بریده‌هایی از کتاب جامعه شناسی خودمانی

نکوهش مکن چرخ نیلوفری را برون کن ز سر باد و خیره سری را بری دان از افعال، چرخ برین را نشاید ز دانا نکوهش بری را چو تو خود کنی اختر خویش را بد مدار از فلک، چشم نیک اختری را

به خرج دادن احساسات فقط مربوط به امور اقتصادی و اداری و اجرایی‌مان نیست در امور اجتماعی‌مان هم همین طور است. هر دوره‌ای و به مناسبتی افکارمان راجع به همان شخصیت‌های خودمان سرد و گرم می‌شود؛ یک روز دکتر مصدق یک روز آیت‌الله‌کاشانی، یک روز این نفت را ملی می‌کند روز بعد به این نتیجه می‌رسیم کار اصلاً کار این طرف نبوده. خیابان‌ها را یکی پس از دیگری به‌نام این می‌کنیم، بعد به‌نام آن می‌کنیم. بروید ببینید این ملت ایتالیا موسولینی را با بدترین وضع، سر و ته اعدام کردند ولی به‌هرحال موسولینی جزئی از تاریخ ایتالیا بود و تاریخ را که نمی‌شود محو کرد. در بسیاری از میدان‌ها و خیابان‌ها هنوز مجسمهٔ موسولینی موجود است.

شما در جامعه‌ای زندگی می‌کنید که کلمهٔ نمی‌دانم و بلد نیستم کمتر از هر کلمهٔ دیگری به گوشتان می‌خورد.

به گزارش مورخ ۱۵ اسفند ۱۳۷۷ روزنامهٔ «جامعه» دقت کنید: «حضور غیرفعال پلیس در جاده‌ها و نقض قوانین و مقررات، نقص جاده‌ها و نقص وسایل نقلیه موجب شده است ایران مقام نخست تلفات حوادث رانندگی در جهان را به خود اختصاص دهد.» و اضافه می‌کند: در حالی که نرخ کشته‌شدگان حوادث جاده‌ای نسبت به هر ده‌هزار خودرو در سال ۷۶ برای ایران ۳۰ کشته بوده این رقم برای ژاپن ۱.۴، استرالیا ۱.۸ آلمان ۱.۵، مالزی ۵.۵ و فلیپین ۵.۳ نفر می‌باشد.

تا زور شنوی وجود دارد مطمئناً زورگویی هم به‌صورت طبیعی به دنبال آن خواهد آمد.

«زندگی مردم این مملکت عبارتست از سر تا پا یک رشته توطئه و یک سلسله پشت‌هم‌اندازی. فکر و ذکر هر ایرانی فقط متوجه این است که کاری را که وظیفه اوست انجام ندهد. ارباب، مواجب گماشته خود را نمی‌دهد و نوکر تا می‌تواند ارباب را سرکیسه می‌کند. از بالا گرفته تا پایین، در تمام مدارج و طبقات این ملت جز حقه‌بازی و کلاه‌برداری بی حد و حصر و بدبختانه علاج‌ناپذیر چیز دیگری دیده نمی‌شود و عجیب آن‌که این اوضاع دلپسند آنان است و تمامی افراد هر کس به سهم خود از آن بهره‌مند و برخوردار می‌شوند و این شیوه کار و طرز زندگی روی هم رفته از زحمت آنان می‌کاهد و به همین دلیل کمتر کسی حاضر به تغییر این وضع است.»

جان فدای نفس نادره مردانی باد که کم‌وبیش نگشتند به هر بیش‌وکمی

ترسم، زفرط شعبده چندان، خرت کنند تا داستان عشق وطن باورت کنند من، رفتم از چنین ره و دیدم سزای خویش بس کن تو، ورنه خاک وطن بر سرت کنند گیرم، زدست چون تو، نخیزد خیانتی خدمت مکن، که رنجه، به صد کیفرت کنند گر وا کند حصار قزل قلعه لب به گفت گوید چه پیش چشم تو، با همسرت کنند بر زنده باد گفتن این خلق خوش گریز دل برمنه که یک تنه در سنگرت کنند. پتک اوفتاده، در کف ضحاک و این گروه خواهان، که باز، کاوه آهنگرت کنند.

