بهترین کتاب‌ها برای نوجوانان ۱۴ تا ۱۶ ساله

این داستان دیستوپیایی درباره‌ی پسری نوجوان به نام یوناس است که در جامعه‌ای ظاهراً آرام زندگی می‌کند که در آن هیچ دردی وجود ندارد، همه‌چیز با قوانین سخت و دقیق کنترل می‌شود و افراد از احساسات و رنگ‌ها محروم هستند. او طی مراسمی به عنوان دریافت‌کننده‌ی خاطرات انتخاب می‌شود و می‌تواند تمام خاطرات جامعه‌ی گذشته مثل شادی، غم و جنگ را در خود ذخیره کند. این تجربه به او می‌فهماند زندگی بدون انتخاب، احساسات، درد و آزادی ناقص است. پیام این داستان اهمیت آزادی، انتخاب فردی، احساسات انسانی، شجاعت، مسئولیت اخلاقی و معنای حافظه‌ی تاریخی است. این مفاهیم فلسفی و اخلاقی کتاب را مناسب برای سن ۱۶ سال می‌کند با این تذکر که شاید نوجوان برای درک این مفاهیم و تحلیل جامعه نیاز به همراهی والدین یا معلمان داشته باشند.

این رمان تخیلی، تاریخی و اجتماعی در تابستان ۱۹۶۲ یعنی دوره‌ی بحران موشکی کوبا می‌گذرد. ایالات متحده در خطر حمله‌ی هسته‌ای قرار دارد و پسری یازده‌ساله به نام اسکات تنها کسی است که در محله‌اش پناهگاه اتمی ساخته و در عین حال توسط دیگران مسخره شده است. وقتی حمله آغاز می‌شود همسایگان به آنجا هجوم می‌برند و وضعیت را بحرانی می‌کنند؛ زیرا فضا، غذا و اکسیژن کم است. این رمان درباره‌ی اضطراب در برابر تهدیدهای جهانی، نکوهش جنگ و اهمیت روابط انسانی در وضعیت بحرانی است. مضمون جنگ و اضطراب ناشی از آن، رمان را مناسب برای سن ۱۵ تا ۱۶ سال می‌کند.

این رمان واقع‌گرایانه‌ی اجتماعی درباره‌ی پسری به نام آگوست است که با اختلال ژنتیکی نادر در صورت متولد شده و تا پیش از ورود به مدرسه، در خانه تحصیل می‌کرده است. با ورود به مدرسه با نگاه‌های عجیب، ترس و بعضاً تحقیر هم‌کلاسی‌هایش روبه‌رو می‌شود. این داستان از چند دیدگاه روایت می‌شود تا نشان دهد دیگران چطور موضوع را می‌بینند. در طول داستان آگوست کم‌کم می‌تواند دیگران را متقاعد کند که شخصیت مهم‌تر از صورت و ظاهر است. این کتاب با پیام پذیرش تفاوت‌ها، اهمیت همدلی، ارزش دوستی و مقاومت در برابر قضاوت‌های سطحی و با زبان روان و ساده‌ی خود مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است.

این داستان واقع‌گرایانه و روان‌شناختی درباره‌ی پسری نوجوان به یون جه است که اختلال عصبی نادری دارد. او احساسات را به شکل طبیعی تجربه نمی‌کند به همین دلیل رفتارهای اجتماعی و واکنش‌هایش به رویدادهای احساسی بسیار متفاوت است. او در طول داستان و به کمک هم‌کلاسی‌های خود می‌تواند ارتباطات انسانی و همدلی را تجربه کند و یاد می‌گیرد چطور رفتارهایش را با دیگران هماهنگ کند. پیام این کتاب، پذیرش تفاوت‌های فردی، اهمیت همدلی، دوستی و حمایت و چگونگی رشد شخصیتی است. مفاهیم روان‌شناختی کتاب آن را مناسب سن ۱۵ تا ۱۶ سال می‌کند.

