بریده‌هایی از کتاب سرنوشت انسان: برزخ و نفخه صور (به انضمام مباحث رجعت)

اصل صله رحم و رسیدگی و سرزدن و هدیه دادن و احسان به فامیل و خویشان برای بعد از مرگ است. هرچند زمان زیادی از فوت آنان گذشته باشد.

کسانی که فامیل نزدیکی از آن‌ها از دنیا می‌رود، پدر و مادر و همسر... باید خیلی حواسشان را جمع کنند. مبادا فکر کنند با مرگ صله رحم و حق فامیلی به پایان رسید. خیر، اتفاقاً از مصادیق صله رحم ارتباط با رحم پس از مرگ است. آن‌ها به این ارتباط خیلی نیاز دارند و باید به هر شکل خیرات و هدایا برایشان فرستاد.

از امام (ع) سؤال شد: هدایا و اعمال خیری که برای میت می‌فرستیم، نمازی، روزه‌ای، حجی، صدقه‌ای، خیراتی، اگر آن متوفی از اهل عذاب باشد آیا نفعی به حالش دارد و آن طرف به دردش می‌خورد؟ حضرت فرمودند: «یُخَفَّفُ عَنْهُ بَعْضُ ما هُوَ فیه؛ باعث تخفیف عذاب او می‌شود.»

ملاقات اموات با زنده‌ها غالباً یک طرفه است، یعنی اموات فامیل و دوست و خانواده و فرزندان را می‌بینند، ولی معمولاً زنده‌ها خبردار نمی‌شوند که روح میتشان با بدن مثالی آمده است. البته ممکن است وقتی که روح میت می‌آید، از این طرف هم شخصی که در خواب است و به نوعی از دنیا و اشتغالات آن، انقطاع پیدا کرده و به عبارت دیگر در یک مرگ خفیف به سر می‌برد و با فرض صلاحیت روحی بتواند میت را با بدن برزخی و مثالی ببیند و آن وقت ملاقات طرفینی صورت می‌گیرد و دو روح، یکی روح میت و دیگری روح شخص خواب ببیننده که او هم به گونه‌ای متوفی است، با بدن‌های مثالی همدیگر را بینند و پس از این‌که از خواب بیدار شد یادش باشد و بگوید من فلانی را در خواب دیدم.

آمدن انسان برزخی به طرف دنیا و نزدیکان و خویشان همان اراده و توجه برای حضور در فلان مکان و نزد فلان شخص است و این اراده و توجه به سرعتی همانند یک پرواز بسیار سریع انجام می‌گیرد.

عالم برزخ با عالم دنیا اصلاً فاصله مکانی ندارد که برای آمدن احتیاج به حرکت مکانی و طی مسافت باشد، بلکه وقتی خداوند اجازه داد و شخص میت لیاقت آمدن را داشت، به صرف اراده و خواست و توجه، حضور تحقق پیدا می‌کند.

راوی از امام کاظم (ع) می‌پرسد: «یَزُورُ الْمُؤْمِنُ اَهْلَهُ؟؛ آیا مؤمن با اهلش دیدار می‌کند؟» حضرت فرمود: بله. می‌پرسد: هرچند وقت یک‌بار می‌آید؟ امام می‌فرماید: عَلی قَدْرِ فَضائِلِهِمْ، مِنْهُمْ مَنْ یَزُورُ فی کُلِّ یوْمٍ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَزُورُ فِی کُلِّ یَؤْمَینِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَزُورُ فِی کُلِّ ثَلاثَهِ اَیّامِ … اَدْناهُمْ مَنْزِلَهً یَزُورُ کُلَّ جُمُعَهِ؛ به اندازه فضائلشان. برخی از آنان‌ها هر روز دیدار می‌کنند، برخی هر دو روز یک‌بار، و برخی در هر سه روز یک‌ بار... کمترینشان در هر جمعه دیدار می‌کند. پس زمان آمدن بسته به میدان آ‌زادی و سعه وجودی و درجه و منزلت او در بهشت است. و البته قدر مسلم یک‌بار در هفته است.

برخی افراد هر جمعه به دیدار خانواده خود می‌آیند و برخی به اندازه شایستگی کردارشان.

مؤمن خانواده‌اش را دیدار می‌کند و آنچه را دوست می‌دارد می‌بیند و آنچه برای او ناخوشایند است از او پنهان داشته می‌شود و کافر نیز اهل و خانواده‌اش را دیدار می‌کند و آنچه ناخوشایند اوست می‌بیند و آنچه محبوب اوست، از او پنهان داشته می‌شود.