تقدیم به آنان که هرگز «حقیقت» را به پای «وجاهت» قربانی نکردند.

تقدیم به آنان که هرگز «حقیقت» را به پای «وجاهت» قربانی نکردند.

حقیقت‌گریزی و پنهانکاری ما در مجموع ما ایرانی‌ها علاقهٔ چندانی به روبرو شدن با حقایقی که به‌هر دلیلی مطابق میل و سلیقه‌مان نباشد نداریم. از بیماری صعب‌العلاجی که خدای ناکرده گریبان خود یا عزیزی از اطرافیانمان را گرفته تا معضلات و مشکلات اجتماعی‌مان ترجیح می‌دهیم در بهترین حالت با سکوت به‌آسانی از کنار آن بگذریم و به این منظور در حادترین شرایط حاکم با «انشاءالله» و «به امید خدا» و در اوج بی‌علاجی «هر چی خداوند مقدر کرده باشد»، صورت مسئله را پاک می‌کنیم؛ غافل از این‌که به استناد ده‌ها توصیهٔ مسلّم انجام این‌گونه امور را خداوند به‌عهده خود ما قرار داده و قرار هم نیست اگر کوشش در رفع معضل نکنیم خود بخود حل شود.

این تملق‌گویی و به‌قول آن ظریف «استملاق»!! واقعاً آفتی شده و افتاده به جان این مملکت.

جمعیت ۱۵ ساله و بالاتر کشور در سال ۸۵ حدوداً به پنجاه میلیون نفر خواهد رسید، یکبار دیگر این عدد را بیش خودتان مجسم کنید پنجاه میلیون نفر بالای ۱۵ سال! که درصد بالایی از آنها تحصیلات عالی می‌خواهند، و همگی کار، مسکن، ازدواج یا هزاران چیز دیگر.

بکند. در رأس سازمان تحت نفوذش هم علاقه‌ای به دانستن مشکلاتش نخواهد داشت چه رسد به آن‌که آنها را حل کند؛ تا به وجود مشکل اعتراف نداشته باشی که درصدد حلش بر نمیایی!

اشراف اراضی‌ی دهقانان را به‌زور گرفته‌اند و تمامی ثروت‌ها را برای خود برداشته‌اند نابرابری در تقسیم نعمت‌های دنیا را سرمنشأ ظلم و فساد تشخیص داد، و برای رفع آن به قیام برخاست، سی‌سال جنگید و آن‌قدر پا برهنه و گرسنه دور و برش را گرفت که قباد به‌ناچار با او از درِ سازش درآمد. اگر عدالتی در حداقلِ قبول مردم جامعه بود که کار مزدک این‌قدر بالا نمی‌گرفت.

اگر نخواهیم همه چیز را دوباره و چند باره تجربه کنیم باید تاریخ را جدی‌تر بگیریم. چه باور دارم بدون شناخت دیروز هرگز قادر نخواهیم بود امروز و فردای بهتری برای خود بسازیم.

ترسم، زفرط شعبده چندان، خرت کنند تا داستان عشق وطن باورت کنند من، رفتم از چنین ره و دیدم سزای خویش بس کن تو، ورنه خاک وطن بر سرت کنند گیرم، زدست چون تو، نخیزد خیانتی خدمت مکن، که رنجه، به صد کیفرت کنند گر وا کند حصار قزل قلعه لب به گفت گوید چه پیش چشم تو، با همسرت کنند بر زنده باد گفتن این خلق خوش گریز دل برمنه که یک تنه در سنگرت کنند. پتک اوفتاده، در کف ضحاک و این گروه خواهان، که باز، کاوه آهنگرت کنند.

یادمان باشد همیشه از شعارهای یک مخالف حکومت و به گفتهٔ فرنگی‌ها «اپوزیسیون» است که می‌توان به کاستی‌های آن حکومت پی برد. ببینید در ایران امروز هرکس می‌خواهد شعار قشنگ بدهد و مورد توجه قرار گیرد بلافاصله سراغ «عدالت» می‌رود، حتی آنهایی که اولِ کارْ خود مروّج بی‌عدالتی‌ها بودند.