بریده‌هایی از کتاب نگاهی به رابطه‌ عبد و مولا

عبد باید چنین رابطه‌ای با مولایش داشته باشد، نه اینکه بنشیند و نگاهش کند و بگوید: «من دوستت دارم.» مگر مولا رفیق یا همکلاسی توست؟ حرف‌زدن از جهنم آثار تربیتی عجیبی دارد. اثر تربیتی جهنم از تقاضای بهشت هم بالاتر است. بعد از مدتی «کوچولوی خدا» می‌شوی. بعد از مدّتی احساس می‌کنی، مال خدا شده‌ای. «کوچولوی خدا» و «مال خدا شدن» تشبیه و تعبیرهای مناسبی برای عبد هستند.

راه دیگرش این است که قرآن بخوانید. قرآن را که می‌خوانید کم‌کم باورتان می‌شود خدا چه دستوراتی می‌دهد، چه تهدیدهایی می‌کند، چه مجازات‌هایی در نظر گرفته، وقتی خدایی‌کردن او را می‌بینی، کم‌کم به او احساس نیاز می‌کنی.

اولین راه برای اینکه این حسّ پرستش در وجود انسان زنده شود، این است که انسان مدام امر خدا را اطاعت کند. وقتی دستور انجام بدهی، کم‌کم نیاز به پرستش بیدار می‌شود.

کسی که با خدا رابطه ندارد، این‌قدر انسان پستی می‌شود که اگر به کسی گفتند او «با خدا رابطه ندارد» باید احساس اهانت کند. کلاس اصول عقاید این چیزها را جا نمی‌اندازد. چند واحد معارف اسلامی هم این چیزها را جا نمی‌اندازد. فضاسازی در جامعه هم این چیزها را جا نمی‌اندازد. من و تو هم الکی ادّعا نکنیم. ببین این را می‌فهمی که درک رابطه با خدا حتی به دیگر رابطه‌ها معنا می‌دهد؟

کسی که رابطه‌اش را با خدا، که اصلی‌ترین رابطه روح او و شریان حیاتی اوست، پیدا نکرد، بقیه رابطه‌هایش را هم پیدا نمی‌کند. این‌قدر «انسان، انسان» نکنید، کمی انسان را در تعریف حقیقی خودش نگاه کنید. انسان در تعریف حقیقی‌اش یعنی «عبد». عبد هم اول مولا می‌خواهد، مولایش کو؟ اگر مولا ندارد، پس چیست؟ کسی که مولا ندارد، هویت ندارد.

پرستش یک حس است که باید آن را پیدا کرد. خود به خود پیدا نیست. مثل احساس نیاز به ازدواج نیست که حسّ آن خودبه‌خود و کم‌کم در جوان بیدار می‌شود. انسان باید خودش را به آب و آتش بزند تا این حس را بیابد. به آسانی ادّعا نکن ما بلدیم! اگر شما آدابی که برای ما طراحی کرده‌اند تا این پرستش را بفهمیم ببینی و فاصلۀ بسیار زیاد خود با این آداب را دریابی، تازه متوجه می‌شوی که درک «حسّ پرستش» چه مزّه‌ای دارد؟ آن وقت دیگر هیچ رابطه‌ای در عالم برای تو مزّه نمی‌کند. بقیه رابطه‌ها تحت‌الشعاع این رابطه مزه خواهد کرد.

کشف «احساس پرستش» اولین کاری است که پس از مرحلۀ «درک معنای عبد» باید در مرحلۀ دوم سیر و سلوک خودمان انجام دهیم. با طی‌کردن مرحلۀ «درک معنای عبد» بود که احساس هویت پیدا می‌کردیم. گُل سر سبد «معرفت نفس»، درک معنای عبد است و نتیجه‌اش این می‌شود که به محض فهم اینکه عبد هستی، به عنوان عبد، دنبال مولا می‌گردی.