ روان‌شناختی قادر به پذیرش آن هستند؛ نزاعی که درنهایت ما هستیم که بی‌خبر از همه جا قربانی‌اش می‌شویم.

وقتی می‌گوییم دلمان برایش تنگ شده است منظورمان در‌واقع این است که برای مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و تجربه‌های خوب دلتنگیم.

فقط تا حدّی گذشته را به یاد آوریم که عملاً به زندگی کنونی‌مان کمک کند. خاطرات تا جایی ارزشمندند که کمکمان می‌کنند نقشه‌هایی برای زندگی بریزیم و از خطا اجتناب کنیم؛ اما وقتی خاطرات موانعی می‌شوند بر سر راه زندگیِ بهتر، باید انرژی‌مان را صرف فراموشی کنیم.

اگر در رابطه‌ای هستیم که دیگر عشقی در آن نیست، نباید تصور کنیم زندگی را باخته‌ایم، یا ناکام مانده‌ایم، بلکه صرفاً با تقدیری روبه‌رو شده‌ایم که بسیار معمول و فراگیر است، اما کمتر به زبان آمده است.

متأسفانه عشقی که بزرگسالان به خردسالان ابراز می‌کنند اصلی‌ترین تجربه‌ی عشق است که عموم ما تجربه می‌کنیم ـ و این قابلیت که شریک زندگی‌ای قابل اتّکا و قانع باشیم تا حدّی مرتبط است با اتفاقات خوبی که هنگام زندگی با والدینمان در اوایل زندگی تجربه کرده‌ایم.

معنایی که به واقعیت‌ها و اتفاق‌ها می‌دهیم، عمدتاً از درون خودمان سرچشمه می‌گیرد.

یکی از عجیب‌ترین و ژرف‌ترین درس‌های دل‌شکستگی این است که درنهایت، درمی‌یابیم کانون تمرکز عشق ما درواقع یک فرد خاص نبوده است، بلکه مجموعه‌ای از خوبی‌ها بوده است که ـ خدا را شکر ـ ملک طلق یک فرد خاص نیستند، بلکه می‌توان آن‌ها را در بسیاری افراد دیگر هم یافت که می‌توانند شریک زندگی ما باشند؛ کسانی که به انتظارمان نشسته‌اند، تا زمانی که به قدر کافی قوی شده باشیم و آماده‌ی ملاقات آن‌ها باشیم.

باید فقط تا حدّی گذشته را به یاد آوریم که عملاً به زندگی کنونی‌مان کمک کند. خاطرات تا جایی ارزشمندند که کمکمان می‌کنند نقشه‌هایی برای زندگی بریزیم و از خطا اجتناب کنیم

هرکسی که مورد تحسین ماست، هرکسی که به نظرمان جذاب است روزی دلش شکسته است یا روزی دلش خواهد شکست. گرچه حس می‌کنیم که دل‌شکستگی‌مان ما را از باقی انسان‌ها جدا می‌کند، اما در نهان ما را به هم نزدیک‌تر می‌کند.

نگاه مرسوم این است که همه‌ی ما در عشق در جستجوی خوشبختی هستیم، اما آنچه به نظر می‌رسد در‌واقع در جستجویش هستیم افراد آشنا هستند ـ و همین باعث می‌شود نقشه‌هایمان برای رسیدن به خوشبختی به بن‌بست بخورد، زیرا همیشه هم با چیزی که واقعاً برایمان خوب است به قدر کافی آشنا نیستیم.

یکی از عجیب‌ترین و ژرف‌ترین درس‌های دل‌شکستگی این است که درنهایت، درمی‌یابیم کانون تمرکز عشق ما درواقع یک فرد خاص نبوده است، بلکه مجموعه‌ای از خوبی‌ها بوده است که ـ خدا را شکر ـ ملک طلق یک فرد خاص نیستند، بلکه می‌توان آن‌ها را در بسیاری افراد دیگر هم یافت که می‌توانند شریک زندگی ما باشند؛ کسانی که به انتظارمان نشسته‌اند، تا زمانی که به قدر کافی قوی شده باشیم و آماده‌ی ملاقات آن‌ها باشیم.

نیچه در حال طرح پرسشی ریشه‌ای و در‌عین‌حال بسیار سازنده بود: اصلاً فکر‌کردن به گذشته چه وجهی دارد؟ او جوابی دقیق به این سؤال داد: باید فقط تا حدّی گذشته را به یاد آوریم که عملاً به زندگی کنونی‌مان کمک کند. خاطرات تا جایی ارزشمندند که کمکمان می‌کنند نقشه‌هایی برای زندگی بریزیم و از خطا اجتناب کنیم؛ اما وقتی خاطرات موانعی می‌شوند بر سر راه زندگیِ بهتر، باید انرژی‌مان را صرف فراموشی کنیم. بهترین راه فراموشی صرفاً گذر زمان نیست، بلکه به معنای دقیق‌تر اتفاقات و رویدادها است. برای اینکه خود را از چیزهایی در گذشته رها کنیم که گریبانمان را گرفته‌اند، باید اطمینان حاصل کنیم که می‌توانیم لایه‌ی ضخیمی از رویدادهای نو را بین خودمان و آن گذشته بکشیم؛ خلاصه اینکه نیاز داریم اتفاقات جدیدی در زندگی‌مان رخ دهند.

نیچه نیرومندی و رواقی‌گریِ طبیعیِ حیوانات را ناشی از جهل آن‌ها به گذشته می‌داند. فیلسوف چنین می‌اندیشید که اگر یک گاو از همه‌ی اتفاقاتی باخبر بود که بر اجدادش رفته است، دیگر زندگی برایش ناممکن می‌شد. به همین قیاس این ایده را طرح کرد که چه‌بسا به این دلیل کودکان این‌قدر دوست‌داشتنی‌اند که بار خاطرات و حسرت‌هایی را به دوش نمی‌کشند که روحیه‌ی هر انسانی را پس از بیست‌و‌پنج سالگی به زوال می‌کشاند؛ برای خردسالان هنوز چندان اتفاقی نیفتاده است، و از همین رو به نظرشان امکان‌های زندگی بس بسیار بیشترند.

اگر در رابطه‌ای هستیم که دیگر عشقی در آن نیست، نباید تصور کنیم زندگی را باخته‌ایم، یا ناکام مانده‌ایم، بلکه صرفاً با تقدیری روبه‌رو شده‌ایم که بسیار معمول و فراگیر است، اما کمتر به زبان آمده است.