برای کتابخوان شدن کودکان، خرید کتاب کودک کافی نیست
در بازهی زمانیای که منتظر کودکتان هستید تا زمانی که به دنیا بیاید، با انبوهی از جملاتی مواجه میشوید که دربارهی اهمیت کتابخواندن برای کودکان میگوید. اگر شما هم بهتازگی صاحب کودکی شده باشید یا منتظرِ کودکتان هستید، حتماً برایتان جالب است که بدانید بهعنوانِ پدر و مادر، میتوانید کودکانی را هم که تازه به دنیا آمدهاند، به خواندنِ کتاب علاقهمند کنید. باید بگوییم که خوشبختانه، علاقهمندکردنِ کودکان به کتاب، هم بسیار لذتبخش است و هم بسیار آسان.
در یادداشت «کتابهایی برای تربیت کودک در اولین روزهای پدر و مادر شدن» چند کتاب برای روزهای اول پدر و مادر شدن پیشنهاد دادیم. در این یادداشت قرار است دربارهی فعالیتهایی بگوییم که با انجامدادنِ آنها میتوانید کودکتان را از همان نوزادی با کتاب آشنا کنید.
فعالیت اول؛ خودتان کتاب بخوانید
اگر زمانی شما هم فردِ کتابخوانی بودهاید و الان به دلیل مشغله و کار و یا هر دلیل دیگری، کتابخواندن به فعالیتی حاشیهای در زندگی شما بدل شده است، هرچه سریعتر آن را به متن زندگی خود وارد کنید. برای اینکه فرزندتان این عادت را از کودکی کسب کند، لازم است که از همان اول، شما را بهعنوانِ شخصیتی کتابخوان بشناسد. اگر میخواهید فرزندتان کتابخوان بزرگ شود، اول باید خودتان کتابخوان شوید.
فعالیتِ دوم؛ از همان زمانی که فرزندتان به دنیا میآید، کتابخواندن را برایش شروع کنید
شاید تصور کنید کتابخواندن فعالیتی است که باید فرزندتان به سنِ خواندن و نوشتن برسد تا بتوانید او را به این کار عادت دهید. اما باید بگوییم که اینطور نیست. کودکانِ تازهبهدنیا آمده هم میتوانند از شنیدن داستانها لذت ببرند و حتی از آنها تأثیر بگیرند. با این تفاوت که نمیتوانند دربارهی کتابها نظر بدهند یا به سلیقهی کتاب شما اعتراضی بکنند!
در یادداشت «تاثیر کتاب صوتی بر آموزش کودک» این موضوع را بیشتر توضیح دادهایم.
فعالیت سوم؛ خواندن را به کتاب کودک محدود نکنید
شما میتوانید برای کودک تازه بهدنیا آمده، هر کتابی بخوانید؛ کتاب آشپزی، رمانهای اجتماعی، کتاب راهنمای فرزندپروری یا هر چیز دیگری. محتوای کتاب، اهمیتی ندارد! البته مزیت خواندنِ کتاب کودک، این است که آن کتاب میتواند در آینده، بخشی از کتابخانهاش بشود. اما نگران نباشید و خودتان را محدود نکنید. مطمئن باشید که خودتان هم از خواندنِ کتاب برای کودکان لذت خواهید برد. آنچه مهمتر از موضوعِ کتاب است، شنیدنِ صدای کلمات و حضور شما است؛ منظور، شنیدنِ آوای کلمات و جملات است. پژوهشها نشان دادهاند که تعداد کلماتی که یک نوزاد در معرض آن قرار میگیرد، تأثیر مستقیمی روی ادبیات او و همچنین قدرت استفاده او از زبان را خواهد داشت.
آنچه برای کودک میخوانید، باید دو نکته مهم را داشته باشد. نکتهی اول اینکه کتاب خواندنتان باید بهصورت زنده اجرا شود. اگر میخواهید از کتابهای صوتی استفاده کنید، خودتان هم در آنجا حضور داشته باشید. نکته دوم اینکه، باید برای نوزاد و رو به او خوانده شود. برای این کار، میتوانید اسمش را در فرآیندِ خواندنتان بگویید و یا از او بپرسید که حواسِ او با شما هست یا نه. مطمئن باشید که پاسخِ او را خواهید شنید.
فعالیت چهارم؛ از احساساتتان در کتابخواندن استفاده کنید
نوزادانی که والدین برایشان با لذت کتاب میخوانند، یاد میگیرند که کتاب خواندن فعالیتی لذتبخش است. نوزادان میتوانند تمام احساس شما را بفهمند، صفحات کتابِ را درک کنند و رنگهای تصویرسازیهای هر کتاب را تفکیک کنند و تشخیص دهند. امتحانش کنید!
فعالیت پنجم؛ حواستان باشد کسی که برایش کتاب میخوانید، کوچک است
با نوزادتان ارتباط چشمی برقرار کنید. البته منتظر واکنش بهخصوصی از او نباشید. شاید بهنظرتان بیاید که کودکان به حرف شما گوش نمیدهند، اما عادت به گوشدادن از همان زمانِ نوزادی در آنها نهادینه میشود. عادات و رفتاری که کودکتان در این سن بیاموزد، تا آخر عمرش میتواند ادامه بیابد.
فعالیت ششم؛ با نوزادتان صحبت کنید
ممکن است نوزادتان در پاسخ به کتابخواندنِ شما، صداهایی تولید کند و از خودش واکنش نشان بدهد. سعی کنید که واکنشِ آنها را برانگیزید. این همان دلیلی است که محتواهای کتابهای کودکان، معمولاً حاوی محتواهای غیرمتنی ست. محتواهایی مثل تصویر و یا حتی صدا. معمولاً کودک در جواب به اسمش واکنش نشان میدهد. تلاش کنید در صحبتهایتان با نوزاد در حین کتابخواندن، اسمِ او را هم بگویید. یک بار امتحان کنید. کودکتان هم با شما صحبت خواهد کرد. شاید به نظرتان بیاید که آواهای او بیمعنی است اما باید بدانید که این صداها، همان شیوهی ارتباط برقرارکردن اوست.
این یادداشت ترجمهای است از مقالهای در نیویورکتایمز با عنوان How to Raise a Reader
کودکی بهترین زمانی است که هر عادتی، واردِ زندگی شخصی فرد شود. آیا شما تجربهی از کتابخواندن برای کودکان دارید؟