رمانی روان‌شناختی و اجتماعی درباره‌ی دختری نوجوان به نام ملیندا است که در آغاز سال تحصیلی در دبیرستان احساس تنهایی و طرد می‌کند. علت این وضعیت اتفاق خشونت‌آمیز جنسی است که برای ملیندا افتاده اما او هنوز جرئت نکرده درباره‌ی آن با کسی حرف بزند. سکوت او باعث انزوا، افسردگی، کاهش اعتمادبه‌نفس و مشکلات تحصیلی می‌شود؛ اما سرگرمی‌اش با هنر و تعامل با معلم هنرش به‌تدریج به او کمک می‌کند سکوتش را بشکند و خود را بازیابد. این رمان درباره‌ی اثرات سکوت در برابر خشونت جنسی، شجاعت بیان حقیقت و اهمیت همدلی و حمایت اجتماعی است. محتوای این رمان آن را مناسب برای سن ۱۵ تا ۱۶ سال می‌کند.

این داستان اجتماعی درباره‌ی خانواده‌ای است که به انگلستان پناهنده شده‌اند. پسر خانواده یعنی فمی در مدرسه با گروهی از پسران بزرگ‌تر از خودش دوست می‌شود که او را درگیر گروه‌های خلاف‌کار می‌کند. فمی برای پنهان نگه‌داشتن این روابط شروع به دروغ‌گفتن به خانواده می‌کند. این دروغ‌ها به‌مرور تبدیل به زنجیره‌ای از مشکلات می‌شوند به‌ویژه که پرونده‌ی پناهندگی این خانواده هنوز مشخص نشده است. تمرکز داستان بر اهمیت راست‌گویی، مسئولیت‌پذیری، پیامدهای دروغ‌گویی و چالش‌های پناهندگان در جامعه‌ی جدید است. این داستان با زبان ساده و روان خود و مفاهیم آموزنده مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است.

داستانی با موضوع روان‌شناسی کودک و با محوریت پسری یازده‌ساله به نام برادلی چاکرز است که در مدرسه رفتارهای چالش‌برانگیز دارد و همیشه ته کلاس، ردیف آخر، صندلی آخر می‌نشیند. او هم دروغ می‌گوید و هم از دیگران فاصله می‌گیرد؛ زیرا احساس می‌کند دوست‌داشتنی نیست. برادلی با کمک مشاور مدرسه به‌تدریج یاد می‌گیرد که با ترس‌هایش روبه‌رو شود و با هم‌کلاسی‌هایش روابط دوستانه برقرار کند. پیام این کتاب اهمیت اعتماد‌به‌نفس در کودکان و نوجوانان، مقابله با اضطراب اجتماعی و رشد خودآگاهی در آن‌هاست. کتاب مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است و به تقویت مهارت‌های اجتماعی و خودشناسی در آن‌ها در این سنین کمک می‌کند. مطالعه‌ی آن به معلمان و مشاوران مدرسه هم پیشنهاد می‌شود.

این داستان روان‌شناسی و اجتماعی درباره‌ی پسر کلاس هفتمی محبوب و ورزشکار به نام جان کوگان است که در مدرسه شهرت زیادی دارد. او اوقاتش را به ورزش، رقابت و دست‌انداختن دیگران می‌گذراند؛ به همین دلیل به او خروس جنگی می‌گویند. ورود پسر جدیدی به مدرسه که او را تحویل نمی‌گیرد جان را به این نقطه می‌رساند که رفتارهای خودخواهانه و پرخاشگرانه می‌تواند روابط را تحت تأثیر قرار دهد. جان با چالش‌های دوستی، همدلی و شناخت بهتر احساسات خود روبه‌رو می‌شود و یاد می‌گیرد که باید با احترام و توجه به دیگران زندگی کند. پیام این کتاب رشد عاطفی و اجتماعی، خودشناسی و تغییر و به‌طور کلی، چالش‌های نوجوانی است. کتاب مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است.

