بریده‌هایی از کتاب ذهن فریبکار شما

منکران نظریهٔ تکامل هم از راهبرد مشابهی استفاده می‌کنند: منکرِ علم بودنِ هر نوع علم تاریخی می‌شوند. استدلال آن‌ها این است که چون در زمان پیدایش حیات هیچ‌کس نبوده تا شاهد وقوع آن باشد، پس ما نمی‌توانیم بدانیم واقعاً چه اتفاقی افتاده. یا چون نمی‌توانیم تکامل را در شرایط آزمایشگاهی بازتولید بکنیم، پس علم تکامل نمی‌تواند یک علم واقعی باشد. در حالی که با چنین رویکردی باید تمام علوم تاریخی از جمله زمین‌شناسی، ستاره‌شناسی و پزشکی قانونی را انکار کنیم

بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتد که کسی در مواجهه با اطلاعات ناسازگار با عقایدش، باوری را که از نظرش ارزشمند است به‌سادگی کنار بگذارد. در واقع پژوهش‌های روان‌شناسی اخیر نشان می‌دهد افراد، در مواجهه با چنین اطلاعاتی، با شدت بیش‌تری به باورهای اشتباه خود چنگ می‌زنند. - بنابراین بهتر است به جای تشکیک در باورهای آن‌ها، با ارائهٔ مثال‌ها یا قیاس‌هایی آن‌ها را ترغیب کنیم خودشان در جنبه‌های مختلف باورهایشان تردید کنند. بذر تفکر نقاد را بکارید و بعد به مرور زمان به رویش آن کمک کنید.

دانشمندان و متفکران بزرگ بیش‌تر مستعد خودفریبی هستند زیرا فروتنی خود را از دست می‌دهند. آخرین درسی که از عصب‌شناسی و روان‌شناسی انسان می‌آموزیم این است که فارغ از وسعت و عمق دانش خود، فروتن باشیم.

- تحقیقات نشان می‌دهد افراد به هنگام مواجهه با فردی که شخصیتی کاریزماتیک دارد ـ به ویژه اگر این فرد به اصطلاح «خودی» و جزو گروهی باشد که ما به آن تعلق داریم ـ تفکر نقاد خود را خاموش می‌کنند و در واقع ارادهٔ خود را به فرد کاریزماتیک واگذار می‌کنند. به همین ترتیب ممکن است یک فرد کاریزماتیک با خاموش کردن تفکر نقاد یک جمعیت، آن‌ها را هیپنوتیزم و مستعد تلقین‌پذیری کند.

- رکن دیگر تفکر نقاد، آگاهی از انگیزه‌ها است. ما وقتی یک میل یا آرزو، انگیزه‌بخشِ باورمان به نتیجه‌ای خاص باشد، در توجیه باورهای خود فوق‌العاده مهارت داریم. درک این انگیزه‌ها به شما برای شکستن ساختار این روند کمک می‌کند و این مهارت را به شما می‌دهد تا به نتایجی برسید که احتمال درستی آن‌ها بیش‌تر است، نه نتایجی که فقط دوست دارید درست باشند.

مثلاً، به دلیل پرسش جهت‌دار یک نفر برساخته شده‌اند. مثل این‌که کسی از شما بپرسد «موقع تصادف با اتومبیل مقابل چه‌قدر سرعت داشتید؟»؛ سؤالی که به صورت ضمنی سرعت زیاد شما در هنگام تصادف را القا می‌کند.

این عدم قطعیت به این معناست که همهٔ باورهای ما در معرض بازبینی قرار دارند. یعنی وقتی به داده‌هایی جدید، یا شاید روشی بهتر برای تفسیر داده‌ها می‌رسیم، باید آماده و پذیرای بازبینی چیزهایی باشیم که فکر می‌کردیم می‌دانیم.

- هدف علم، به‌طور خلاصه، هدایت ما به نتایجی است که واقعاً درست باشند نه نتایجی که فقط آرزو داریم درست باشند. با این حال، هر چه به نام علم عرضه می‌شود معتبر نیست. بعضی «علم» ها چنان دچار خطا و اشتباه است که آن را شبه‌علم می‌نامیم.

