بریده‌هایی از کتاب ارتباط بدون خشونت، زبان زندگی

وحشت‌هایی که تا کنون شاهد آن بوده‌ایم و پس از این شاهد خواهیم بود نشانهٔ زیاد شدن انسان‌های آشوب‌گر، سرکش و نافرمان، در دنیا نیست بلکه بالعکس تعداد افراد مطیع و فرمان‌بردار رو به افزایش است.»

خیلی وقت‌ها فکر می‌کنم اگر روزی قدرت رو به افزایش تکنیک‌های مخرب سبب نابودی نوع انسان شود دلیل و علت آن نه شقاوت و بیرحمی است، نه خشم و تنفر و نه حتی انتقام و تلافی‌ای که نتیجهٔ چنین احساس‌هایی است. .... بلکه حرف‌شنوی، مسئولیت‌گریزی انسان‌های مدرن، و اطاعت چاپلوسانهٔ ما از هر فرمان، دلیل این نابودی است.

من به این سادگی‌ها نمی‌ترسم. نه به خاطر آنکه شجاع هستم بلکه به این دلیل که می‌دانم با انسان طرفم. پس باید با تمام قدرت تلاش کنم تا هر آنچه را که هرکس انجام می‌دهد، بفهمم. همان‌طور که امروز صبح رفتار خشن و فریاد افسر جوان گشتاپو مرا خشمگین نکرد. حتی برعکس محبت حقیقی را حس کردم و می‌خواستم بپرسم: «آیا دوران کودکی تلخی داشته‌ای؟ آیا همسرت ترکت کرده است؟» بله، او آسیب دیده و طرد شده بود. من می‌بایست او را دوست داشته باشم تا بتوانم در اولین فرصت درمان او را شروع کنم. زیرا می‌دانم مردان جوان و درمانده‌ای چون او به سرعت خصوصیات انسانی خود را از دست می‌دهند و بسیار خطرناک می‌شوند.

در هندوستان الگویی باستانی برای زندگی بدون‌خشونت به نام اهیمسا وجود دارد، که هستهٔ مرکزی بدون‌خشونت است. اهیمسا معمولاً بدون‌خشونت تعریف می‌شود، اگرچه معنای آن از اعتراضات صلح‌آمیز مهاتما گاندی تا تکریم زندگی آلبرت شوایتزر بسط می‌یابد. "آسیب نرسان" می‌تواند اولین اصل اساسی اهیمسا باشد.

بدون‌خشونت یعنی به خیر درونتان اجازه دهید که ظاهر شود. به‌جای نگرش‌های خودمحوری و خودخواهی، حرص، تنفر، تعصّب، شک و پرخاشگری که معمولاً بر تفکر ما مسلط اند؛ تحت سلطهٔ عشق، احترام، درک، قدردانی، محبت و توجه به دیگران باشید.

به هر حال، نتیجهٔ اقدام تنبیهی ندامت و یادگیری نیست بلکه انزجار، دشمنی و مقاومت نسبت به رفتارهای مورد نظر ما است.

نیت استفادهٔ حمایتی از قدرت، جلوگیری از آسیب و بی‌عدالتی است. نیت استفادهٔ تنبیهی از قدرت، آزار دیگری به خاطر رفتار نامناسب او است. وقتی از دویدن بچه‌ای به وسط خیابان جلوگیری می‌کنیم تا به او آسیبی نرسد، از قدرت حمایتگر استفاده کرده‌ایم. اما استفادهٔ تنبیهی از قدرت، اغلب با آسیب‌های جسمانی یا روانی همراه است. مانند کتک زدن بچه یا ملامت کردن او یا گفتن جمله‌ای مانند: «چطور می‌توانی این‌قدر احمق باشی! باید از خودت خجالت بکشی!»

به هر حال در برخی موقعیت‌ها، فرصت چنین گفتگویی وجود ندارد و ممکن است استفاده از قدرت برای حمایت از زندگی یا حقوق فردی لازم شود. مثلاً یک طرف به برقراری ارتباط تمایل ندارد یا خطری قریب‌الوقوع فرصتِ ایجاد ارتباط را نمی‌دهد. در چنین موقعیت‌هایی شاید نیاز باشد به قدرت متوسل شویم. اگر می‌خواهیم چنین کنیم، ان. وی. سی از ما می‌خواهد تا بین استفاده‌های حمایتی و تنبیهی از قدرت تمایز قائل شویم.