این مجموعه‌ی فانتزی و حماسی با الهام از منابع باستانی ایران و شاهنامه نوشته شده است و در آن شخصیت‌های اسطوره‌ای و تاریخی ایرانی در موقعیت‌های مختلف قرار گرفته‌اند. این مجموعه شش جلد دارد و داستان حول محور نامیرایی شش هزار ساله به نام اشوزدنگهه می‌چرخد که در دوران مختلف تاریخ ایران زندگی پرماجرایی را می‌گذراند. این مجموعه نوجوانان را با اسطوره‌های ایرانی آشنا می‌کند و مناسب سن ۱۵ تا ۱۶ سال است.

این رمان فانتزی و رمانتیک درباره‌ی دختری به نام آلساندرا است که از کودکی یاد گرفته برای اینکه به خواسته‌اش برسد باهوش، حیله‌گر و بی‌رحم باشد. او تصمیم می‌گیرد با تکیه بر جسارت خود با پادشاه مقتدر سایه‌ها ازدواج کند، او را بکشد و قدرت را به دست گیرد؛ اما رابطه‌ای میان آ‌ن‌ها شکل می‌گیرد که به‌مرور نقشه‌ی قتل را در ذهن آلساندرا محو و درگیر کشمکش‌های درونی درباره‌ی عشق و نقص‌های اخلاقی انسان می‌کند. او باید بین جاه‌طلبی و احساساتی که اولین بار تجربه می‌کند دست به انتخاب بزند. این رمان با موضوع ماهیت قدرت و اخلاق، اعتماد در روابط و چیستی عشق مناسب برای سن ۱۶ سال است.

این رمان فانتزی، ماجراجویانه و اسطوره‌ای در سرزمینی می‌گذرد که طوفان‌های مرگبار و جنگ‌های داخلی زندگی مردم را تهدید می‌کند؛ زیرا خدای دریاها آن‌ها را نفرین کرده است. برای آرام‌کردن خشم او هر سال دختری زیبا را به دریا می‌فرستند. مینا دختری است که خانواده‌ی او متأثر از این موضوع شده‌اند؛ زیرا معشوق برادرش برای آن سال انتخاب شده است. او خود را به دریا می‌افکند تا به قلمرو خدای دریا برود. آنجا متوجه می‌شود خدای دریا خواب است و شروع به تلاش برای بیدارکردن او و توقف طوفان‌ها می‌کند. مخاطب این رمان، نوجوانان علاقه‌مند به ماجراجویی‌های فانتزی است و رمان مناسب برای سن ۱۵ تا ۱۶ سال است.

این مجموعه یکی از انتخاب‌های جذاب برای نوجوانان و خاطره‌انگیز برای بزرگ‌سالان است و شامل ترجمه‌ی آثار ماندگار ادبیات کودک و نوجوان از نویسندگان جهان می‌شود که به دلیل طراحی رنگارنگ آن به این نام مشهور است. کتاب‌هایی چون آن شرلی در گرین گیبلز، باغ مخفی، جادوگر شهر از، شاهزاده خانم کوچولو، ماتیلدا، پیترپن، کارتنک شارلوت، ماجراهای رابین هود و زیبای سیاه. داستان‌های این مجموعه با زبان ساده و ماجراهای جذاب و مؤثر در خیال‌پردازی نوجوانان مناسب سن ۱۴ سال هستند.

این داستان انگیزشی درباره‌ی دختری به نام جسیکا است. او عاشق دویدن است و زندگی‌اش در مسابقات و تمرین می‌گذرد تا اینکه در تصادفی پایش را از دست می‌دهد. او با شوک روانی ازدست‌دادن قسمتی از بدن و بربادرفتن آینده‌ی ورزشی‌اش مواجه است و افسردگی، خشم و ناامیدی او را فرامی‌گیرد؛ اما با حمایت دوستانش یاد می‌گیرد که دوباره بلند شود نه برای مسابقه بلکه برای زندگی. پیام این داستان اهمیت حمایتگری و دوستی، قدرت اراده و ایمان به این موضوع است که محدودیت جسمی پایان راه نیست. زبان ساده و موضوع واقع‌گرایانه آن را مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال می‌کند.