پتانسیل انسان برای خودفریبی آن چنان زیاد است که حتی افراد مجهز به مهارت‌های تفکر نقاد هم ممکن است دچار خودفریبی شوند. - این پتانسیل انسان برای خودفریبی اغلب، حتی نزد شک‌گرایان، به طرز فاحشی دست‌کم گرفته می‌شود. همهٔ ما تمایل داریم خودمان را موجوداتی منطقی بدانیم و همین، بزرگ‌ترین خودفریبی است. اگر تصورتان این باشد که سوگیری ندارید یا ممکن نیست مرتکب توجیه یک باور کاملاً اشتباه بشوید، همین سوگیری ممکن است همهٔ تلاش‌هایتان برای تفکر نقاد را به باد بدهد.

آگهی‌های تبلیغاتی و پیام‌های بازاریابی اغلب سعی در گمراه کردن ما و سوءاستفاده از خصوصیات روان‌شناختی انسان دارند.

وی همچنین دارای بورد تخصصی در زمینهٔ اختلال‌های عصبی عضلانی است که بخش مهمی از فعالیت‌های وی را شامل می‌شود. کار درمانی دکتر نوولا همهٔ انواع اختلال‌های عصبی را شامل می‌شود، اما بیش‌تر به سردردها و بیماری‌های اعصاب و عضلات می‌پردازد. دکتر نوولا، رئیس و یکی از مؤسسان انجمن شک‌اندیشی نیوانگلند است که یک موسسهٔ آموزشی غیرانتفاعی با هدف ارتقای درک عمومی از علم است.

ناخودآگاه: پردازش مغزی که بدون هشیاری و آگاهی رخ می‌دهد.:subconscious

در آموزش به کودکان هم باید به روند علم توجه کنیم نه این‌که پاسخ‌هایی رسمی و تأییدشده به آن‌ها بدهیم و از آن‌ها بخواهیم این پاسخ‌ها را حفظ کنند.

افراد معتقد به روندهای شبه‌علمی تصور می‌کنند که در حال انجام کاری علمی هستند ولی همگی نقطه ضعف مشترکی دارند: فاقد رویکرد شک‌گرایانه نسبت به ادعاهای خود هستند. آن‌ها مبهوت چیزی هستند که تصور می‌کنند کشف کرده‌اند و به جای تلاش برای اثبات نادرستی ایده‌هایشان، عزم خود را جزم می‌کنند تا درستی این ایده‌ها را ثابت کنند.

قلمروهای ناهمپوشان: اصطلاحی که استفن جی گولد برای توصیف فلسفه‌اش به کار برد. بر اساس این فلسفه، ایمان و علم مکاتب فکری مجزا و ناهمپوشان‌اند.

چیزی به اسم یقین متافیزیکی در علم وجود ندارد، بنابراین دانشمندان و متفکران نقاد باید با عدم‌قطعیت کنار بیایند

مغالطهٔ تخطئه: مغالطه‌ای که در آن یک ادعا را با نسبت دادن یک صفت به اصطلاح منفی به ادعاکننده، رد کنیم؛ زیر سوال بردن و تخطئهٔ فرد به جای خود ادعا.

- یکی دیگر از مغالطه‌های منطقی این است که آنچه را در حال حاضر قابل‌توضیح نیست پدیده‌ای توضیح‌ناپذیر بدانیم. از این مغالطه اغلب همراه با شکار نابهنجاری برای مغالطهٔ توسل به جهل استفاده می‌شود. در این مغالطه فرض می‌شود که دانش فعلی ما حد نهایی دانش بشر است و اگر چیزی را در حال حاضر ندانیم پس ناشناختنی است. از این مغالطه اغلب برای دفاع از باورهای ماورای طبیعی یا فراهنجار استفاده می‌شود.

- یک مغالطهٔ منطقی نزدیک به تخطئه، مغالطهٔ مسموم کردن چاه است. در این مغالطه شما به صورت مستقیم به خود شخص استدلال‌کننده حمله نمی‌کنید، بلکه سعی می‌کنید استدلال او را با گره زدن آن به چیز دیگری که مذموم یا منفور است، لکه‌دار کنید. - نمونهٔ کلاسیک این مغالطه، قانون گادوین نام دارد. این‌که موقع بحث دربارهٔ چیزی بگوییم «خب، آدولف هیتلر هم به چنین چیزی معتقد بود» و به صورتی ضمنی منظورمان این باشد که چون هیتلر هم چنین اعتقادی داشته پس این ادعا مذموم و در نتیجه اعتقاد به آن اشتباه است.

حافظهٔ انسان از نظر ظرفیت خام و آشنابودگی با چیزهایی که دیده‌ایم، به‌ویژه در زمینهٔ حافظهٔ بصری، به‌طرز شگفت‌آوری قدرتمند است، ولی از طرف دیگر محدودیت‌های زیادی دارد.