با اینکه بارها و بارها شاهد بوده‌ام وقتی فردی با کسی ارتباط دارد و به او همدلانه گوش می‌کند می‌تواند تأثیرات فلج کنندهٔ دردهای روانی را پشت سر بگذارد، هنوز هم از قدرت همدلی تعجب می‌کنم. برای گوش دادن و همدلی کردن نیازی به انواع آموزش‌های روان‌درمانی نداریم. برای همدلی کردن ضروری است از آنچه درون فرد می‌گذرد، یعنی احساس‌ها و نیازهای منحصربه‌فردی که در همان لحظه تجربه می‌کند، آگاه شویم.

آنچه شنونده را کسل می‌کند گوینده را نیز کسل می‌کند.

آنچه شنونده را کسل می‌کند گوینده را نیز کسل می‌کند.

وقتی ما ارتباط‌مان را با علتِ بیانِ کلماتِ گوینده یعنی احساس‌ها، نیازها و تقاضاهای او از دست بدهیم، سرزندگی گفتگو از بین می‌رود. اینکه مردم بدون آگاهی از آنچه احساس می‌کنند، نیاز دارند یا تقاضا می‌کنند صحبت کنند، بسیار متداول است. به‌جای تبادل انرژی زندگی با انسانی دیگر، خود را سطل آشغالی برای کلمه‌های آنها می‌یابیم.

وقتی ما به احساس‌ها و نیازهای طرف مقابل گوش می‌کنیم دیگر او را هیولا نمی‌بینیم.

«به یاد داری گفتی که هرگز با "اما" به صورت آدم عصبی نزنید؟ نزدیک بود با او شروع به بحث کنم و بگویم، "اما اتاق ندارم"، که شوخی تو یادم آمد. فقط به خاطر تجربهٔ هفتهٔ قبلم توانستم خودم را کنترل کنم، که وقتی با مادرم مشاجره می‌کردم گفت: "وقتی هرچه می‌گویم با اما پاسخ می‌دهی دلم می‌خواهد تو را بکشم!" اگر مادرم به خاطر استفاده از این کلمه این‌قدر عصبانی می‌شود که می‌تواند مرا بکشد، اگر به این مرد که سر من فریاد می‌کشد بگویم "اما اتاق ندارم!" حتماً گلویم را خواهد برید.»

برچسب زدن به افراد زمینه را آماده می‌کند تا آنها همان‌طور که برچسب می‌گوید رفتار کنند؛ و ما هم هر آنچه را انجام می‌دهند، تأییدی بر تشخیص‌مان بدانیم.

بیان تقاضای واقعی، نیازمند آگاهی از اهداف هم هست. اگر هدف‌مان فقط تغییر دیگران و تغییر رفتار آنها یا باز کردن راه خودمان است، ان. وی. سی. ابزار مناسبی نیست. این فرایند برای افرادی طراحی شده است که دوست دارند دیگران تغییر کنند و پاسخ مثبت دهند اما به شرط آنکه فقط از روی تمایل و محبت بخواهند چنین کنند. هدف ان. وی. سی. ایجاد شیوهٔ ارتباط بر اساس صداقت و همدلی است. وقتی دیگران اعتماد کنند که ما پیش از هر چیز به کیفیت ارتباط متعهد هستیم و انتظار داریم این فرایند نیازهای همه را ارضا کند، آنگاه می‌توانند اعتماد کنند که تقاضاهای ما تقاضاهای حقیقی است و نه درخواست‌های آمرانهٔ استتار شده.

وقتی طرف مقابل در گذشته به تقاضاهای ما پاسخ نداده باشد و ما او را سرزنش، تنبیه یا «غرق بار گناه» , کرده باشیم به احتمال زیاد حالا تقاضاهای ما را فقط به صورت درخواست آمرانه می‌شنود.

من یادگرفتم برای درک بهتر احساس‌ها خوب گوش کنم، نیازهایم را بیان کنم، و جواب‌هایی را که هرگز نمی‌خواستم حتی بشنوم، بپذیرم. فهمیدم که قرار نیست همیشه همدیگر را خوشحال کنیم.

چگونه یک تقاضا را از یک درخواست آمرانه تشخیص دهیم: وقتی تقاضای گوینده اجابت نمی‌شود، واکنش او را مشاهده کنید. یک درخواست آمرانه تقاضایی است که بعداً گوینده، مخاطب را مورد انتقاد یا قضاوت قرار دهد.

در مرحلهٔ سوم، آزادی عاطفی، ما به نیازهای دیگران از روی محبت پاسخ می‌دهیم نه از روی ترس، گناه و یا شرم. بنابراین اعمال و رفتار ما برای خودمان و طرف مقابل راضی‌کننده خواهد بود. ما مسئولیت کامل نیات و اعمال خودمان را می‌پذیریم بدون اینکه در مقابل احساس‌های دیگران مسئولیتی بپذیریم. در این مرحله آگاهیم که نمی‌توانیم تحقق نیازهای‌مان را به عهدهٔ دیگران بگذاریم.