این رمان اجتماعی و روان‌شناختی درباره‌ی دختری دوازده‌ساله به نام زینیا منینگ است که زندگی‌اش با تشخیص بیماری روانی در برادرش، گابریل، دچار تغییر می‌شود. خانواده تصمیم گرفته‌اند وضعیت گابریل را محرمانه نگه دارند و این روابط زینیا با دوستانش را دچار مشکل می‌کند و در او احساس تنهایی و سردرگمی به وجود می‌آورد. تداخل چالش‌های خانوادگی با فعالیت‌های زینیا در مدرسه باعث می‌شود او میان کار خود و احساس مسئولیت در قبال برادرش احساس یک ماهی در تنگ را داشته باشد. پیام کتاب اهمیت درک و پذیرش بیماری‌های روانی، ارتباطات سالم انسانی و مسئولیت‌پذیری است و آن را به‌ویژه مناسب برای نوجوانانی می‌کند که با چالش‌های مشابهی در خانواده دست‌به‌گریبان هستند و در عین حال هویت و استقلال خود را جست‌وجو می‌کنند. رمان مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است.

این داستان خیال‌انگیز و ماجراجویانه درباره‌ی پسربچه‌ای به نام مارتی است که در خانه‌ای پرتنش و پر از وسایل اضافی زندگی می‌کند؛ زیرا مادر اختلال جمع‌آوری دارد. پدر آن‌ها را ترک کرده، مارتی مدام نگران مادرش است و در مدرسه هم مشکلات زیادی دارد. در روز تولد مارتی، پدربزرگش به او دانه‌ای می‌دهد که پس از کاشتن، او را به سفری جادویی می‌برد. سفری که باید در آن آرزوهایش را طلب کند. پیام این کتاب، قدرت تخیل در زمان سختی‌های واقعی زندگی و امید به تغییر است و آن را مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال می‌کند.

رمان کلاسیک بریتانیایی و درباره‌ی سه خواهر و برادر است که بعد از آنکه پدرشان ناگهانی مجبور به ترک خانواده می‌شود همراه مادرشان به حومه‌ی لندن نقل‌مکان و در نزدیکی راه‌آهن زندگی می‌کنند. آنجا ماجراهای روزمره‌ی زیادی انتظارشان را می‌کشد که از دل آن‌ها هم دوستی‌های جدید را کشف می‌کنند و هم یاد می‌گیرند چطور مشکلات خود را حل کنند. داستان درباره‌ی اهمیت خانواده و حمایت آن، دوستی و رشد شخصی در مواجهه با مشکلات است. با توجه به محتوا و پیام آن، رمان مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است یعنی سنی که در حال یادگیری مسئولیت‌پذیری و استقلال هستند و به تقویت هوش عاطفی آن‌ها کمک می‌کند.

این داستان واقع‌گرایانه درباره‌ی دختری ده‌ساله به نام آرمانی کرتیس است که در آستانه‌ی جشن تولدش طوفان کاترینا به سمت شهر می‌آید. خانواده‌ی آرمانی با وجود هشدارها برای تخلیه‌ی شهر چون ماشین ندارند تصمیم به ماندن می‌گیرند. طوفان به خانه‌های محله به شدت آسیب می‌رساند و آرمانی اعضای خانواده‌اش را گم می‌کند. او که تا پیش از آن تنها دغدغه‌اش جشن تولد ده‌سالگی‌اش بود حالا باید دنبال گمشده‌ها بگردد. این داستان درباره‌ی شجاعت، مسئولیت‌پذیری، حمایت خانواده، امید و تاب‌آوری در زمان بحران است. این محتوای عاطفی و مفاهیم ارزشمند کتاب را مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال می‌کند.

