بریده‌هایی از کتاب جهان و تاملات فیلسوف

مردمان بزرگ و باصلابت به‌ندرت به پذیرفتن و یا دست‌کم پنهان‌کردن کاستی‌های خود می‌اندیشند. ایشان عیوب خود را چون اموری می‌نگرند که غرامتش را پرداخته‌اند

می‌توان زن را این‌گونه توصیف کرد: کوته‌نظری داهیانه، زیرا با وجود این‌که افق دیدش بس محدود است و زوبین تخیل‌اش چندان دور نمی‌رود و امور غایب و گذشته و در راه بر او تأثیری به مراتب کمتر از مردان می‌گذارند، درکی مستقیم از آنچه به وی مربوط باشد دارد. به همین سبب زن اغلب متمایل به افراط است و گاه افراط را به مرز جنون می‌رساند. به گمان زنان وظیفهٔ مردان تحصیل پول است و وظیفهٔ ایشان خرج آن ــ چه آن زمان که شوهر زنده است و چه پس از مرگ او.

دختران جوان، نزد خود، امور منزل و کارهای مربوط به آن را، اگر به چشم بازیچه ننگرند همچون اموری در درجهٔ دوم اهمیت می‌نگرند. تنها مشاغلی که ایشان را به‌جد مجذوب و سرگرم می‌سازد، عشق و چشم و هم‌چشمی است و هرآنچه به البسه و زر و زیور و رقص و امثال آن مربوط باشد.

سخت بشود مردی پیش از ۲۸ سالگی به بلوغ قوای عاقله و شعور برسد؛ اما زن در ۱۸ سالگی کاملاً بالغ می‌گردد. اما بلوغ زودرس زن تنها به خاطر افق محدود اندیشهٔ او است. به همین سبب زنان در سرتاسر زندگی کودک می‌مانند؛ هرگز چیزی را درک نمی‌کنند مگر آنچه تماماً مربوط به ایشان و مربوط به لحظهٔ حال باشد،

این تلاش است که افتخار را ارزش می‌بخشد.

زنان دقیقاً مناسب کار معلمی و پرستاری دوران طفولیت ما هستند، زیرا که ایشان خود کودک‌صفت، سبکسر و کوته‌نظر؛ در یک کلام، در سراسر زندگی، کودکانی بزرگ‌جثه‌اند ــ چیزی میان کودک و انسان بالغ، یعنی بین یک کودک و یک مرد تمام و کمال.

زنان در سرتاسر زندگی کودک می‌مانند؛ هرگز چیزی را درک نمی‌کنند مگر آنچه تماماً مربوط به ایشان و مربوط به لحظهٔ حال باشد، چیزی بالفعل و واقعی، و امور جزئی را به مهمترین مسائل ترجیح می‌دهند.

اذهان بزرگ به اذهان کوچک مدیون هستند، از این بابت تنها به لطف حضور همین اذهان کوچک است که بزرگی می‌یابند.

چهرهٔ دراماتیک مرد عاشق به همان خوبی چهرهٔ تراژیک‌اش است

(چه بسیار می‌آموخت مرد، اگر تنها آن میزان آموختنی که در کتب خودش موجود است