روح میت با بدن مثالی و برزخی به نزد آشنایان و فامیل برود و با آنان ملاقات کند و به خانواده و بچه‌ها سر بزند. در اصل این آمدن و سر زدن جای تردید نیست و در این‌باره روایات متعددی داریم. اما این‌که چه زمانی می‌آیند، به درجه و مقام شخص متوفی بستگی دارد. هرچه درجه‌اش در آخرت بالاتر و مقامش در برزخ برتر باشد، آزادتر و در سر زدن به خویشان بیشتر به او اجازه می‌دهند.

اگر میخی یا سنگی در کفش باشد، روح خبر دارد، هرچند دیدن با چشم سر نیست. ائمه (ع) هم از نیتّ‌ها و باطن‌ها خبر دارند. از افکار هم خبر دارند. این معلوم می‌شود دیدن با چشم سر نیست.

ما هر کاری می‌کنیم امام می‌داند.

ارواح اموات به چهار صورت می‌توانند با عالم دنیا با دوستان و آشنایان و نزدیکانشان ارتباط برقرار کنند. ۱ اشراف و اطلاع از زنده‌ها و احیانا هدایت و راهنمایی آن‌ها. ۲ ‌دیدار و ملاقات با بستگان و نزدیکان و سر زدن به آن‌ها. ۳ بهره‌گیری از خیرات و هدایای زندگان. ۴ ارتباط با قبور و انس با زائران قبرشان.

سیر ما سیر الی الله است و توقف ندارد. پس از مرگ روحِ بلاتکلیف و سرگردان که همین‌طور متوقف باشد نداریم، بلکه سیر روح یا به سمت رحمت و اسماء جمال است و یا به سوی غضب و قهر خداوند

برزخ برای اولیای خدا بیش از سه روز نیست.

گذر زمان در برزخ نسبت به افراد فرق می‌کند. اگر کسی در بهشت برزخی باشد، گذر زمان را هر قدر هم طولانی باشد، حس نمی‌کند. ولی اگر در جهنم باشد، هر ساعتی را قرنی می‌بیند.

آتش دنیا اصلاً قابل مقایسه با آن طرف نیست. اگر اهل جهنم و آتش را در آتش دنیا بیاورند اینجا می‌گیرند می‌خوابند؛ چرا که آتش دنیا در مقابل آتش جهنم سرد است.

مؤمنان در بهشت برزخی با این لذت‌ها در خوشی و سرور هستند و اصلاً مرور زمان را تا قیامت حس نمی‌کنند، ولی از آن طرف کفار در جایگاه‌های جهنمی خود و یا در برهوت معذّب‌اند و هر لحظه جهنم بر آن‌ها همانند سال و قرنی می‌گذرد.

روز قیامت یک عده‌ای دور امام حسین (ع) پروانه‌وار می‌چرخند و محو جمال ایشان هستند، به طوری که وقتی بهشت آماده می‌شود، آن‌ها توجهی به بهشت ندارند و دور کسی جمع شده‌اند که بهشت به نور او روشن می‌گردد. این‌ها صاحبان بهشت را گیر آورده‌اند که لذتش قابل مقایسه با بهشت حور و قصور و سیب و گلابی نیست.

مادر یکی از شهدای جنگ که چند شبی کنار قبر فرزند شهیدش می‌رفته، یک‌بار در رؤیای صادقه‌ای می‌بیند که تمامی شهدای آن قبرستان آماده مسافرت‌اند. می‌پرسد: کجا می‌روید؟ فرزند شهیدش می‌گوید: مادر به زیارت حضرت امیر (ع) می‌روند و صبح برمی‌گردند. می‌پرسد: مگر شما نمی‌روی؟ می‌گوید: نه؛ چون شما میهمان من هستی. به احترام شما می‌مانم. این مادر شهید وقتی از خواب بلند می‌شود، دیگر شب‌ها در کنار قبر فرزند شهیدش نمی‌ماند. همین‌که عصر می‌شود برمی‌گردد. از ایشان پرسیده بودند: چطور شد دیگر شب‌ها نمی‌روید؟ گفته بود: سزاوار نیست فرزندم به خاطر حضور من در قبرستان، از فیض زیارت حضرت امیر (ع) محروم بماند.