این داستان اجتماعی و طنز درباره‌ی دختری کنجکاو و کتاب‌خوان به نام امی است. او وقتی متوجه می‌شود که برخی کتاب‌ها در کتابخانه‌ی مدرسه ممنوع شده‌اند تصمیم می‌گیرد مقابل آن بایستد؛ اما با مخالفت بزرگ‌ترها روبه‌رو می‌شود. امی به تلاش ادامه می‌دهد تا دیگران را با خود همراه کند. پیام این کتاب که درباره‌ی انتقاد از سانسور و اهمیت عمل اجتماعی است و لحن طنز و ساده‌ی آن، مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است.

این داستان فانتزی و ماجراجویی درباره‌ی پسری به نام خوان است که تابستان را در خانه‌ی عمویش می‌گذراند که مردی کتاب‌خوان و عجیب است. خانه‌ی او پر از کتاب است و خوان باید در میان آن‌ها «کتاب وحشی» را پیدا کند. کتابی که خود را پنهان می‌کند و تنها کسی می‌تواند آن را بخواند که شایسته‌اش باشد. کتاب وحشی درباره‌ی اهمیت کتاب خواندن و تجربه‌ی کشف دنیاهای جدید، تخیل و خلاقیت است. موضوعی که کتاب را مناسب برای سن ۱۴ سال می‌کند.

آرمان مردی تنها و تا حدی خودخواه است که زیر پلی در پاریس زندگی می‌کند؛ زیرا از نظم جامعه و مسئولیت متنفر است تا اینکه با خانواده‌ای فقیر و پرجمعیت در زیر پل مواجه می‌شود. آرمان در ابتدا از حضور ‌آن‌ها دل خوشی ندارد و می‌خواهد از دستشان خلاص شود؛ اما به‌مرور معصومیت و محبت کودکان در او اثر می‌گذارد و در تعامل با آن‌ها احساس تعلق در او پدید می‌آید. پیام این داستان واقع‌گرا و اجتماعی با چاشنی طنز، مهربانی و همدلی، پذیرش مسئولیت، رشد شخصیت و حمایت از یکدیگر حتی در وضعیت دشوار است. کتاب مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است و به رشد هوش هیجانی و مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کمک می‌کند.

رمانی کلاسیک و ماجراجویانه با چاشنی طنز مربوط به سال ۱۷۲۶ است. لموئل گالیور، پزشک و دریانوردی است که به جزایر عجیب‌وغریب سفر می‌کند و در این سفرها با فرهنگ‌ها و موجودات غریبی روبه‌رو می‌شود؛ مثل لیلیپوت‌ها یعنی مردمانی بسیار کوچک با قوانین عجیب. جاناتان سویفت در این رمان با بهره‌گیری از طنز اجتماعی برخی سیاست‌ها و جوامع انسانی را به نقد کشیده است. داستان‌های ماجراجویانه و خیال‌انگیز کتاب و تمثیل‌های آن، رمان را مناسب برای نوجوانان ۱۶ سال می‌کند. نوجوانان ۱۴ تا ۱۵ سال هم می‌توانند با راهنمایی و توضیحات والدین یا معلمان درباره‌ی نقدها و مفاهیم کتاب آن را بخوانند.

این مجموعه‌ی ماجراجویی و طنز درباره‌ی خبرنگار و کارآگاهی به نام تن‌تن و سگ وفادارش، میلو، است که در هر جلد با ماجراهای مختلفی روبه‌رو می‌شوند؛ مثل مبارزه با خلاف‌کاران یا سفر به کشورهای مختلف برای کشف رازها. این مجموعه ۲۴ جلد دارد و هر جلد آن داستانی مستقل است که علاوه بر ماجراها، نوجوانان را با فرهنگ‌ها و جغرافیای جهان آشنا و در عین حال روحیه‌ی کنجکاوی و حل مسئله را در آن‌ها تقویت می‌کند. این ماجراهای طنزآمیز با روایت سریع و جذاب مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال هستند.

