بریده‌هایی از کتاب معراج السعاده

صد هزاران دام و دانه است ای خدا! ما چو مرغان حریص و بینوا

هر طرف غول نواخوان جرس جنبانی است در ره عشق به هر زمزمه از راه مَرو

دانستی که اخلاق حَسَنه حُکمِ وسط و میان را دارند، و صفات رذیله حکم اطراف و جوانب؛ و میانِ وسطِ هر چیزی یکی بیشتر نیست، امّا اطراف و جوانب، بی‌حدّ و بی‌نهایتند.

«لَوْ تَعْلَمُونَ ما أَعْلَمُ لَضَحِکتُمْ قَلیلاً وَ لَبَکیتُمْ کثیرآ.» (یعنی:) «هرگاه بدانید آنچه را من می‌دانم، در آن صورت کم خواهید خندید و بسیار گریه خواهید کرد!»

نگویم در آن کس بجز یار نی ولی غیر او کس پدیدار نی در آن پرتوافکن یکی نور بود که از غیر او دیده‌ها کور بود

صنف دوم، کسانی هستند که آن را می‌طلبند، به جهت تحصیل بصیرت در دین و تکمیل عقل و تحصیل یقین. صنف سوم، کسانی هستند که آن را طلب می‌کنند برای مفاخرت نمودن و خدعه کردن.

از امام جعفر صادق (ع) روایت شده که فرمودند: «طلبه علم، سه طایفه هستند؛ پس بشناس ایشان را: صنف اوّل، کسانی هستند که طلب علم می‌کنند برای استخفاف به مردم و استهزای ایشان؛ که طریقه جهّال است، و برای مراء و جدال با اقران و امثال.

«یا اباذر! ساعتی نشستن در مجلسی که در آن گفت‌وگوی علمی باشد، بهتر است نزد خدا، و محبوب‌تر است از بیداری هزار شب که در هر شبی هزار رکعت نماز خوانده شود، و محبوب‌تر است از هزار جهاد در راه خدا، و از دوازده هزار مرتبه ختم قرآن، و عبادت یک سال که روزهای آن را روزه بگیرند و شب‌های آن را احیا بدارند. و هر کس از خانه خود بیرون رود، به قصدِ اخذِ مسئله‌ای از مسائل علمیه، به هر قدمی که برمی‌دارد، خداوند عالَم می‌نویسد برای او ثواب پیغمبری از پیغمبران، و ثواب هزار شهید از شهدای جنگ بدر، و به هر حرفی که از عالِم بشنود یا بنویسد، شهری در بهشت به او عطا می‌فرماید. و طالب علم را خدا دوست می‌دارد، و ملائکه و پیغمبران او را دوست دارند؛ و دوست ندارد علم را، مگر اهل سعادت.»

از حضرت رسول (ص) روایت شده که: «شش طایفه به جهت شش چیز، پیش از محاسبه داخل آتش خواهند بود؛ یکی از آن‌ها، صحرانشینان و سَکنه قُرا ومواضعی می‌باشند که از اهل علم خالی است، به سبب جهل و نادانی‌ای که دارند.»

امّا دو جنس رذیله؛ پس اوّل «جُربُزه» است، که باعث خروج از حدّ اعتدال می‌باشد در فکر، و موجب آن است که ذهن به جایی نایستد، بلکه پیوسته در ابداع شبهات و استخراج امور دقیقه غیر مطابق واقع باشد، و از حدّ لایق تجاوز کند و بر حق قرار نگیرد؛ و بسا باشد که در مباحث عقلیه و علوم الهیه منجر به الحاد و کفر و فساد عقیده شود، بلکه می‌رسد به جایی که صاحب آن، انکارِ همه اشیا و نفی حقایقِ جمیعِ چیزها را می‌نماید؛