دارون عجم اوغلو
ما در عصری زندگی می‌کنیم که زیست انسان در آن نسبت به پیشینیانش با پیچیدگی‌های بسیاری همراه است. در این نقطه از تاریخ روابط اقتصادی و سیاسی در سطح کلان به‌طور مستقیم بر سرنوشت افراد تأثیر داشته و این تصمیمات بزرگ دولت‌ها است که زندگی ملت‌هایشان را می‌سازد. اقتصاد یکی از مهم‌ترین و جدی‌ترین مسائلی است که انسان مدرن به‌ناچار با آن دست‌به‌گریبان است، چرا که علاوه‌بر نقش داشتن در مسائلی چون تعیین سطح رفاه یک ملت و رضایت عمومی آن‌ها از زندگی، ریشه‌ی بسیاری از انقلاب‌ها در سطح جهان نیز به شمار می‌رود. دارون عجم اوغلو اقتصاددان ترکیه‌ای یکی از پراستنادترین پژوهشگران حوزه‌ی اقتصاد به شمار می‌آید که با همراهی همکار خود، جیمز رابینسون، چندین کتاب در باب نقش اقتصاد در بازی جهانی نوشته و آن را به زبانی قابل‌فهم تحلیل کرده است. در ادامه، به مرور زندگینامه این اقتصاددان و بررسی آثار او می‌پردازیم.
بیوگرافی دارون عجم اوغلو
دارون عجم اوغلو، اقتصاددان، پژوهشگر و نویسنده‌ی ترکیه‌ای در ۳ سپتامبر ۱۹۶۷ در خانواده‌ای ارمنی در استانبول به دنیا آمد. پدر دارون وکیل و مدرس دانشگاه و مادرش مدیر مدرسه‌ی ارامنه در استانبول بود. او در سال ۱۹۸۶ از دبیرستان گالاتاسرای فارغ‌التحصیل شد و برای ادامه‌ی تحصیل به انگلیس مهاجرت کرد.
دارون مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه یورک بریتانیا دریافت کرد و مقطع کارشناسی ارشد و دکترا را در رشته‌ی اقتصادسنجی و اقتصاد نظری در مدرسه‌ی اقتصاد لندن گذراند. عنوان پایان‌نامه‌ی دکترای او «مقالاتی در مبانی خرد اقتصاد کلان: قراردادها و عملکرد اقتصادی» بود که تحت راهنمایی کوین دبلیو اس رابرتز نگاشته شد. جیمز مالکومسون، یکی از داوران جلسه‌ی دفاع دکترای او در مدرسه‌ی اقتصاد لندن (LSE) در تمجید از کار عجم اوغلو گفت که حتی ضعیف‌ترین سه فصل از هفت فصل پایان‌نامه‌ی او برای اعطای مدرک دکترا کافی است.
دارون عجم اوغلو که در ۲۵ سالگی مدرک دکترای خود را دریافت کرده بود، یک سال در مدرسه‌ی اقتصاد لندن تدریس کرد تا این‌که در سال ۱۹۹۳ به عضویت هیئت علمی مؤسسه‌ی فناوری ماساچوست (MIT) درآمد. او با آسومان ازدگلر، مدرس رشته‌ی برق و علوم کامپیوتر در مؤسسه‌ی فناوری ماساچوست و دختر اسماعیل اوزداغلار، وزیر سابق دولت ترکیه، ازدواج کرد و از سال ۲۰۱۵ به اتفاق او و دو فرزندشان، آردا و ارس، در نیوتن، ماساچوست زندگی می‌کنند.
فعالیت‌های پژوهشی دارون عجم اوغلو افتخارات بسیاری را برای او به همراه آورد. او که با همسرش نیز چندین مقاله نگاشته بود، در سال ۲۰۰۶ به عضویت پیوسته‌ی فرهنگستان هنر و علوم آمریکا درآمد و در سال ۲۰۱۳ برنده‌ی جایزه‌ی فرهنگ و هنرهای ریاست‌جمهوری ترکیه شد.
بهترین کتاب های دارون عجم اوغلو
پس از کسب موفقیت‌های بسیار، دارون تصمیم گرفت نتایج پژوهش‌های خود را در قالب کتاب منتشر سازد. نخستین کتاب او «خاستگاه های اقتصادی دیکتاتوری و دموکراسی» در سال ۲۰۰۶ توسط انتشارات کمبریج منتشر شد. او در این کتاب –که مدعی است دانشجویان تحصیلات تکمیلی در حوزه‌ی علوم اجتماعی می‌توانند بیشترین بهره را از آن ببرند- کوشید تا به یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مطرحشده در علوم اجتماعی که همانا چگونگی ایجاد توسعه در کشورهای مختلف است، پاسخ دهد و به مخاطبان خود ابزاری برای تحلیل اقتصادی ارائه کند تا به واسطه‌ی آن بتوانند رشد و توسعه در کشورها را دقیق‌تر تحلیل کنند.