این داستان فانتزی درباره‌ی دختری یتیم به نام مومو است که در آمفی‌تئاتری متروک زندگی می‌کند. او به دلیل داشتن توانایی‌هایی مورد اعتماد مردم است. وقتی شرکت‌های عجیب با نیروهای مرموزی به نام آقایان خاکستری شروع به دزدیدن وقت مردم می‌کنند و زندگی روزمره به‌سرعت و بدون تفریح و تخیل سپری می‌شود مومو با دوستانش وارد عمل می‌شوند تا وقت دزدیده‌شده را بازگردانند. پیام این کتاب اهمیت زمان و نحوه‌ی استفاده از آن، قدرت گوش‌دادن و توجه به دیگران و اهمیت معنا در زندگی است. گرچه نوجوانان چهارده‌ساله می‌توانند از شخصیت مومو لذت ببرند؛ اما استعاره‌های کتاب آن را مناسب برای سن ۱۵ تا ۱۶ سال می‌کند.

این داستان روان‌شناختی و اجتماعی درباره‌ی دختری سیزده‌ساله به نام سالامانکا است که عازم سفری می‌شود با این امید که بتواند مادری را که یک روز صبح آن‌ها را ترک کرد و دیگر برنگشت، پیدا کند. او هم با خاطرات مادرش سرگرم و با مسائل عاطفی ناشی از آن درگیر است و هم با افراد زیادی هم‌صحبت می‌شود و درمی‌یابد که همدلی و درک دیگران چقدر در زندگی تأثیر دارد و نیز برای قضاوت‌کردن دیگران گاهی باید با کفش‌های آن‌ها راه برود. روایت داستان در داستان کتاب، رشد عاطفی و شناخت هویت در نوجوانان را نشان می‌دهد و مناسب برای سن ۱۴ تا ۱۵ سال است.

داستانی در فضای جنگ ایران و عراق با محوریت دختری سیزده‌ساله به نام سارا در آبادان است که با آغاز جنگ همراه خانواده‌اش به اهواز می‌روند و در این نقل‌مکان مجبور است پیانوی خود را جا بگذارد؛ زیرا باید پسری به نام یونس و مادربزرگش را سوار کنند. این موضوع باعث ایجاد حسی دوگانه در سارا به یونس می‌شود. خوانندگان در این کتاب هم با دوستی و رابطه‌ی آن‌ها آشنا می‌شوند و هم درباره‌ی مشکلات جنگ و آوارگی، اهمیت انعطاف‌پذیری و شجاعت در مواجهه با سختی‌ها می‌خوانند. کتاب مناسب سن ۱۵ سال به بالا است.

این داستان واقع‌گرا، اجتماعی و ماجراجویی درباره‌ی چهار پسر نوجوان آبادانی در نزدیکی انقلاب ۱۳۵۷ است که گروهی به نام عقرب‌های کشتی بمبک تشکیل داده‌اند و در یک کشتی کوچک به‌گل‌نشسته‌ و متروک روزگار می‌گذرانند؛ اما در میان ماجراهای روزمره درگیر تحولات اجتماعی و سیاسی شهرشان می‌شوند. مسیر داستان به‌گونه‌ای است که این هیجان خام آن‌ها در نهایت به آگاهی و مسئولیت ختم می‌شود. لحن و بار عاطفی کتاب، آن را در دسته‌ی کتاب‌های مناسب سن ۱۵ تا ۱۶ سال می‌کند.

داستان درباره‌ی دختری پانزده‌‌ساله به نام زیبا است که در یک مرکز بهزیستی زندگی می‌کند؛ زیرا پدرش به دلیل بیماری روانی در آسایشگاه بستری است. زیبا در روز تولدش، پدر را از آسایشگاه فراری می‌دهد تا با هم جشن بگیرند؛ اما خیلی زود متوجه می‌شود که پدرش تعادل روانی ندارد و باید او را برگرداند. مضامین اجتماعی مثل کودکان بدسرپرست، اعتیاد و بیماری‌های روانی آن را رمان مناسب برای سن ۱۵ تا ۱۶ سال می‌‌کند.