بریده‌هایی از کتاب یادداشت های زیرزمینی

باز هم به طور صریح و روشن تکرار می‌کنم که هر انسان عاقل و فهمیده‌ای در دوران ما ناچار است ترسو و برده باشد. این بسیار طبیعی و بدیهی است.

خسته، گیج و غمگین بودم. اما پشت این خستگی حقیقتی کورسو می‌زد. حقیقتی نفرت‌انگیز.

در این‌جا همه برده هستند و احساس همدردی در همه آن‌ها از مدت‌ها پیش مرده است.

بدیهی است که عادت کارهای عجیبی می‌کند، خدا می‌داند که عادت می‌تواند هرکسی را تغییر دهد.

آدم فقط وقتی به این‌جا می‌آید که مست باشد. اما اگر تو را در هر کجای دیگر دیده بودم و اگر تو مثل دیگران زندگی آبرومندانه‌ای داشتی شاید بیشتر مجذوب تو می‌شدم. شاید عاشقت می‌شدم. از یک نگاه تو خوشحال می‌شدم. بگذار فقط یک کلمه بگویم: «جلوی در خانه‌ات می‌نشستم و جلوی پایت زانو می‌زدم و از این‌که با تو هستم افتخار می‌کردم. حتی به خود اجازه نمی‌دادم که در مورد تو اندیشه ناپاک و آلوده‌ای داشته باشم. اما حالا و در این مکان، خوب می‌دانم که اگر یک سوت بزنم تو چه بخواهی چه نخواهی با من خواهی آمد. در مورد اراده تو هیچ‌گونه سئوالی نمی‌پرسم فقط اراده من مهم است.

من متوجه نشدم که او می‌خواهد احساسات خویش را پشت طنز و تمسخر پنهان کند. این‌گونه رفتار معمولاً تنها راه گریز است. راه گریزی برای همه افراد محجوب و مهربان که مورد خشونت واقع شده‌اند و تمایلی ندارند که احساسات واقعی خویش را نزد دیگران ابراز دارند. من باید از سکوت و عدم شرکت او در این گفتگو به احساسات درونی او پی می‌بردم، تنها راه گریز او متوسل شدن به شوخی و تمسخر بود.

انسان گاهی از شدت علاقه کسی را آزار می‌دهد.

آن‌ها نه‌تنها درکی از زندگی واقعی نداشتند بلکه مطالب عادی را هم نمی‌فهمیدند. به همین دلیل نیز همه آن‌ها برای من غیرقابل تحمل و عذاب‌آور بودند. آن‌ها بدیهیات را نیز چون خیالاتی ابلهانه درک می‌کردند. از همان سال‌های اول در فکر موفقیت بودند. مطالبی را که واقعیت داشت اما فراموش شده بود به مسخره می‌گرفتند. آن‌ها فقط در جستجوی موفقیت بودند و با این‌که بیش از شانزده سال نداشتند هدف‌شان یافتن یک کار دولتی بی‌دغدغه و مناسب بود. پیداست که این افکار از نادانی آن‌ها سرچشمه می‌گرفت. آن‌ها پیرو کسانی بودند که از کودکی دیده بودند.

تنها مطالعه موجب تسکین آلامم می‌شد، تنها پناهم کتاب بود. هیچ چیز دیگری در اطرافم نبود تا مورد احترامم باشد یا بتواند مرا به خود جذب کند.

سعی می‌کردم آنچه را که در درونم می‌جوشید با تأثیرات بیرونی خاموش و خفه کنم و در این میان کتاب بهترین گزینه بود.

من ترجیح می‌دهم مورد تمسخر واقع شوم اما وقتی گرسنه هستم تظاهر نکنم که سیرم.

آگاهی بسیار نوعی بیماری است، یک بیماری واقعی.

در خدمت دولت درآمدم تا چیزی برای خوردن داشته باشم، فقط به همین دلیل.

یک مرد عاقل جداً نمی‌تواند چیزی بشود، فقط احمق‌ها هستند که به جائی می‌رسند.

من بر این عقیده تأکید دارم که همه اعمال و کردار آدمی بر این اساس انجام می‌گیرد که فرد هر روز و به طور مدام به خویش ثابت کند که یک انسان است نه چیز دیگر.

تنها دستاورد تمدن برای بشریت افزایش تنوع افکار و ادراکات است. همین و بس.

هر بار که مرا می‌دید آهی عمیق و طولانی می‌کشید گویا می‌خواست عمق سقوط اخلاقی مرا اندازه بگیرد.

شاید می‌خواستم هرگونه ارتباطی را با دوران کودکی نفرت‌انگیزم قطع کنم. لعنت به آن مدرسه، و همه آن سالیان وحشتناک بندگی و بردگی اجباری و قانونی.

همان‌گونه که می‌دانیم فساد و تباهی ناشی از بی‌کاری عامل همه بدبختی‌هایی است که انسان خلق می‌کند.

به عبارت دیگر تمام این درد و رنج‌ها در وجود من نقش همان چاشنی یا سس خوب غذا را به عهده داشت.