دومین کتاب عجم اوغلو با نام «مقدمه‌ای بر رشد اقتصادی مدرن» را انتشارات دانشگاه پرینستون در سال ۲۰۰۸ منتشر ساخت. هدف اصلی او از انتشار این کتاب معرفی پرسش‌های اساسی و ابزارهای نظری لازم به دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی جهت ایجاد زمینه‌ای قوی برای دانشجویان در جهت تجزیه‌وتحلیل اقتصاد پویا بود و در آن با نگاهی متفاوت از کتب دیگر، مقدمه‌ای بر اقتصاد کلان مدرن و تجزیه و تحلیل اقتصاد پویا در سطح تحصیلات تکمیلی را ارائه نمود.
«چرا کشورها شکست می‌خورند: سرچشمه‌های قدرت، فقر و غنای کشورها»، سومین اثر دارون عجم اوغلو که آن را با همراهی جیمز رابینسون نگاشته بود، به یکی از پرفروش‌های نیویورک تایمز بدل شد و شهرت جهانی برای نویسندگانش به ارمغان آورد. دارون عجم اوغلو در این کتاب توضیح می‌دهد که شکست کشورها می‌تواند چه دلایل مختلف سیاسی، جامعه‌شناختی، جغرافیایی و... داشته باشد. این کتاب ریشه‌های فقر و قدرت در ملت‌ها را بررسی کرده و به اقتصاد از دریچه‌ی سیاست نگاه کرده است. این کتاب با عنوان «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند» به فارسی ترجمه شد و احمد میدری، اقتصاددان و معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در سال ۱۳۹۲ هـ.ش مقدمه‌ی مفصلی بر ترجمه‌ی فارسی آن نوشت و در این مقدمه، ضمن تحلیل مباحث کتاب، مطالعه‌ی آن را برای سیاستمداران، به‌ویژه سیاستمداران در کشورهای درحال‌توسعه بسیار مفید عنوان کرد. در بخشی از مقدمه‌ی میدری آمده است: «مشکل سیاستمداران عموماً کمبود علم و دانش نیست. مشکل دوراهی حفظ قدرت سیاسی از طریق قربانی کردن منافع عمومی یا تأمین منافع عمومی و از دست دادن تدریجی قدرت سیاسی است... گروهی از اقتصاددانان، از جمله منکور اولسون و داگلاس نورث، به مانند نویسندگان این کتاب بر اهمیت دوراهی سیاست‌مدار تأکید کرده‌اند».
عجم اوغلو و رابینسون همکاری خود را با نگارش کتاب «دالان باریک» ادامه دادند. این دو نویسنده در این کتاب از زاویه‌ی دیگری به موضوع مطرحشده در کتاب چرا کشورها شکست می‌خورند پرداخته و این پرسش را مطرح کردند که چگونه کشورها موفق می‌شوند یا چگونه ملت‌ها می‌توانند به آزادی دست پیدا کنند. این کتاب، نگاه نو و متفاوتی در خصوص رابطه‌ی مردم و حاکمیت ارائه می‌دهد و دارون عجم اوغلو این پرسش را از منظرهای مختلفی چون اقتصاد و جامعه‌شناسی بررسی می‌کند. دالان باریک به عنوان اثر برگزیده‌ی نشریه‌ی فایننشیال تایمز در سال ۲۰۱۹ انتخاب شد.
با این‌که عجم اوغلو از نظر مکتبی یک فردِ لیبرال محسوب می‌شود و گاه آن‌چنان در ادعاهای خود، باز و صریح عمل می‌کند که بعضاً حاشیه‌های زیادی را می‌آفریند، اما آن‌چه آثار وی را از دیگر نویسندگان این حوزه متمایز می‌سازد این است که او غالباً علوم اقتصادی را با جامعه‌شناسی و جهان‌شناسی سنجیده و راه‌کارهایی سهل و ممتنع در جهتِ پیوند اقتصاد و زندگی -که هم برای متخصصین و هم برای افراد عادی مفید است- ارائه می‌کند و همین امر باعث جذابیت کتاب‌های او برای طیف گسترده‌ای از اقشار در جوامع مختلف گردیده است.